Bændablaðið - 24.05.2005, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 24. maí 2005 7
Kristján frá Gilhaga orti meðan á
páfakjörinu stóð í vor.
Meðan ennþá rýkur svart í Róm
rísa af vetrardvala sumarblóm.
Grænir ungar gala í Reykjavík,
gefa nýjan tón í pólitík.
En svo var valinn páfi og þá orti
séra Hjálmar Jónsson Dómkirkju-
prestur.
Andans fursti einn og hver
atkvæðaseðla taldi.
Rómarkirkjan Ratzinger
rétt í þessu valdi.
Ef maðurinn vildi þegja
Hákon Aðalsteinsson orti þessar
vísur um íslenskan stórsöngvara:
Flestir þekkja mátt þess manns
og mikið vald á hljóði
eflaust kosta öskur hans
æði digra sjóði
Lítils met ég þetta þref
það ég verð að segja,
en myndi borga meira ef
maður vildi þegja.
Dansa sprundir
Þessi vísa er sögð vera eftir
Bjarna Jónsson frá Gröf, úrsmið
á Akureyri.
Dansa sprundir dátt í nótt
dilla lund með sanni.
Langar stundir líða fljótt,
lifnar undir manni.
Farsíminn
Hjálmar Freysteinsson setti þetta
á Leirinn: Var spurður hvort far-
símanotkun væri hættuleg og
gerði þá þessa afhendingu. Sér-
fræðingar eru beðnir að segja
mér ef hún er ekki rétt gerð.
Einn því fylgir ókostur að eiga sí-
mann;
hættan á að hringt sé í mann.
Símasalan
Hermann Jóhannesson, verk-
efnastjóri í menntamálaráðuneyt-
inu, orti um söluna á Símanum.
Nú ætla þeir að selja símann
og sitt hvað meira ef færi býðst.
Það getur nú farið aðeins í mann
hvað einkavinum hans Dabba
líðst.
Siglufjarðargöng
Þórarinn Eldjárn orti þessa limru
á hagyrðingamóti á Siglufirði um
Siglufjarðargöngin
Göngin hér umhverfis yður
eru í austur og vestur, því miður.
Ágætis göng
en áttin kolröng.
Best væri norður og niður.
Bóksalafélag Suðurlands
Séra Hjálmar Jónsson sendi mér
þessa sögu og vísu: Sagan
geymir umræður presta á Suður-
landi þegar verið var að stofna
Prestafélag Suðurlands fyrir um
80 árum. Nafnið var samþykkt
með litlum mun. Svo mörgum
fannst nafnið háskalega líkt Slát-
urfélag Suðurlands.
Þegar þetta ágæta félag varð 60
ára var þess minnst af hálfu fé-
lagsins með útgáfu bókar. Á
prestastefnunni það ár, sem
haldin var í Borgarnesi, gengu
prestar allhart fram við kvöld-
verðarboð í Borgarnesi að selja
prestum landsins bókina.
Um þetta orti sr. Jón Ragnarsson
(nú prestur í Hveragerði):
Signuðum lýði sat ég hjá,
sælan var full í hjarta manns
undan borðunum birtist þá
Bóksalafélag Suðurlands.
Mælt af
munni fram
Umsjón:
Sigurdór Sigurdórsson
Guðni sagðist ekki hafa séð neina
málefnalega gagnrýni á stofnun
Landbúnaðarstofnunar. ,,Ég hef
heyrt menn segja að frumvarp um
Landbúnaðarstofnun hafi komið of
seint fram. Í frumvarpinu var gerð
krafa um að forstjórinn skyldi vera
dýralæknir en það var
tekið út í meðförum Al-
þingis og sett í staðinn
háskólamenntun. Við
þetta gerðu dýralæknar
athugasemd vegna þess
að þeir hafa áhyggjur af
yfirdýralæknisembætt-
inu sem slíku í meðferð
málsins. Yfirdýralæknir
og héraðsdýralæknar
sem heyra undir hann er
stærsta sviðið í Land-
búnaðarstofnun. Ég tel
hins vegar að það sé þar
vel varðað enda skipar
landbúnaðarráðherra yf-
irdýralækni inn á þetta
svið og hann verður
staðgengill forstjóra
stofnunarinnar. Þess
vegna tel ég að gagn-
rýni dýralækna hafi
ekki verið á rökum
reist.
