blaðið - 18.03.2006, Page 20

20 I FRÉTTASKÝRING
LAUGARDAGUR 18. MARS 2006 blaöiö
Umíjöllun fjölmiðla um kynferðisbrot
gegn bömum bœði tit góðs og iUs
Háskólinn í Reykjavík, Ofanleiti 2, býður alla velkomna
í heimsókn á milli kl. 11 og 16. Kynntu þér aðstöðuna
f skólanum og fjölbreytt námsframboð.
LAUGARDAGINN 18. MARS
Mikil umræða hefur verið um kyn-
ferðisafbrot gegn börnum á undan-
förnum mánuðum í kjölfar útgáfu
bókarinnar Myndin af pabba - Saga
Thelmu eftir Thelmu Ásdísardóttur
og Gerði Kristnýju síðastliðið haust.
Bókin fjallar um hörmulega lífs-
reynslu Thelmu Ásdísardóttur en
hún og systur hennar voru misnot-
aðar kynferðislega af föður þeirra.
Önnur mál hafa einnig vakið upp
umræðu um þennan málaflokk svo
sem umdeild forsíðufrétt DV um
meintan barnaníðing fyrr á þessu
ári, umfjöllun fréttaskýringaþátt-
arins Kompáss á NFS um barnaníð-
inga og auglýsingaherferð samtak-
anna Blátt áfram sem hleypt var
af stokkunum um miðjan síðasta
mánuð. í ljósi þessarar miklu um-
ræðu sem hefur verið um málaflokk-
inn velti Blaðið fyrir sér hvaða afleið-
ingar hún kynni að hafa fyrir þá sem
starfa í þessum geira.
Kristín Berta Guðnadóttir, nemi
í félagsráðgjöf við Háskóla Islands,
vinnur um þessar mundir að sér-
stöku verkefni sem tengist þeirri
umfjöllun sem varð í samfélaginu í
kjölfar útkomu bókarinnar Myndin
af pabba - Saga Thelmu. „Ég skoð-
aði hvort fjölmiðlaumfjöllun um
kynferðisafbrot gegn börnum hefði
áhrif á fjölda tilvísana inn í Barna-
hús. Þetta er lítið verkefni sem ég er
að vinna í tengslum við starfsnám
mitt hér í Barnahúsi, þannig að ég
gat ekki litið marga mánuði eða ár
aftur í tímann," segir Kristín Berta
og bætir við að verkefninu sé ekki
lokið og endanlegar niðurstöður
liggi því ekki fyrir.
Meðal þess sem fyrstu niðurstöður
könnunar Kristínar Bertu leiða í ljós
er mikil aukning tilvísana til Barna-
húss í október og nóvember á síðasta
ári miðað við sömu mánuði árið
2004. í október 2004 var 9 málum
vísað til Barnahúss en í sama mán-
uði í fyrra voru þau 27. I nóvember
2004 voru málin 11 en 20 í fyrra. Að
meðaltali voru málin 13,8 á mánuði
árið 2004 en í fyrra voru þau 15,2.
Blaðið/SteinarHugi
Vigdís Erlendsdóttir, forstööumaður Barnahúss, og Kristín Berta, nemi í félagsráðgjöf, segja að það skipti máli hvers eðlis umfjöllun um kynferðisbrot gegn börnum er, Hún getur
bæði orðiö til góðs og ills og því þurfi að vanda sérstaklega til hennar.
Hefur áhrif til lengri tíma litið
Kristín Berta og Vigdís Erlends-
dóttir, forstöðumaður Barnahúss,
telja að skýra megi þessa aukningu
með umfjöllun fjölmiðla en ekki sé
hægt að fullyrða um það þar sem
'V- HÁSKÓLINN í REYKJAVÍK
‘ * REYKjAVlK UNIVERSITY
^fOFANLETTI 2, 103 REYKJAVÍK • HÖFÐABAKKA 9, 110 REYKJAVÍK
SÍMI: 599 6200 • www.ru.ls -
enn eigi eftir að vinna frekar úr nið-
urstöðum könnunarinnar og verk-
efnið mjög afmarkað. Ennfremur
geti verið sveiflur milli ára og fleiri
þættir geti haft þar áhrif á.
Einnig verður að hafa í huga að
tilkynningar um grun um kynferð-
isafbrot gegn börnum berast ekki
Barnahúsi með beinum hætti heldur
koma þær fyrst til kasta barnavernd-
arnefndar á hverjum stað fyrir sig.
Vigdís segir engu að síður alveg
klárt í sínum huga að umfjöllunin
muni hafa áhrif þegar til lengri
tíma er litið. „Sá aldur sem fólk er
á þegar það greinir frá kynferðisof-
beldi færist sífellt neðar. Fólk sem
er komið yfir fertugt er í mörgum
tilfellum fyrst núna að segja frá því
sem það lenti í en kynslóðin sem er
að vaxa úr grasi greinir frá ofbeld-
inu tveimur til þremur árum eftir
að því lauk. Það er mikill munur á
því,“ segir hún.
