Bændablaðið - 24.05.2005, Blaðsíða 22

22 Þriðjudagur 24. maí 2005
Undirrituð átti þess kost að taka
þátt í ráðstefnunni - Fruktbar
framtid - sem mætti þýða Gjöful
framtíð og var haldin í Lofthus í
Hardanger í Noregi dagana 21.-
22. apríl 2005. Megin þema
fundarins var matur, menning
og ferðamennska. Í framhaldi af
ráðstefnunni var formleg opnun
„Streif“ sem eru hátíðarhöld
með áherslu á sérkenni hvers
fylkis í Norgi. Í sumar verða
haldin alls 14 Streif um landið,
m.a. í tilefni af 100 ára sjálfstæði
Norðmanna frá Svíþjóð. Hátíð-
arnar eiga rætur sínar að rekja
til verkefna sem landbúnaðar-
ráðuneytið hefur m.a. lagt mikla
áherslu á undir stjórn Lars
Sponheim landbúnaðarráð-
herra. Verkefni sem ganga út á
að efla smáverkefni, svo sem í
handverki, matvælavinnslu, list-
sköpun o.fl. sem á einhvern hátt
hægt er að tengja viðkomandi
landssvæði og héraði. Fjölbreyti-
leikinn er það sem lögð er
áhersla á; að í Noregi verði til
allar bústærðir, fjölbreyttir bú-
skaparhættir, fjölbreyttar afurð-
ir, fjölbreytt markaðssetning -
allt til að koma til móts við fjöl-
breyttar þarfir neytenda!
Í mars 2004 fengu norsku firð-
irnir fyrstu verðlaun National Geo-
graphic Traveler sem besti og
áhugaverðasti ferðamannastaður-
inn í heimi. Við valið var m.a. litið
á fegurð og hreinleika náttúrunnar,
skipulag ferðaþjónustunnar, menn-
ingu, afþreyingu og að sjálfsögðu
heildar upplifun ferðamannsins.
Þessir þættir falla undir svokölluð
„Geotourism principles“ en Hond-
uras var fyrsta landið til að setja
upp áætlun um Geoturism. Niður-
staða þessarar könnunar var kynnt
á ráðstefnunni, en auk þess voru
haldin fleiri áhugaverð erindi er
tengdust ofangreindum þáttum.
Hér verður aðeins stiklað á nokkr-
um þáttum sem flugu í gegnum
höfuð Íslendingsins á meðan þessu
stóð:
1. Mikilvægt er að bjóða upp á
ferðir, gistingu og matvæli í öll-
um verðflokkum um allt land.
Fyrir bakpokafólk sem nýtir sér
göngu- eða reiðhjólastíga til að
fara um landið. Fyrir kjarnafjöl-
skylduna sem þarf eitthvað hollt
og gott að borða á góðu verði.
Fyrir vel fjáða einstaklinga sem
vilja nýta sér eðalvagna eða ein-
kaflugvélar og fimm stjörnu
hótel með háklassa veitingum.
Hvernig stöndum við okkur
gagnvart þessu ferðamönnum?
Ýmsar ferðir eru í boði en
hversu auðvelt er að ganga eða
hjóla milli þéttbýlisstaða/lands-
hluta án þess að vera á þjóðveg-
inum?Aukin krafa til gistingar
hefur almennt hækkað verðið og
það sem býðst ferðamönnum á
áningarstöðum við þjóðveginn
eru hamborgarar! Er hægt að
stuðla að meiri fjölbreytileika
hér á landi?
2. Hver er matarmenning okkar og
hversu auðvelt er að nálgast ís-
lenska þjóðarrétti. Jú, við bein-
um fólki á BSÍ til að smakka
svið. Segjum fólki að það fái
ekki þjóðarréttina nema í febrú-
ar á þorra. Hægt er þó að fara út
í búð og fá skyr, harðfisk, sum-
staðar hákarl og brennivín en
annars bara að njóta þess að
heyra okkur segja frá gömlum
matarhefðum! Geta má þess að
einn ferðaþjónustuaðili í Noregi
gerir „bara“ út á það að segja frá
og sýna hvernig hann með-
höndlar og matreiðir svið og
heldur svo sviðaveislu fyrir
gesti. Margir aðrir selja veiting-
ar sem matreiddar eru úr eigin
framleiðslu en segja einnig frá
sögu býlisins, uppruna matvæl-
anna, sýna helstu vinnsluaðferð-
ir og segja frá lífinu í sveitinni
til að gera heimsóknina sögu-
lega og jafnframt áhugaverða.