Jákvætt skref
Ég er ekki í neinum
vafa um að stofnun
Landbúnaðarstofnunar
með öllum þessum
stjórnsýsluverkefnum
og eftirlitsþáttum er jákvætt skref.
Stofnunin mun veita íslenskum
landbúnaði meira öryggi og ekki
síður neytendum því stofnunin
snýr líka að innflutningi bæði hvað
aðfangaeftirlitið varðar og yfir-
dýralæknisembættið. Því tel ég
þetta verða gríðarlega stórt og
mikilvægt skref í breytingum á
kerfi landbúnaðarins sem ég hef
verið að vinna að síðustu árin. Í
því sambandi má nefna stofnun
Landbúnaðarháskóla Íslands sem
var afar mikilvæg ákvörðun og
markar tímamót.“
-Annað stórmál sem kom fyrir
þingið í vetur og varð að lögum er
ákvörðunin um að leggja niður
Lánasjóð landbúnaðarins. Það
voru ekki allir sammála um ágæti
þess og óttuðust að þetta muni
hafa áhrif á lánamöguleika bænda
í jaðarbyggðum. Þetta kom m.a.
fram á Búnaðarþingi í vetur. Var
óhjákvæmilegt að leggja sjóðinn
niður?
,,Allar tilfinningar og áhyggjur
eiga rétt á sér og það er gott að fá
að heyra þær. Ég vil strax taka
fram að Lánasjóðurinn er mér kær
því ég hef bæði verið formaður
hans og stjórnarmaður. Sjóðurinn
hefur gert mikið gagn í gegnum
áratugina með sinni félagslegu
hugsun og er síðasti atvinnuvega-
sjóðurinn. Hinir atvinnuvegirnir
misstu sína sjóði inn í banka fyrir
nokkuð mörgum árum. Þá var það
gæfa landbúnaðarins að Lánasjóð-
urinn var gerður að sérstöku fyrir-
tæki. Þótt mér sé sjóðurinn kær
verður maður að vera raunsær.
Á síðasta ári átti sér stað þessi
mikla breyting á íslenskum pen-
ingamarkaði sem hafði ekkert síð-
ur áhrif í sveitunum en annars
staðar. Það er mikil bjartsýni og líf
í íslenskum landbúnaði og þarf þar
af leiðandi miklar fjárfestingar.
Bankarnir voru komnir með sína
vexti niður að vöxtum Lánasjóðs-
ins. Við sáum líka fyrir okkur að
sjóðurinn var farinn að éta upp eig-
ið fé og hefði á næstu 10 árum
hreinlega horfið ef ekkert hefði
verið að gert.
Sú félagshyggja
sem var er horfin
Félagshyggjan í þessum sjóði hef-
ur byggst á því að bændurnir sjálf-
ir hafa greitt af tekjum sínum inn í
sjóðinn um og yfir 140 milljónir
króna á ári. Sauðfjárbændur sem
ekki ætla að byggja vilja ekki
greiða niður vexti fyrir kúabændur
sem taka stór lán úr Lánasjóðnum.
Sú félagshyggja sem var er horfin
en auðvitað má segja að það sé
ósanngjarnt að leggja gjöld á menn
sem ekkert hafa framkvæmt á bú-
um sínum árum saman til að greiða
niður fyrir þá sem eru að fram-
kvæma. Allar búgreinar hafa
ályktað um málið og vilja fella
niður þessar um það bil 140 millj-
ónir króna sem fóru árleg til sjóðs-
ins.“
Guðni segir að þegar þessi fjár-
upphæð er hætt að koma inn í sjóð-
inn sé dagljóst að sjóðurinn standi
mjög höllum færi gagnvart banka-
kerfinu. Þess vegna segist hann
hafa orðið að setjast yfir það hvað
væri skynsamlegt að gera við þess-
ar aðstæður.
