Bændablaðið - 17.09.2002, Blaðsíða 10

10
BÆNDABLAÐIÐ
Þríðjudagur 17. september 2002
Miklar breytingar hafa átt sér stað í landbúnaði síðustu áratugi og sýnist sitt hverjum um
hver framtíð hans muni verða. Til að kynna sér afstöðufólks á Ströndum rœddi Arnheiður
Guðlaugsdóttir við nokkra bœndur á þessu svœði um viðhorf þeirra og möguleika á
annarrar atvinnustarfsemi til sveita.
Til ú nð árangri
þarf áhnga
segir Guðbrandur Svemsson á
Bassastöðum i Kaldrananeshreppi
„Svæðið hér um slóðir hefur upp á allt að bjóða
til að hafa sauðfé og viðhorf mitt til sauðfjár-
búskapar hér á Ströndum hefur lítið breyst á
undanförnum árum,” sagði Guðbrandur Sverrisson
bóndi á Bassastöðum í Kaidrananeshreppi. „Það er
gríðarlega mikil ónýtt beit hér og hvergi ofbeit á
þessu svæði."
Guðbrandur telur að auknar tekjur í sauðfjár-
búskap myndu laða ungt fólk að sveitastörfum. „Það
mundi vafalaust hjálpa mikið, en fólk getur þó unnið
hluta úr degi með sauðfjárbúskap. Ég held að það sé
beinlínis nauðsynlegt fyrir fólk í sveitum að hafa
samneyti við annað fólk, og nokkur vinna utan
heimilis hentar því vel. Það er tilbreyting sem eykur
víðsýni og gerir lífið á allan hátt léttbærara. Við
erum ekkert síður bundin með 300 kindur en 600, þó
stærra búi fylgi náttúrulega aukið álag. Ég held að
félagslegi þátturinn verði erfíðastur í framtíðinni og
bændur eru að eldast. Yngstu bændurnir hætta
frekar því þeir geta fengið vinnu annars staðar sem
þeir eldri eiga erfíðara með og þrauka því sem lengst
í búskapnum.
Ef íbúarnir, bæði í dreifbýli og þéttbýli, næðu að
standa saman mundi það styrkja stöðu svæðisins í
heild. Ég er á því að þegar að kreppir sé sterkara út
á við að sýna samstöðu."
Guðbrandur segir að ýmislegt sé hægt að gera í
ferðaþjónustu á Ströndum.
„Það er t.d. hægt að auka ferðamannastrauminn
með afþreyingu að vetri til. Á páskum er mikil
umferð hér á Drangajökul og óbyggðir Norður-
Stranda. Það eru miklir möguleikar á að gera út á
þessar ferðir, svo og ýmsar fjaliaferðir á jeppum á
þeim tíma sem landið þolir það."
Guðbrandur hefur unnið mikið utan heimilis,
sinnt veiðum á ref og mink og verið við ullarmat á
svæði Kaupfélags Steingrímsfjarðar. Þá hefur hann
séð um snjómokstur frá Steingrímsfjarðarbotni til
Drangsness og um Bjarnarfjörð.
Það gefur augaleið að þegar svo mikið er unnið
utan heimilis er nauðsynlegt að hafa góða hjálp
heima, en búið á Bassastöðum telur 300 kindur. „Já,
ég náði mér í mjög duglega konu sem var mikill
búhnykkur, en sveitastörf byggjast á því að fólk
hjálpist að," sagði Guðbrandur en kona hans er Lilja
Jóhannsdóttir sem er uppalin á Bassastöðum og eiga
þau sex börn. Þau tóku við búskapnum á
Bassastöðum þegar faðir Lilju féll frá árið 1973 og
hafa byggt þar upp öll hús af miklum myndarskap.
Áður höfðu þau búið um tveggja ára skeið á Klúku í
Miðdal þar sem foreldrar Guðbrandar bjuggu.
„Það er eins með sauðfjárrækt og aðra vinnu, til
þess að ná árangri þarf maður að hafa
ótakmarkaðan áhuga," sagði Guðbrandur á
Bassastöðum.
