blaðið - 23.02.2007, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 2007
Hl
blaöiö
. Sigurður Atlason, framkvæmdastjóri Strandagaldurs:
Sigurður Atlason, fram-
kvæmdastjóri Strandagald-
urs, drakk í sig íslenskar
og erlendar þjóðsögur og
ævintýri sem barn og hefur
áhugi hans á þjóðtrú og sögum fylgt
honum allar götur síðan.
„Sem krakki gat ég verið löngum
stundum á Þjóðminjasafninu. Ég
bar út Alþýðublaðið á þessum tíma
og var alltaf seinn með það því að
ég þurfti að bera blaðið til þjóð-
minjavarðar. Ég gleymdi mér alveg
á gamla Þjóðminjasafninu sem var
svolítill ævintýraheimur. Ég man
sérstaklega eftir víkingi sem ég gat
virt fyrir mér tímunum saman,“
segir Sigurður og bætir við að núna
þoli hann ekki víkinga og allt sem
þeim tengist.
Þó að Sigurður hafi lengi búið á
Ströndum er hann ekki innfæddur
Strandamaður. „Ég ólst upp hér
í bænum en kom svo á Strandir
sem táningur og ég hef oft sagt að
mig hafi dagað þar uppi. Það var
svo gaman þetta sumar sem ég fór
þangað að heimsækja bróður minn
að ég eyddi allri sumarhýrunni jafn-
óðum og átti aldrei fyrir fari með rút-
unni til baka,“ segir hann og hlær.
Undanfarin ár hefur Sigurður
ásamt öðru góðu fólki unnið að upp-
byggingu menningar- og fræðslu-
stofnunarinnar Strandagaldurs sem
vinnur að margvíslegu starfi meðal
annars á sviði fræða, rannsókna
og ferðaþjónustu. Margir hafa lagt
hönd á plóginn auk Sigurðar og má
til dæmis nefna Magnús Rafnsson
sagnfræðing sem hefur safnað mik-
ilvægum fræðilegum heimildum
sem galdrasýningarverkefnið er
byggt á og Árna Pál Jóhannsson leik-
myndahönnuð sem á heiður af útliti
sýninganna.
Komið að skuldadögum
Á dögunum hlaut Strandagaldur
Eyrarrósina árið 2007. Þetta var í
þriðja sinn sem viðurkenningin er
veitt en markmiðið með henni er
meðal annars að stuðla að auknu
menningarlífi á landsbyggðinni og
skapa sóknarfæri á sviði menningar-
tengdrar ferðaþjónustu.
Sigurður segir að viðurkenningin
hafi gríðarlega mikla móralska þýð-
ingu fyrir fyrirtækið og fylli þá sem
að því standa bjartsýni. „Viðurkenn-
ingin sem slík skiptir meira máli
en sá peningur sem henni fylgir þó
að hann sé vissulega mikill og við
getum nýtt hann vel. Það er mikil-
vægt fyrir okkur sem stöndum að
þessu verkefni að fá klapp á bakið
bæði heima og úti í samfélaginu,“
segir Sigurður og bætir við að viður-
kenningin komi líka á góðum tíma.
„Við lítum fram á frekar erfiða
tíma fjárhagslega. Það eru miklar
skuldir á þessu verkefni og það er
komið að skuldadögum. Við verðum
að fara að gera svo vel að greiða
niður bankalán sem stjórnarmenn
í Strandagaldri eru í sjálfsábyrgð
fyrir. Það gengur ekki öllu lengur að
það sé þannig.
Við fengum nú í fjárlögum samn-
ing til fimm ára sem dugar til að
greiða niður þessar skuldir en það
leit á tímabili út fyrir að við gætum
ekki gert neitt næstu fjögur árin og
að allur rekstur myndi nánast liggja
niðri og það yrði fátt um nýjungar,“
segir Sigurður.
Mikil margföldunaráhrif
Sigurði finnst að almennt gæti
mikils skilnings hjá hinu opinbera á
þeim tækifærum sem liggja í menn-
ingartengdri ferðaþjónustu.
Sveitarfélögin á Ströndum hafa
stutt myndarlega við bakið á
Strandagaldri á undanförnum árum
að sögn Sigurðar. Það sama má segja
um framlög frá ríkinu þó að hann
telji að þær upphæðir sem það lætur
af hendi rakr.a til menningarmála
yfirhöfuð mættu að ósekju vera tals-
vert hærri.
„Það verður líka að horfa á það að
stór hluti af þeim peningum sem eru
lagðir til svona verkefna skilar sér
beint til baka aftur til dæmis í formi
virðisaukaskatts. Að ógleymdum
þeim margföldunaráhrifum sem
þessi verkefni hafa. Bara Galdrasýn-
ingin á Hólmavík dregur að sér 8000
gesti yfir sumarið. Þó að þeir séu
kannski ekki að skilja háar fjárhæðir
eftir hjá okkur eyða þeir miklum
peningum í samfélagið, kaupa sér
gistingu, mat og annað þannig að
margföldunaráhrifin eru mikil.
