blaðið - 14.01.2006, Blaðsíða 12

121 ERLENDAR FRÉTTIR
LAUGARDAGUR 14. JANÚAR 2006 blaöiö
Trans-Dniester:
Fríriki glæpamanna og smyglara
Lítið hefurfariðfyrirhéraðinu Trans-Dniester, landrœmu milli Dniester-árinnar í Moldavíu oglandamœra Úkra-
inu, ífjölmiðlum á undanförnum árum. Engu að síðurgegnir landsvœðið mikilvœgu hlutverki í alþjóðlegri glœpa-
starfsemi, einkum ísmygli á vopnum, tóbaki ogáfengi. Sérfrœðingar hafa lýst svæðinu sem eins konar „svartholi“
sem ekki lúti yfirráðum nokkurs ríkis.
íbúar Trans-Dniester eru innan
við milljón og héraðið nær að-
eins yfir um 4000 ferkílómetra
svæði. Héraðið, sem er að miklu
leyti byggt fólki af rússneskum
uppruna, klauf sig frá Moldavíu
árið 1990. Þrátt fyrir að það hafi
lýst yfir sjálfstæði sínu hefur það
ekki verið viðurkennt af neinu
ríki. Tveimur árum síðar háðu
ríkin stutt strið sín á milli sem
lauk með því að vopnahléi var
komið á með milligöngu Rússa.
Moldavíumenn hafa reynt eftir
fremsta megni að finna friðsam-
legar lausnir á vandamálum sem
tengjast ólíkum þjóðarbrotum og
öryggismálum í Trans-Dniester.
Meðal annars hafa þeir boðið
aðskilnaðarsinnum sem eru að
stórum hluta til rússneskir víð-
tæka sjálfstjórn. Héraðið heldur
enn fram sjálfstæði sínu og neitar
Moldövum aðgangi að mikil-
vægum iðnaðarmannvirkjum
og landamærum landsins við
Úkraínu.
Deilan enn óleyst
Deilan á milli Trans-Dniester og ann-
arra hluta Moldavíu er enn óleyst.
Viðræður sem Öryggis- og sam-
vinnustofnun Evrópu, Rússar og
Úkraínumenn hafa skipulagt hafa
staðið árum saman og nokkrum
sinnum siglt í strand. Rússar hafa
af þessum sökum legið undir ámæli
um að styðja óopinberlega aðskilnað-
arsinna þó að yfirvöld í Moskvu hafi
ekki formlega viðurkennt tilvist
Trans-Dniester.
Vonir hafa glæðst að undanförnu
um að Vesturlönd láti meira til sín
taka við að leysa átökin í Moldavíu.
I síðasta mánuði sendu forsetar Rúss-
lands og Úkraínu frá sér yfirlýsingu
þar sem þeir lýsa yfir eindregnum
vilja til að vinna að friðsamlegri
lausn á deilunni og koma á stöðug-
leika í héraðinu.
Forseti Trans-Dniester er Igor
Smirnov, fyrrverandi verksmiðju-
eigandi í Sovétríkjunum og ákafur
sjálfstæðissinni. Hann hefur verið
við stjórnvölinn í héraðinu síðan
það lýsti yfir sjálfstæði en á tímum
Sovétríkjanna var hann borgarstjóri
Tiraspol. Smirnov var endurkjörinn
til þriðja fimm ára kjörtímabilsins í
desember 2001. Rússnesk stjórnvöld
sögðu að kjör hans hefði verið ólög-
legt og forseti Moldavíu taldi það
ólögmætt. Talið er að Igor Smirnov
og sonur hans, Vladimir, hafi nær
alger yfirráð yfir hinni arðbæru
glæpastarfsemi á svæðinu.
Gróðrastía alþjóðlegrar
glæpastarfsemi
Einangrun á alþjóðavettvangi
dregur úr möguleikum Trans-Dni-
ester til að efla efnahagslífið. Það
hefur sína eigin mynt, stjórnarskrá,
þing, fána og þjóðsöng. Spilling,
skipulögð glæpastarfsemi og smygl
setja mark sitt á Trans-Dniester og
fátækt er útbreidd. Héraðið hefur
meðal annars verið sakað um að
standa að ólöglegri vopnasölu og
peningaþvætti. Það er nógu öflugt
til að koma i veg fyrir að Moldavía
leggi það undir sig á ný en of veikt til
að öðlast sess í samfélagi þjóðanna.
Oazu Nantoi, verkefnisstjóri við
Stofnun í opinberri stefnumótun i
Moldavíu, kallaði svæðið svarthol,
stað sem lyti ekki stjórn nokkurs
ríkis. „Það er mjög auðvelt að nota
þetta svæði fyrir fölsuð skjöl, her-
þjálfun og alls kyns ólöglega fjár-
málastarfsemi,“ segir hann.
Safn um Sovétríkin
Að mörgu leyti er Trans-Dniester
eins og risastórt safn um tíma Sovét-
ríkjanna. í hinni heillandi en niður-
níddu höfuðborg Tiraspol er að finna
fjöldann allan af styttum af Lenín,
merkjum kommúnista og öðrum
ummerkjum um liðna tima. Víða
má sjá slagorð á borð við „Áfram til
sósialisma!“ og merki Sovétríkjanna
blasir við manni á broddsúlu þegar
maður ekur inn í Tiraspol.
Stórt vopnabúr frá tímum Sovét-
rikjanna er einnig að finna í landinu
enda er þar enn fjölmennt rússneskt
herlið og um fjórðungur íbúa er
rússneskur. Yfirvöld hafa komið í
veg fyrir tilraunir alþjóðasamfélags-
ins til að láta eyða vopnunum og
sumum þeirra hefur verið smyglað
Igor Smirnov, forseti Trans-Dniester, og Vladimir, sonur hans, eru taldir hafa mikil ítök í
glæpastarfsemi í héraðinu.
úr landinu. Ennfremur er þar starf-
rækt lítil vopnaverksmiðja en talið
er að vörur frá henni hafi komið við
sögu í átökum á Balkanskaga, Tsjetsj-
eníu og í Afríku.
Lengi hefur verið talið að landið
sé miðstöð umfangsmikils smygls á
vörum og fólki. Fyrir fáeinum árum
komu Moldavía og Trans-Dniester
að skammvinnu samstarfi um toll-
gæslu á landamærunum. Þrátt fyrir
að íbúatala Trans-Dniester sé ekki
nema 1/6 af íbúatölu Moldavíu fluttu
þeir inn 6000 sinnum meira af tób-
aki en Moldavar. Oazu Nantoi telur
að í flestum tilfellum sé um að ræða
eftirlíkingar af vestrænum tóbaks-
tegundum sem séu framleiddar ólög-
lega í Úkraínu og smyglað í gegnum
Trans-Dniester til annarra landa,
m.a. í Vestur-Evrópu. Sérfræðingar
telja jafnframt að svæðið sé mikil-
væg flutningsleið fyrir áfengissmygl
og olíuvörur.
—
NÝSENDING AFTEPPUM
Z E D R U S
persneskar mottur / húsgögn / gjafavörur
Hlíðarsmára 11 S. 534 2288
i
i