Eðli umQöllunar skiptir máli
Vigdís segir að þegar starfsmenn
Barnahúss taki skýrslur af börnum
spyrji þeir ævinlega hvað hafí orðið
til þess að þau sögðu frá þvi ofbeldi
sem þau hefðu verið beitt. „Mörg
þeirra minnast á að þau hafi til
dæmis lesið grein í blaði eða heyrt
frétt sem gerði það að verkum að þau
áttuðu sig á því að þau áttu að segja
frá. Ég man eftir að i kjölfar umfjöll-
unar i einu dagblaðanna komu tvö
mál hingað sem enduðu með sakfell-
ingardómi. Þau mál hefðu því senni-
lega ekki komið upp á yfirborðið ef
ekki hefði verið fjallað um kynferði-
sofbeldi gegn börnum í blaðinu,"
segir Vigdís.
Vigdís og Kristín Berta eru sam-
mála um að það skipti máli hvers
eðlis umfjöllun um þennan mála-
flokk er, hún geti bæði verið til góðs
og ills og því þurfi að vanda mjög
Könnun Krlstínar Bertu Guðnadóttur,
nema I félagsráðgjöf, leiðir I Ijós að tilvís-
unum til Barnahúss fjölgaði mjög í kjölfar
umfjöllunar um kynferðisofbeldi gegn
börnum síðastliðið haust.
til hennar. „Umræða þar sem menn
eru krossfestir á forsíðu blaðs er
skaðleg bæði fyrir meintan geranda
sem maður getur ekki útilokað að sé
saklaus og líka fyrir alla þá þolendur
sem óttast afleiðingar þess að segja
frá bæði fyrir sig og gerandann ef
hann er þeim nákominn. Þannig
umfjöllun er því afar skaðleg. Við
erum sannfærð um að umfjöllun
DV í ísafjarðarmálinu geti hæglega
orðið til þess að einhver veigri sér
við að segja frá,“ segir hún.
Auglýsingar höfða til
barna og foreldra
Vigdís hrósar sérstaklega nýjum aug-
lýsingum Blátt áfram samtakanna
sem hún segir vera í senn hispurs-
lausar og auðskiljanlegar. „Boðskap-
urinn er einfaldur og er orðaður eins
og börn orða hlutina. Það er hætta
á þvi að hugtakið kynferðisofbeldi
missi svolítið merkingu sína ef það
er aldrei sagt hvað felist í því. Börn
skilja ekki hugtakið en þau skilja
það sem jafnaldrar þeirra segja í aug-
lýsingunum," segir Vigdís og bætir
við að um leið höfði auglýsingarnar
til foreldra og bendi þeim á að það
sé i þeirra verkahring að tala við
börnin um þessi mál. „Þetta snýst
um að fræða barnið sitt á þann hátt
sem það skilur,“ bætir Kristín Berta
við.
Fræðsla í skólana
Vigdís telur að setja þurfi fræðslu
um kynferðisofbeldi inn í námskrá
leik- og grunnskóla. „Auglýsingar
eru góðra gjalda verðar en ég hef
alltaf verið þeirrar skoðunar að
þetta eigi að vera hluti fræðslu sem
fari fram í skólum. Börnum eru
kenndar umferðarreglur í leikskóla.
Börnum ætti líka að vera kenndar
þessar umgengnisreglur og hvernig
þau eigi að bregðast við ef einhver
áreitir þau,“ segir Vigdís.
Hún gefur lítið fyrir hugmyndir
um að slík fræðsla kynni að ala á
tortryggni barna í garð fullorðinna.
„Slíkar hugmyndir koma eingöngu
frá þeim sem hafa ekkert vit á því
sem þeir eru að fjalla um. Umferðar-
reglurnar gera börn ekki hrædd við
að fara út úr húsi, þær kenna þeim
að fara út úr húsi á öruggan hátt og
vera í umferðinni án þess að það sé
keyrt yfir þau. Það er sambærilegt
við þetta,“ segir hún og bætir við að
flestir átti sig á því að fræðsla sé af
hinu góða.
„Ung börn sem eru misnotuð
halda oft að það sé eðlilegt vegna
þess að það hefur enginn frætt þau
um þessa hluti,“ segir Kristín Berta
og Vigdís bætir við að það þurfi að
fræða börn reglulega. „Fræðslan á
fyrst og fremst að fara fram í skól-
unum. Mér finnst að börn eigi ekki
að lesa tilfallandi dagblöð til að vita
hvernig þau eigi að bregðast við ef
þau eru misnotuð," segir Vigdís að
lokum.