3. Eftirminnilegt er að sjá og kynn-
ast lífi og starfi innfæddra.
Hvaða vinnubrögð eru t.d. til
sýnis hér er tengjast okkar
helstu atvinnuvegum, fornum
starfsháttum, matreiðsluaðferð-
um, handverki, eða nýtingu nátt-
úrunnar í stórum og smáum stíl
frá örófi alda til okkar daga?
Fyrir slíkar sýningar er greitt og
víða gert út á þátttöku gesta,
námskeiðahald eða sölu á við-
komandi afurðum. Sums staðar
erlendis skrá ferðaskrifstofur
kl.10 á morgnana í skoðunar-
ferðir á sveitabýli sem farið er í
eftir hádegi. Bændurnir taka á
móti hópnum segja frá búskapn-
um, húsdýrunum, ræktuninni,
framleiðslunni og bjóða að lok-
um upp á heimatilbúnar veiting-
ar og/eða opna söluhorn með
heimaunnum munum eða afurð-
um - gegn hæfilegu gjaldi að
sjálfsögðu.
4. Upprunamerkingar eða svæðis-
bundin markaðssetning fram-
leiðsluafurða hvers héraðs eru
að ryðja sér til rúms erlendis.
Margir vita um sérstöðu Mý-
vatnsafurða en hvað með þær
afurðir sem framleiddar eru í
Dölunum, undir Eyjafjöllum
eða á Vatnsnesinu? Eru þær sér-
stakar eða öðruvísi en annars
staðar - eru hugsanlega til
vinnsluaðferðir eða uppskriftir
sem segja má að einkenni hérað-
ið eða svæðið? Við vitum t.d. að
kjötsúpan hefur þróast á mis-
munandi vegu, bjúgnagerð er
fjölbreytileg og notkun á hráefni
mismunandi eftir landshlutum
en það er bara ekki sýnilegt
ferðamanninum aðeins nánustu
fjölskyldumeðlinum. Nú er
Harðangursfjörðurinn kominn
með sérstakt kennimerki (logo),
áttablaðarósina, til að merkja
allar afurðir og þjónustu sem er í
boði á svæðinu. Á 20 veitinga-
stöðum í Harðangri er hægt að
fá veitingar af Harðangursmat-
seðli - samhliða öðrum veiting-
um. Þessi matseðill gefur til
kynna að hráefnið í veitingunum
kemur úr héraðinu.
5. Sérstaða íslensks landbúnaðar -
er hún einhver miðað við ná-
grannalöndin? Búfjárkynin eru
mjög sérstök, ætli við gerum
nóg til að kynna landnámsgrip-
ina okkar. Litadýrðin er ótrúleg
og mörgum óskiljanleg, hyrndir
gripir og kollóttir, fjölbreytileiki
afurða úr hreinni náttúru og
dýravelferð víða til fyrirmyndar.
Hvað um sérstöðu kollótta fjár-
ins á Ströndum eða forystufjár-
ins fyrir norðan? Hvað um nýt-
ingu hlunninda sem sum hver
fyrirfinnast ekki erlendis eða er
bannað að nytja vegna mengun-
ar? Hvers vegna að gera ekki
meira af því að kynna landsins
gæði og nýtingu fyrr og nú?
6. Íslensk menning - hver er hún
og er hún eitthvað sérstök?
Margt kemur í kollinn, s.s. þjóð-
sögur, sögusagnir, örnefnasög-
ur, álfa- og tröllasögur, vísna-
söngur, ferskeytlur og tvíræðar
drykkjuvísur, nóbelskáld og
þjóðþekkir listmálarar, þjóð-
dansar, leikrit og þjóðlegir leik-
ir, hjátrú, handverk og fleira og
fleira! Gerum við nóg til að
koma þessari sérstöðu á fram-
færi?
Ýmsir ganga með góðar hug-
myndir að atvinnutækifærum í
kollinum. Nú er kominn tími til að
framkvæma. Til staðar eru at-
vinnuráðgjafar, heilbrigðisfulltrú-
ar, ráðunautar, kennarar og fleiri
sem geta veitt leiðbeiningar um
fyrstu skrefin. Til eru sjóðir er
stykja nýsköpun og smáverkefni til
sveita, m.a. atvinnusköpun kvenna
í drefibýli. Margir ferðaþjónustu-
aðilar og ýmis sveitarfélög eru
áhugasöm um samstarf og aukinn
fjölbreytileika í afþreyingu og
þjónustu. Samstarf nærliggjandi
aðila er kostur til að efla svæðin í
heild sinni með fjölbreytilegri
þjónustu í stað samkeppni um
sömu þjónustu! Hver og einn býr
yfir tækifærum sem liggja í honum
sjálfum, búskapnum og því landi
eða nærumhverfi sem viðkomandi
byggir - oft á tímum tækifærum
sem enginn annar hefur eins góða
möguleika til að nýta.
