blaðið - 10.06.2006, Síða 24

24 I VERÖLDIN
LAUGARDAGUR 10. JÚNÍ 2006 blaðiö
Á leiðarenda
FERÐASAGA
BRYNDÍSAR
XIV.KAFLI
Við vorum loksins komin á áfanga-
stað - til Kolfinnu í Kosova (svona
heitir það á máli innfæddra). Það
var dásamlegt að hitta þau öll aftur,
Kolfinnu, Starka, Möllu og Franc-
esco, sem er sambýlismaður dóttur
minnar. Öll voru þau frísk og falleg,
vel fram gengin og töluðu hvert í
kapp við annað. Það var frá nógu
að segja og fyrstu nóttina var lítið
sofið.
Það var skemmtilegt að heyra
krakkana lýsa skólastarfinu og segja
frá nýjum vinum úr fjarlægum
löndum. Þvílík reynsla á svo ungum
aldri!
Kennslan í skólanum þeirra fer
fram á ensku auk þess sem þau
leggja stund á albönsku, þýsku,
algebru, sögu og landafræði. Malla,
sem er ellefu ára fegurðardís og far-
andskáld, hefur eignast tvær góðar
vinkonur í skólanum. Önnur er frá
Bangladesh og hin frá Fijieyjum.
Elmi frá Bangladesh er múhameðs-
trúar, og Malla fer oft með henni
heim eftir skóla á daginn. Þegar
Ramadan föstunni lauk í nóvember
var henni boðið til bajram, sem er
fagnaðarhátíð á föstulokum. Fjöl-
skylda og vinir safnast saman til að
gera sér dagamun, klæðast sínu feg-
ursta skarti, borða gómsætan mat,
hlæja og syngja. Allir í sátt og sam-
lyndi þar.
Starkaður er þremur árum eldri
en Malla. Hann er þegar orðinn
mikill heimsborgari og getur borið
saman skólakerfi fjögurra landa.
Hann er nú á seinasta ári í grunn-
skóla samkvæmt amerísku kerfi.
Krakkarnir í hans bekk eru flestir
synir og dætur efnaðra Kosovabúa,
sem hugsa til framtíðar og eru stað-
ráðnir í að verða fullgildir þátttak-
endur í heimsvæðingunni, hvenær
Bandariskar herþyrlur sveima yfir sveitum Kosovaen héraðið hefur verið undir eftirliti alþjóðasamfélagsins á undanförnum árum enda ástandið eldfimt. Eitt af því sem vekur athygli
f höfuðborginni Pristina eru bíialeestir friðargæsluliða Sameinuðu þjóðanna sem aka löturhægt um göturnar.
Minningarkort
Minningar- og styrktarsjóðs
hjartaskjúkiinga

HjartaHeill
sími 552 5744
Gfró- og kreditkortþjónusta
svo sem hún nær til þessara afskiptu
slóða Balkansskagans.
Aldingarður
Pristína, höfuðborgin, minnir mig
á þorpin í Grikklandi, þegar ég
kom þangað fyrst, nokkrum árum
eftir að herforingjastjórninni var
velt af stóli og landið var að opnast.
Nema hvað, þótt Kosova eigi sér þús-
und ára sögu, þá er saga Pristínu
svo stutt; hún varð ekki til fyrr en
eftir seinna stríð. Moskan er eina
byggingin, sem þykir þess virði að
sýna ókunnugum. Kosovabúar eru
bændur frá fornu fari. Landið er
einn samfelldur aldingarður. Samt
fást þeirra eigin ávextir ekki í búð-
unum. Heldur ekki grænmeti, nema
þá helst papríkur. Meira að segja
mjólkin er flutt inn frá Slóveníu.
Skyldi maður þó halda að það væru
nægar kýr í þessu fagra fjallalandi.
En enginn stundar búskap lengur
því að verðið sem fæst fyrir afurð-
irnar er ekki samkeppnishæft við
niðurgreidda framleiðslu Evrópu-
sambandsins. Þess vegna eru auð-
vitað allir bændur komnir til borgar-
innar og ganga þar um atvinnulausir,
sviptir allri von um betra líf.
Minnir mig á grísku þorpin
forðum daga, sagði ég. Allt er hálf-
karað (þá var það af því að Grikkir
\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\W
þú kröfur ?
i
HM í beinni
Vandaðurbúnaóur
Tilvalinn fyrir heimilið
eða sumarbústaðinn
FIFA WORLOCUP
©€Rm^ny
2006
Eico, alltaf flottastir!
Kr. 19.900.-