,,Ríkisstjórnin viðurkenndi að
bændurnir hefðu byggt upp þennan
sjóð með því að greiða til hans af
launum sínum og því fyndist henni
sanngjarnt að ef sjóðurinn yrði
seldur rynni söluverð eignanna til
Lífeyrissjóðs bænda. Ég hef líka
látið mér detta í hug að sá bankinn
sem kaupir Lánasjóðinn láti hann
starfa áfram sem jarðadeild í fyrir-
tækinu. Við þessar aðstæður hafa
bændur þá sterku stöðu að vera
með lánin á 1. veðrétti og geta því
samið við nýjan eiganda sjóðsins
um lánið eða sinn banka um
skuldaskil. Því finnst mér að þetta
eigi allt að ganga upp.
Við þurfum vissulega að huga
að því sem nefnt hefur verið að
bændur á jaðarsvæðum verði af-
skiptir á lánasviðinu. Ég hef hins
vegar fulla trú á því að bændur
verði í góðri stöðu hvað fjármála-
stofnanir varða við þessar aðstæð-
ur og þá ekki síður fyrir það að
þeir eru þekktir sem einhverjir
skilvísustu menn landsins.“
Rétt hugsun í útflutningi
-Greint hefur verið frá því að
möguleiki á að selja mjólkurvörur
til Bandaríkjanna sé að opnast.
Telurðu að þetta sé raunhæfur
möguleiki?
,,Ég hef hrifist mjög af baráttu
Baldvins Jónssonar hjá Áformi við
að reyna að selja íslenskar land-
búnaðarafurðir sem hágæða afurð-
ir í dýrustu verslunum heimsins
sem Whole Foods Markets í
Bandaríkjunum eru. Nú liggur það
fyrir að þessar metnaðarfullu
WFM verslanir, sem eru 170 í
Bandaríkjunum og 50 til viðbótar í
burðarliðnum, gefa íslenskum
landbúnaði alveg sér einkunn. Þeir
virða landbúnaðinn hér á landi sem
fjölskyldubúskap því þeir berjast
gegn verksmiðjubúum. Þeir þekkja
orðið vel íslenska lambakjötið og
vilja meira af því og nú er komið
að mjólkurvörunum. Þeir vilja
ísinn og ostana og jafnvel Nóa/Sír-
íus súkkulaði af því að það er búið
til úr íslensku mjólkurdufti. Með
þessu erum við komnir með rétta
hugsun í útflutningi á landbúnað-
arvörum í Bandaríkjunum, Ítalíu,
Danmörku og víðar, að reyna að fá
sem hæst verð fyrir þessi lífsgæði
sem við bjóðum neytendum. Þetta
eru því tímamót og geta í framtíð-
inni gefið landbúnaðinum mikla
möguleika. Hvað lambakjötið
varðar blasir við að það sem út er
flutt fer núorðið inn á dýrustu
markaði. Sem minnst af magninu
fer fyrir lítið sem ekkert eins og
stundum hefur verið meðan flutt
var út meira af kjöti en þessar dýru
verslanir tóku við og það voru
verðlausar afurðir. Þá bætist það
við að Íslendingar eru aftur farnir
að borða meira af okkar góða
lambakjöti og salan hefur aukist
innanlands um 13 til 14%.“
Þurfa ekki að kvíða framtíðinni
- Eru íslenskir mjólkurframleið-
endur tilbúnir til framleiðsluaukn-
ingar ef mjólkurvörusala til
Bandaríkjanna heppnast vel?
