Tónlistin - 01.06.1945, Síða 9

TÓNLISTIN
7
-JvaUgrímur J4eigaion:
Þrjár stefnur
/ þessari grein er gerð tilraun til
þess að bera saman og skgra lífs-
starf þriggja fulltrúa tónlistarinnar,
sem allir eiga upphafsstafinn B:
Bach, Beethoven og Brahms. Þeir
eru allir fæddir hver á sinni öld, 17.,
18. og 19. öld, og gjörúlík lífsviðhorf
birtast því í verkum þeirra, enda
aðhgllast þeir mismunandi stefnur.
Bach er fylgjandi barok-stefnunni
með öllu sínu skrautmikla útflúri,
Beethoven lýkur klassísku stefnunni
með fullum sigri symfóníska forms-
ins, og Brahms er kjörsonur róm-
antísku stefnunnar með þungum
hljómum og liöfugri laglínu.
Það hefir verið sagt um Bach, að
liann ljúki til fullnustu gildum þætti
tónlistarþróunarinnar, svo að fram-
hald á þeim leiðum só ógerlegt í mót-
setningu við t. d. Beethoven, sem
aðeins byrji á stórkostlegri hvrjun
og skilji leiðina eflir opna handa
síðari kynslóðum. Við skulum því
athuga litið eitt það, sem einkennir
og aðgreinir þessi tvö fyrstu miklu
B tónlistarinnar.
I verklegu tónlistaruppeldi æsk-
unnar skipar Johann Sebastian
góðs. Rit þetta mun i framtið sinni — að
óbreyttum núlegum aðstæðum — halda
uppteknum liætti og huga grannt að öllu
þvi, sem betur mætti fara í músiklífi voru.
Rýnin hönd skapar líf, órýnin dauða, þvi
að rýni ieiðir til íhugunar, og iliugun
veldur hreifingu — og hreifing er æðsla
höfuðeinkenni alls lífs.
Ritstjóri.
— Þrir meistarar
Bach breiðan sess. Flestir þeir, sem
læra á píanó, komast í kynni við
hina erfiðn vinstri-hönd Bachs,
vinstri-handar-tæknina svokölluðu,
sem miðar að því að gera nemand-
ann jafnvígan og jafnsterkan á háð-
um höndum. Þetta séikenni Baclts
stafar af rithætti lians, sem er heint
framhald af venju þriggja undan-
genginna alda, sem lagði aðalá-
herzlu á samhjóman margra sjálf-
stæðra radda samtímis. Hjá Bach er
því í rauniuni ekki um að ræða
neinn mun á aðalrödd og aukarödd-
um; hann fellir atlar raddir saman
i eina lieild og gerir engan greinar-
nrun á lagi og undirspili eins og t. d.
Ilaydn og Mozart. Tónsmíðar Bachs
eru því í raun réttri mildu torveld-
ari til skilnings en verk Havdns, þó
að Haydn sé uppi hálfri öld síðar
en Bacli; og í fulla öld á eftir Bach
koma ekki fram nein tónverk, sem
að vandsmíði og gagnhugsuðu fvrir-
komulagi jafnast á við verk hans.
Stimir segja þvi sem svo, að aðeins
þurfi kunnáttu til þess að skrifa i
líkingn við Bach, tilfinningin sé al-
gjört aukaatriði. Hér kemur tvennt
til greina. — Bach er lokaþáttur fjöl-
margra kynslöðá, sem í fónsmíðí
voru tengdar orgelinu, organista-
tónskáldanna. Hagnýting orgelsins
er háð sérstökum rithætti, svonefnd-
um pólýfón rithætti, sem ekki rúm-
ar veraldlega tilfinningu á móts við
rómantikina. Kirkjan hafði frá önd-
verðu fóstrað þennan rithátt óg iðk-