LHsfylling að
búa I sveít
segir Ragner Pálmason á Kolisð II
„Ég held að sauðfjárbúskapur á þessu svæði
eigi mikla framtíð fyrir sér," sagði Ragnar
Pálmason bóndi á Kollsá II í Bæjarhreppi.
„Hér er gott landrými og aðstæður að flestu
íeyti mjög góðar. Þá erum við í þessari sveit
tiltölulega heppin að því leyti að hér hafa fáar
jarðir farið í eyði á undanförnum árum svo
það er búið með skepnur á næstum hverjum
bæ."
Ragnar segist þokkalega bjartsýnn á að
búskapur haldist á þessu svæði í nánustu framtíð,
en telur að ef tekjumar væru betri í sauðfjár-
búskap myndi það laða fleira ungt fólk að
sveitunum. „Já, ég held að það myndi líka
auðvelda ábúendaskiptin. Síðan er það þessi
neikvæða umræða sem spillir fyrir og hræðir fólk
frá því að setjast að á landsbyggðinni."
Ragnar og Ingibjörg Rósa Auðunsdóttir kona
hans keyptu Kollsá fyrir sjö árum og fluttu þá
ásamt sonum sínum frá Reykjavík, þar sem þau
höfðu búið um sex ára skeið. Ragnar var þó
kunnugur í sveitinni þar sem hann er uppalinn að
Laugarholti í Bæjarhreppi, en þar búa foreldrar
hans. „Ég vildi ekki fyrir nokkrun mun skipta og
það er ekki hægt að líkja því saman hvað lífið er
innihaldsríkara í sveit en kaupstað. Mér finnst oft
að fólk í þéttbýli viti ekki hvemig það eigi að
eyða tímanum. Það er meiri lífsfylling í því að búa
í sveit og umgangast dýr. Það er líka gott að ala
upp böm í sveitum og það breytti miklu þegar
skólinn á Borðeyri hóf aftur starfsemi síðastliðið
haust. Að öðrum kosti hefði þurft að aka
börnunum til Hvammstanga sem er mun lengri
leið, eða rúmlega hálfrar klukkustundar akstur
hvora leið."
Ragnar og Ingibjörg búa með fjögur hundruð
Qár en starfa þó bæði utan heimilis. Hann er
lærður smiður og vinnur við smíðar og Ingibjörg
Rósa starfar í Sparisjóðunum á Borðeyri. Hún er
lærður sjúkraliði en þykir of langt að sækja vinnu
til næstu þéttbýlisstaða sem em Hvammstangi eða
Búðardalur.
Ragnar gerir lítið úr því að það sé erfitt að
þurfa að leggja svona mikið á sig til að ná endum
saman. „Maður setur bara gegningamar inn í tólf
tíma stundaskrána yfir daginn og þetta fer ágæt-
lega saman."
Ragnar telur að ýmislegt megi gera í sveitum
til að auka tekjumar. „Ég held að það eigi að vera
góðir möguleikar í ferðaþjónustu hér því umferð
um Strandir er mikil og alltaf að aukast. Síðan er
leiðin til Reykjavíkur alltaf að styttast og það ætti
að vera hægt að skipuleggja hér sumarbústaða-
hverfi eins og gert er á mörgum stöðum á landinu.
Hér er mikil náttúmfegurð og haustin hér um
slóðir eru sérstaklega góð, og þá er oft besta
veðrið, það má segja að sumarið komi seint en
standi lengi," sagði Ragnar
Agla Ögmundsdóttir og Bjarni Eysteinsson á Bræðra-
brekku
Bændurnir á Bassastöðum, Lilja
Jóhannsdóttir og Guðbrandur
Sverrisson á Bassastöðum í
Kaldrananeshreppi
Fjölskyldan á Kollsá II. Frá vinstri: Jón Pálmar, Ingibjörg Rósa
Auðunsdóttir, Auðunn Ingi og Ragnar Pálmason.