Lifandi byggðir og sérstaða í
formi landslags, atvinnu, afþrey-
ingar, menningar og veitinga
skipta máli fyrir komandi kynslóð-
ir, þ.e. fjölbreytt atvinnutækifæri,
ný sóknarfæri og eftirsóknarverð
búseta!
Ásdís Helga Bjarnadóttir
Landbúnaðarháskóla Íslands
Hvanneyri
Bændasamtök Íslands auglýsa
eftir umsóknum um bætur vegna
úreldingar gróðurhúsa á árinu 2005
Ríkissjóður greiðir á árunum 2002-2006 bætur
fyrir úreldingu gróðurhúsa sem ylræktað græn-
meti var framleitt í á árunum 2000 og 2001.
Einungis er heimilt að greiða bætur fyrir úreldingu gróðurhúsa
með burðarvirki úr stáli og með tré-, ál- eða stálgrind og ef þekju-
efni er gler, polycarbonat eða acryl auk búnaðar til upphitunar og
loftunar (kælingar). Pökkunaraðstaða er ekki meðtalin í því flatar-
máli sem úrelt er og úreldingarbætur eru greiddar út á. Flatarmál
skal reikna miðað við ytri brún sökkuls á gróðurhúsi.
Heimilt er að greiða að hámarki 5000 krónur á fermetra til úreld-
ingar en að hámarki 2500 krónur á fermetra til hlutaúreldingar. Þá
er heimilt að færa fjármuni af ónýttu fé til úreldingar milli ára, þó
eigi hærri fjárhæð hverju sinni en sem nemur 20 milljónum króna.
Úrelding getur náð til allra gróðurhúsa á garðyrkjubýli en einnig er
heimilt að úrelda einstök gróðurhús sem framleiðsla ylræktaðs
grænmeti fór fram í á árunum 2000-2001.
Þá er heimilt að verja eftirstöðvum af framlagi ársins, til hlutaúr-
eldingar gróðurhúsa. Undir þennan flokk geta fallið ný og nýleg
gróðurhús sem þarfnast endurbóta til að hægt sé að vera með
heilsársræktun með raflýsingu í þeim.
Umsóknir verða afgreiddar í þeirri röð sem þær berast innan til-
skilins umsóknarfrests. Berist umsóknir á sama ári um úreldingu
umfram 30 milljónir króna skal þeim raðað í forgangsröð.
Ef umsóknir um úreldingu fara umfram þá fjármuni sem eru til ráð-
stöfunar skal fyrst taka til úreldingar gróðurhús á garðyrkjubýlum
þar sem hætt er með öllu framleiðslu grænmetis og flyst sá for-
gangur milli ára ef fleiri umsóknir berast en hægt er að verða við.
Umsóknarfrestur er til 1. júlí 2005, og skulu umsóknir berast á þar
til gerðum eyðublöðum, til Bændasamtaka Íslands, Bændahöllinni
við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Umsóknareyðublöð og reglur um úreldingu gróðurhúsa á árunum
2002-2006 er að finna á heimasíðu Bændasamtaka Íslands,
www.bondi.is og hjá Bændasamtökum Íslands, Bændahöllinni
v/Hagatorg, 107 Reykjavík. Nánari upplýsingar gefa Magnús Ág-
ústsson garðyrkjuráðunautur Bændasamtaka Íslands og Ásdís
Kristinsdóttir hjá Bændasamtökum Íslands.
Bændasamtök Íslands,
Ásdís Kristinsdóttir
Ferðamannalandið Ísland
Viljum við draga fram sér-
stöðu okkar eða falla í hópinn?
Gengið um 4 km leið milli bæja eftir vegslóðum. Skúlptúrar, veitingar, tón-
list, verkefni ýmiss konar til úrlausnar á leiðinni.
Þátttakendum boðið upp á Epla-ci-
der frá framleiðanda í Harðangri
ásamt „lefsum“ og blönduðum
ávaxtasafa úr framleiðslunni.
Sölubásar fyrir margs konar varn-
ing frá íbúum svæðisins. Harðang-
urssaumur; dúkar, púðar, bekkir
o.fl.