,,Við þurfum ekkert að kvíða
framtíðinni þótt það verði umtals-
verð söluaukning á mjólkurvörum
því ef verðið er viðunandi auka
bændur bara mjólkurframleiðsl-
una. Ég vona því að þessi sala á
mjólkurvörum til Bandaríkjanna
verði til þess að auka verkefni ís-
lenskra bænda. Ég held að þetta
muni ekkert raska mjólkurkvóta-
kerfinu en bendi á að við þurfum
alltaf að vera með þessi kerfi okkar
og búvörusamninga í skoðun og
breytingum. Það er alveg ljóst að
WTO samningar sem nú eru á
fullri ferð munu að einhverju leyti
breyta búvörusamningum okkar,
hjá því verður ekki komist. „
- Ræktun á erfða-
breyttu byggi er um-
deild í landinu. Hver er
þín skoðun á því máli?
,,Ef það er mögulegt
að breyta erfðabreyttu
byggi í prótín sem notað
er í lyf til þess að lækna
fólk þá er það auðvitað
gott. Og ef það er svo að
möguleikarnir á þessari
ræktun séu meiri og
betri á Íslandi en annars
staðar og engin hætt á
að erfðabreytta byggið
blandist því íslenska
eða skaði á engan hátt
íslenska náttúru, eins og
vísindamenn segja, þá
er þetta hrein bylting
fyrir ræktun á Íslandi
sem mun hafa mikil
áhrif. Ég legg hins veg-
ar áherslu á að engin
áhætta verði tekin í
þessum efnum. Nú er
þetta bara á tilraunar-
stigi í gróðurhúsi og ég
vil ekki bregða fæti fyr-
ir þessa tilraun á meðan
hún er á þróunarstigi.“
- Þú nefndir áðan WTO samn-
ingana og að þeir muni koma fyrr
eða síðar. Þeir mun breyta miklu
varðandi landbúnaðarsamninga,
styrkjakerfi, beingreiðslur og
fleira. Heldur þú að íslenskir kúa-
bændur séu nægilega vel undir
það búnir að WTO samningarnir
verði að veruleika?
,,Eins og fram kemur í skýrslu
Hagfræðistofnunar Háskóla Ís-
lands hafa íslenskir kúabændur af
miklu afli verið að undirbúa sig
fyrir framtíðina síðustu árin. Hins
vegar voru þeir ef til vill full upp-
teknir í því við gerð síðasta samn-
ings að helst ætti að ljósrita
gamla samninginn og hafa hann
óbreyttan og aðilar vinnumarkað-
arins tóku þar undir. Samningur-
inn við kúabændur gerir ráð fyrir
að þegar WTO samningarnir taka
gildi verði að taka samninginn
við kúabændur upp og breyta
honum. Það sem verið hefur
áhyggjuefni og er raunar enn er
þetta háa mjólkurkvótaverð og
má segja að það sé undarlegt
hvernig verðið á kvótanum hefur
þróast. Ég tel þróunina bændun-
um hættulega því verði þeir of
skuldugir þegar WTO samning-
arnir taka við þá geti það verið
þeim afar hættulegt. Ég tel því
mjög heppilegt fyrir bændur að
fara að þróa allan landbúnaðinn
þannig, ekki bara mjólkurfram-
leiðendur, að hann standist fram-
tíðina. Menn verða að hugsa um
nautakjötið, ræktunina og fleira,“
segir Guðni Ágústsson.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra
Íslenskir bændur þurfa
ekki að kvíða framtíðinni
Á Alþingi í vetur hafa verið til umfjöllunar stórmál sem snerta land-
búnaðinn. Þar má nefna sem dæmi tilurð Landbúnaðarstofnunar,
ákvörðun um að selja Lánasjóð landbúnaðarins og því fé sem fyrir
hann fæst varið í að efla Lífeyrissjóð bænda. Mörg fleiri áhugaverð
mál tengd landbúnaðinum hafa verið og eru í gangi. Bændablaðið
leitaði því til Guðna Ágústsson landbúnaðarráðherra með nokkrar
spurningar um þessi mál en fyrst af öllu Landbúnaðarstofnunina en
nokkur gagnrýni kom fram á stofnun hennar.
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra með afastelpurnar Sölku Margréti og Freyju ásamt
lömbunum hennar Jóru. Þriðja barnabarnið Guðni Valur var fjarri góðu gamni.