Búskapurinn
blundaði alltaí í
múr
segir Bjarni Eysteinsson bóndi ó
Bræðrabrekku
„Já, ég held ég myndi fara í búskap í dag ef ég væri ungur,"
sagði Bjarni Eysteinsson bóndi á Bræðrabrekku í Bitmfirði. „Ég
hef alltaf haft afskaplega gaman af skepnum, og þá sérstaklega
kindum, og ég er sennilega orðinn einn af fáum hér um slóðir
sem er svo gamaldags að ég smala alltaf á hesti með hundinn
með mér. Þá þykir mér ekkert starf skemmtilegra en heyskapur í
góðri veðráttu."
Bjami er þó ekki bjartsýnn á framtíð búskapar á þessu
svæði. „Að mörgu leyti eru hér ágætis búskaparskilyrði, en það
er ýmislegt annað sem vantar. Mér heyrist ungt fólk ekki hafa
mikinn áhuga á að taka við bújörðum eins og staðan er í dag.
Menn sætta sig ekki við það að hafa jafn lágar tekjur og
búskapur gefur. Síðan eru skólamál í strjálbýli í ólestri. Það er
ekki hægt að bjóða bömum upp á það að fara um langan veg í
skólabflum. Eftir að fólki fækkaði í sveitum þá hefur allt
félagslíf minnkað og ég held að þessi félagslega þjónusta fæli
ungt fólk frá því að hefja búskap í dag.
Svo er það annað að þegar fólk hefur menntað sig á
einhverju sérsviði kemur það ekki aftur í sveitirnar því það eru
miklu fjölbreyttari atvinnutækifæri í kaupstöðunum en úti á
landi.
Þjónustan á vegunum er þó orðin miklu betri en hún var, það
er mokað nær því á hverjum degi yfir veturinn. Þegar ég var
bflstjóri fyrir miðja síðustu öld þá mokuðum við bara sjálfir."
Það hefur margt breyst í sveitunum síðan Bjarni hóf búskap
fyrir Ijórum áratugum „Þá vom ungir menn að taka við á öllum
jörðum hér í þessari sveit og allt annað viðhorf en er í dag. Þá
vom miklar framkvæmdir, ræktun og eitt mesta framfaraskeið
sem verið hefur í íslenskum Iandbúnaði. Þá var lflca meira
félagslíf, starfandi ungmennafélög og fólk kom saman bæði til
íþróttaiðkana og samfunda."
Bjami segist ekki sjá það fyrir hvaða atvinnustarfsemi geti
blómstrað á þessu svæði í nánustu framtíð. „Það er náttúrlega
heitt vatn hér um slóðir sem mætti nýta bæði í ylrækt og jafnvel
til heilsuræktar."
Frá Bræðrabrekku er ægifagurt útsýni og sést vítt yfir
austanverðan Húnaflóann. Bjami og kona hans Agla
Ögmundsdóttir hafa byggt upp öll hús á búskaparámm sínum og
þar hefur greinilega ekki verið kastað til höndum, enda glæsilegt
heim að líta.
Það má segja að Bjarni hafi búið sig vel undir ævistarfið því
hann stundaði nám við Bændaskólann á Hvanneyri þaðan sem
hann útskrifaðist búfræðingur vorið 1947. „Það var lítið um
skóla þá og mig langaði til að læra eitthvað."
Bræðrabrekka er föðurleifð Bjama en hann keypti jörðina af
móður sinni 1962 og hefur því stundað búskap í fjóra áratugi.
Síðastliðinn vetur hafði Bjami 360 fjár á fóðrum, en synir hans
tveir eiga hluta fjárins og hjálpa til við búskapinn yfir
sumartímann. Bjami segist vera farinn að huga að
búskaparlokum en kvíðir því þó ekki. „Ég er forfallinn
íþróttaáhugamaður og ég myndi þá fylgjast meira með íþróttum
og stunda sund, en annars kann ég ekkert nema að vinna," sagði
þessi framsýni og dugmikli bóndi sem á ekki nema fjögur ár í
áttrætt þó hvergi sjái þess merki.