Bændablaðið - 16.09.2003, Blaðsíða 6

6
BændabJaðið
Þriðjudagur 16. sepíember 2003
Bændablaðið er málgagn
íslenskra bænda
Bændablaöið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og
fjölmargra annarra er tengjast landbúnaöi. Bændablaöinu er dreift ókeypis til þeirra
er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur aö blaðinu. Árgangurinn
kostar kr. 5.200 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.250.
Bændablaöiö, Bændahöll viö Hagatorg, 107 Reykjavik.
Sími: 563 0300 - Fax: 552 3855 - Kt: 631294-2279 Ritstjóri: Áskell Þórisson (ábm.)
Auglýsingastjóri: Eirikur Helgason, blaðamaöur: Sigurdór Sigurdórsson
Netfang blaösins er bbl@bondi.is
Prentun: Prentsmiöja Morgunblaösins
Upplag: 9000 eintök
íslandspóstur annast dreifingu blaðsins að mestu leyti.
ISSN 1025-5621
Atak í
lambakjötssölu
Síðasta búnaðarþing samþykkti að unnið yrði að því að fá
afurðasölufyrirtæki til þess að starfa saman í útflutningi.
Þingið var raunar þeirrar skoðunar að best færi á því að
stofna sérstakt fyrirtæki sem annaðist þessi mál. Astæða
samþykktar búnaðarþings var ekki síst sú að hætta er á að
fyrirtæki spilli markaði hvert fyrir öðru með undirboðum, en
einnig var það ætlun þingfulltrúa að fjármunir nýttust betur
ef fyrirtækin ynnu saman. Það er kunnara en írá þurfí að
segja að samruni hefúr ekki átt sér stað á þessum vettvangi,
en aukin tengsl og miðlun upplýsinga á milli aðila gætu skipt
máli og dregið úr hættu og undirboðum á erlendum
mörkuðum.
I fímm ár hefur Áform, átaksverkefni, og Norðlenska staðið
fyrir sölu á lambakjöti í bandarískum verslunum. Þessi vinna
hefúr farið fram á þann hátt að reynt hefúr verið að sannfæra
stjómendur verslana um ágæti lambakjötsins og síðan hefúr
spjótum verið beint að viðskiptavinum þessara sömu búða.
Nú er svo komið að tæplega eitt
hundrað verslanir í Banda-
ríkjunum bjóða upp á íslenskt
lambakjöt. Á vegum Áforms
hafa ■ fjölmargir bandarískir
stjómendur í matvöruverslunum
komið til íslands. Þessar heim-
sóknir hafa án efa skilað sér því
meðal þessa fólks ríkir meiri
skilningur og þekking í garð
íslands en venja er til með
bandaríska stjómendur.
Sömu vinnubrögð og beitt er í
Bandaríkjunum em nú notuð í
Danmörku, en þar hófst
markaðssetning á lambakjöti
undir merkjum Sláturfélags Suð-
urlands, Flugleiða og Áforms
fyrr á árinu. íslenski sendi-
herrann í Danmörku, Þorsteinn
Pálsson, lagði svo sannarlega sitt
af mörkum á dögunum þegar hann stóð fyrir tveimur
stórveislum á heimili sínu. Ánnars vegar bauð hann dönskum
kjötiðnaðarmönnum og hins vegar ferðaskrifstofúfólki og
blaðamönnum. Þorsteinn á miklar þakkir skildar fyrir sinn
þátt í þessari kynningu.
Samvinna í útflutningi skiptir höfúðmáli og má færa gild rök
fyrir því að sú samvinna Áforms, Flugleiða og SS í Dan-
mörku - og samvinna tveggja hinna fyrmefndu og Norð-
lenska á Húsavík - eigi aðeins að marka upphaf umtals-
verðrar samvinnu á útlenskum mörkuðum. Þekking á mis-
munandi kröfum útlenskra markaða getur skipt meginmáli
þegar á reynir. Smæð fyrirtækja í landbúnaði gerir það að
verkum að söfnun þekkingar og reynslu er mun minni en
æskilegt er.
Afstaða Flugleiða til samvinnu við bændur er athyglisverð.
Forsvarsmenn fyrirtækisins hafa verið boðnir og búnir til að
vinna með Áformi - og þar með bændum. Samvinnan kemur
fram í ýmsum myndum og má nefna ferðabækling sem fer í
sömu verslanir og lambakjötjð. Þannig er reynt að tvinna
saman menningu, ferðalög til íslands - og lambakjöt.
Hvað sem öðru líður þá verða hlutaðeigandi að hafa þolin-
mæði til að bíða uppskerunnar. Fagmannleg vinnubrögð á
borð við þau sem nú má að sjá á dönskum markaði geta sfytt
biðina umtalsvert. /ÁÞ.
■ M jf'í % * s jtfr ■ ■i w* > f fj Æ . ■&-! & \J^
" MÉ t éÆ
Skógur efia
ekki ekóuur
Að undanfömu hafa farið fram
umræður og orðaskipti um
skógrækt og landnýtingu. Það er
vel, því í upphafi skildi endirinn
skoða. En eins og oft vill verða
horfir hver af sínum hól og
samræming sjónarmiða virðist
ætla að leita í svipað far eins og
hjá kerlingunum sem körpuðu um
hvort klippt væri eða skorið, það
sem þær deildu um. Og þar liggur
hættan falin. Ekki í því að plantað
verði of mörgum trjám í náinni
ffamtíð, heldur hvar og hvemig
verður að því staðið.