Pakki fyrir
fríar rásir
iiiiiniiiiiii
eoess

www.eico.is
SKÚTUVOGI 6
SÍMI 570 4700
borguðu ekki fasteignagjöld meðan
húsið var óklárað, og til þess þurfti
steypustyrktarjárn að standa út úr
veggnum). Einhver hefur byrjað að
byggja sér hús en hætt í miðju kafi,
eða hefur ekki átt fyrir gluggum eða
hurðum, hvað þá fyrir málningu
(ætli þeir hafi apað fasteignaskatt-
ana eftir Grikkjum?). Göturnar hafa
einhvern tímann verið með slitlagi,
sem er löngu orðið eins og gatasigti,
hola við holu, varasamt í myrkri, því
að engin er götulýsingin. Sorphirða
er greinilega ekki forgangsverkefni
hér því að sorpið liggur eins og hrá-
viði um götur og sund, laðar að sér
rottur og hunda, sem öllum er sama
um. Rafmagnið er tekið af tvisvar á
dag og minnir óneitanlega á ástandið
í Reykjavík á árunum eftir stríð. Allt
dettur í dúnalogn, menn paufast
áfram í kolniðarmyrkri, „hvar eru
kertin?" og vatnið kólnar undir kart-
öflunum. Enginn kvöldmatur fyrr
en seint og um síðir. Hin lamandi
hönd kommúnismans hefur strokið
burt allt sem heitir sjálfsbjargarvið-
leitni og framtakssemi.
Beðið eftir betri tíð?
En innan um alla þessa óreiðu og alls-
leysi sýnist mér vera myndarlegt og
elskulegt fólk sem brosir og heilsar
jafnvel ókunnugum. Kvenfólkið er
hávaxið og fallegt, með mikið hár og
dramatískan svip í augunum. Menn-
irnir brúnaþungir og dökkir yfir-
litum, bera vonleysið utan á sér. Þeir
eru fyrirvinnurnar. Götulífið er fjör-
ugt, enda hvar eiga atvinnulausir að
halda sig? Menn standa í smáhópum,
skrafa saman. Þeim er eflaust heitt í
hamsi. Kannski eru þeir að plotta,
brugga ráð, því að svona getur þetta
ekki gengið til lengdar. Þessi kyrr-
staða, þessi eilífa bið, verður til þess
að þjóðin dregst bara aftur úr og
á enga von um bættan hag ef, eða
þegar, hún einhvern tímann rís upp
úr öskustónni. Hún missir af tæki-
færunum á tímum alþjóðavæðingar
og markaðslausna. Einhver verður
að taka að sér stjórnina, opna fólki
leið til mennta, skapa því mann-
sæmandi kjör, hjálpa því að komast
til manns, standa jafnfætis öðrum
þjóðum í Evrópu.
Það sem vekur athygli strax á
fyrsta degi eru endalausar bílalestir,
stórir hvítir jeppar merktir UN, sem
aka löturhægt um aðalgötur borg-
arinnar. Þeir hreykja sér yfir bíla
Höfuðborgin Pristina minnir á þorpin í Grikklandi eftir að herforingjastjórninni var velt
af stóli og landið var að opnast.
Ibúar Kosova eru myndarlegt og elskulegt fólk sem brosir og heilsar ókunnugum.
heimamanna, sem eru litlir og las-
burða. Þetta eru hjálparsveitir Sam-
einuðu þjóðanna, sem eru hér til að
gæta friðar og reyna að hafa stjórn
á ástandinu í þessu hrjáða landi.
Enginn veit nákvæmlega hvað þeir
eru að gera, en mikið fer fyrir þeim
í bæjarlífinu. Og eitthvað fer nær-
vera þeirra fyrir brjóstið á heima-
mönnum sem vilja fá að stjórna sér
sjálfir en ekki vera endalaust upp á
aðra komnir. Og þar stendur hnífur-
inn í kúnni.
Bænagjörð
Strax fyrsta morguninn er ég vakin
fyrir allar aldir. Titrandi rödd kallar-
ans berst frá moskunni út í myrkan
vetrarmorguninn og boðar komu
dags. Þessi tæra rödd, þrungin til-
beiðslu og andakt, minnir á siðasta
blómið hans James Thurber - lítil
jurt, sem reynir að skjóta rótum í
sviðinni jörð. Eitthvað svo fallegt,
eitthvað svo óvænt mitt í öllu von-
leysinu. Hér eru allir múslimar að
nafninu til, en eru löngu orðnir
fráhverfir kirkjusókn og strangri
trúariðkun. Moskan stendur samt
enn fyrir sínu, alveg eins og kirkjan
heima hjá okkur, sem virðist helst
vera til fyrir sjálfa sig og fer sínu
fram, hvað svo sem hver segir.
Bryndís Schram,
disschram@yahoo.com