Það er náttúrlega mjög mikilvægt
og út á það gengur þetta galdrasýn-
ingarverkefni. Þetta er gagngert gert
til þess að skapa þessi margföldun-
aráhrif, að fólk sé lengur á svæðinu,
það eyði meiri pening og njóti þess
betur að vera þarna.
Þess vegna erum við ekki með
eina stóra sýningu á Hólmavík
heldur erum við líka búin að byggja
Kotbýli kuklarans í Bjarnafirði og
síðan verður þriðja sýningin norður
í Trékyllisvík og vonandi verður Eyr-
arrósin til þess að blása þeim krafti í
okkur að við getum klárað það verk-
efni,“ segir Sigurður sem telur að
ótal tækifæri liggi í ferðaþjónustu af
þessu tagi um land allt.
„Forsetinn kom einmitt skemmti-
lega inn á þetta þegar hann sagði að
á sínum uppvaxtarárum hefði verið
eitt Þjóðminjasafn í landinu en núna
væru komin þjóðminjasöfn úti um
allt land og hvert með sínu lagi og sitt
þema og svo framvegis. Við sjáum
alveg hvað þetta hefur skipt máli
fyrir mörg héruð, til dæmis hvaða
áhrif Galdrasýningin á Ströndum
hefur, hvaða áhrif Vesturfarasetrið
á Hofsósi hefur, Síldarminjasafnið
á Siglufirði, Hvalasafnið á Húsavík,
Jöklasýningin á Hornafirði og Land-
námssetrið i Borgarnesi.
Þetta hefur gríðarlega mikil áhrif
á samfélagið og skiptir mjög miklu
máli. Það er líka svo skemmtilegt
að fylgjast með því hvað fólk á
landsbyggðinni er hugmyndaríkt að
koma sér upp þemum og hvað það er
vandað vel til verka,“ segir Sigurður
og bætir við að mikil þróun hafi átt
sér stað á þessu sviði á síðustu tíu
árum.
Lítil hugmynd vindur upp á sig
Upphaf Strandagaldurs má rekja
til skýrslu sem Jón Jónsson þjóð-
fræðingur vann fyrir héraðsnefnd
Strandasýslu fyrir fáeinum árum.
Jón fór um sýsluna og tók viðtöl við
íbúa og safnaði hugmyndum um
ferðaþjónustumöguleika. Ein hug-
myndin gekk út á að setja mætti á
laggirnar litla galdrasýningu í Tré-
kyllisvík á sumrin sem yrði tekin
niður að hausti. Sigurður segir að
verkefnið hafi þróast út frá þessari
hugmynd og undið upp á sig.
Strax í upphafi var gerð áætlun þar
sem skýrt var kveðið á um hvernig
verkefnið gæti þróast á næstu árum
og áratugum og segir Sigurður að
ákveðnir hlutar í áætluninni séu
unnir eftir efni og aðstæðum hverju
sinni.
Árið 2000 var Galdrasýning á
Ströndum opnuð á Hólmavík en sú
sýning gengur nú undir nafninu
Galdrasafnið á Hólmavík. Kotbýli
kuklarans var opnað i Bjarnafirði
árið 2005 og næsta skref er að opna
sýningu í Trékyllisvík sem ber
vinnuheitið Kistan eftir frægum
brennustað.
Hræðsla við verkefnið
Sigurður segir að þegar þeir hafi
opnað sýninguna á Hólmavík árið
2000 hafi þeir rennt blint í sjóinn
með verkefnið.
„Við vissum að þetta væri góð hug-
mynd og að þetta væri hægt en um-
hverfið var ekki alveg tilbúið. Fólk
gat ekki alveg skilið konseptið og
kannski gekk okkur ekki mjög vel
að útskýra það eða gáfum okkur
ekki nógu mikinn tíma í það. Við
þurftum svolítið að rökræða í fjöl-
miðlum um þetta og það var viss
hræðsla við þetta hjá litlum trúar-
hópum og eldra fólki," segir Sigurður
en bætir við að þetta hafi breyst eftir
opnunina.
„Þegar fólk kom inn á sýninguna
sá það að við vorum ekki að reyna að
vera aðrir en við vorum, við vorum
ekki að þykjast kunna galdra eða
að gera okkur mat úr hörmungum
„Við þurftum svolítið að rökræða ífjölmiðlum um
þetta og það var viss hræðsla við þetta hjá litlum
trúarhópum og eldrafólki," segir Sigurður en bætir
við að þetta hafi breyst eftir opnunina.
„Þegarfólk kom inn á sýninguna sá það að við
vorum ekki að reyna að vera aðrir en við vorum,
við vorum ekki að þykjast kunna galdra eða að gera
okkur mat úr hörmungum fólks. Biskupinn hefur
einmitt svolítið gagnrýnt okkurfyrir þetta en hann
hefur heldur aldrei komið og kynnt sér þetta sem er
náttúrlega mjög slæmt."
BlaðiO/Eyþór