Tilveran er margslungin og
lífkeðjan samofln í litfagurt
mynstur á þessu áklæði, sem
kallast grasrót. En hvað sem hver
segir þá er það maðurinn, sem
hefúr tekið sér það bessaleyfi að
nota og misnota ýmsar aðferðir til
að venda og skekkja uppistöður og
ívaf í listsköpun og áferð þessa
vefs.
Svo þegar við reynum að gera
okkur í hugarlund hvemig þetta
land, sem við búum á,hefúr litið út
við landnám, þá verður að styðjast
við sögur og sagnfræði
fomleifaffæðinnar.
Mannvistarleifar ffá liðnum öldum
segja einnig sögur frá lífsbaráttu
kynslóðanna,við misjöfn kjör og
mislynda veðráttu.
Á tímum harðinda og hallæris
rifú menn hrís til eldiviðar og
brenndu skógviði, til að halda lífi.
Þá leiddi hvað af öðm að fénaður
féll úr hor og harðrétti, svo ekki
varð til tað til eldsneitis eða næg
ull til fatagerðar, og lélegt
húsnæði veitti takmarkaða hlýju.
Þetta, ásamt kolagerð til smíða
o.fl. eyddi mest hinu upprunalega
skógarkjarri sem hér hefúr verið
við landnám. Svo kom vatnið og
vindurinn, skolaði og feykti burt
jarðveginum, sem búið var að losa
um svo að eftir varð auðnin ein.
Þessu vilja hatursmenn
sauðkindarinnar helst líta ffam
hjá, til þess að geta fúndið
sökudólg til að skeyta skapi sínu
á, en þegar allt kemur til alls þá er
það alltaf maðurinn sjálfúr sem
athafhamestur er við að breyta
landinu. Sauðkindin tafði að vísu
fyrir, eða kom jafnvel í veg fyrir
að upp greri nýr skógur á vissum
svæðum, af því maðurinn lét hana
sjálffáða við að bita
nýgræðinginn, svo að hann náði
ekki að vaxa til að bera ffæ. En
hún skilur eftir sig áburð við bælið
sitt svo að þar spretta upp nýir
gras- og víðitoppar sem sums
staðar ná að breiða úr sér. Og við
nútíma aðstæður er í lófa lagið að
stjóma beit.
Allt þetta til samans ætti að
auðvelda nútímamanninum að lesa
í landið og skipuleggja nýtingu
þess, án þess að þar komi til
hagsmunaárekstra milli búgreina,
sem eiga jafnan rétt og skyldur til
að lifa í sátt við umhverfi sitt. En
til þess að svo megi verða þarf
fyrirhyggju og framtíðarsýn.
Þó hinar hefðbundnu
búgreinar, með kvikfénað í högum
vítt og breitt um landið, eigi undir
högg að sækja um þessar mundir,
þá verðum við samt að vona að
þjóðin beri gæfú til að reka hér
áffam matvælaffamleiðslu með
grasbítum í afgirtum högum og
vistvænu umhverfi. Þeim
möguleikum verður að ætla tilveru
við hæfi.
Og þegar á allt er litið þá áttu
bændur á seinni helmingi síðustu
aldar og fram á þennan dag,
drýgstan þátt í að rækta og græða
upp landið og gefa því ásýnd vel
uppbyggðra sveita. Svo nú þegar
þeir fá það tækifæri sem
landshlutabundnu
skógræktarfélögin skapa, þá eru
þeir tilbúnir að taka við því
verkefni. En eins og við aðra
nýræktun er ráðgjöf og
ráðunautaþjónusta við skipulag og
samráð, grundvallaratriði að vel sé
vandað til. Þar kemur allt þetta
faglærða fólk inn í myndina með
sín hollráð í bland við reynslu
bóndans.
Mestum áhyggjum getur
valdið að búseta í sveitunum
grisjist svo að félagsleg þjónusta
og mannlíf bíði hnekki. Þá er hætt
við að tengslin og samkenndin
rofni við landið og þessa sígildu,
samfeldu lífkeðju sem maðurinn
er bara einn hlekkurinn í, þó að
hann geri sig breiðan á köflum.
En í skógrækt sem öðru ber að
sýna landinu og sögunni fúlla
virðingu og tillitssemi. "Gakktu
hljótt um garða hjá /gömlum
tóttarbrotum" sagði hún Ólína
Jónasdóttir. Ýmsar
mannvistarleifar og sérkenni
náttúrunnar geta sómt sér vel í
fallegu skógarrjóðri og
margtroðnu fjárgötumar orðið
nytsamlegri sem skógarstígar
heldur en að pota ofan í þær trjám
sem hylja þá gleymsku. Eins ætti
að geta verið langt í land að
skógur þurfi að byrgja sýn til
þeirra átta og ömefna sem við
viljum geta horft til í allri sinni
dýrð. Svo mikið landrými er enn
ónumið af gróðri að óþarfi er að
planta í áður ræktað nytjaland eða
þrengja svo að húsum að ekki sjái
út úr augum.
Þess vegna er óhætt að taka
undir með þeim sem ekki hafa
áhyggjur of mikilli skógrækt fyrst
um sinn, ef vamaðarorð hinna em
líka höfð að leiðarljósi, sem vilja
fara að öllu með gát og hugsa áður
en ffamkvæmt er. Skipulag og
fyrirhyggja þarf ekki að þýða
ofstjóm og ráðríki, ef rétt er á
haldið, en áætlanagerð skýrir
margt í ffamkvæmd og auðveldar
úrvinnslu.
Guðríður B. Helgadóttir
Austurhlið 2 A.-Hún.