Bændablaðið - 29.04.2008, Síða 20

20 Bændablaðið | Þriðjudagur 29. apríl 2008
Utan úr heimi
Núverandi matvælaframleiðsla í
heiminum mundi fullnægja mat-
arþörf jarðarbúa ef henni væri
jafnt skipt. Í reyndinni hefur
fátækt fólk hins vegar ekki efni á
að kaupa mat þannig að fimmt-
ungur fólks í þróunarlöndum býr
við matarskort. Vannæring þar
er þó meiri í dreifbýli en þéttbýli.
Fólk getur ekki lifað af litlum
akurskákum sínum ásamt óvissri
launavinnu. Það er einungis með
aukinni matvælaframleiðslu sem
unnt er að draga úr vannæring-
unni.
Þessu hefur verið alltof lítill
gaumur gefinn, en efnahagslegar
afleiðingar vannæringar eru mjög
miklar. Neikvæð áhrif hennar
skerða þjóðartekjur sumra landa
um 8-10%. Kostnaður við aðgerðir
sem auka fæðingarþunga barna yfir
hættumörkin, sem eru 2,5 kg, skilar
sér sexfalt. Minnkun á vannæringu
í þróunarlöndum um helming er
120 milljarða dala virði, eða tölu-
vert meiri en öll þróunarhjálp.
Bændur í þessum löndum ættu
því samkvæmt IFPRI, alþjóða-
stofnun um matvælaframleiðslu,
að beina kröftunum miklu meira að
eflingu landbúnaðar og að því að
styrkja innviði dreifbýlisins.
Gerist það ekki munu fátæk
lönd, einkum í Afríku sunnan
Sahara, ekki eiga þess neinn kost
að hefja íbúa sína upp úr örbirgð-
inni. Annað framfaramál er að
eignarréttur bænda á landi á þess-
um slóðum og réttur til nýtingar á
því batni, þar með talið að konur
hafi sama rétt og karlar.
Að áliti FAO og IFPRI þarf að
auka kornframleiðslu í heiminum
um 40% fram til ársins 2020. Það
þarf einnig að gerast með aukinni
lífrænni ræktun en áðurnefndar
stofnanir telja það gerlegt.
Tvennt styður álit þessara stofn-
ana. Í fyrsta lagi hefur fólksfjölgun
í heiminum hægt á sér, niður í eitt
prósent á ári. Í öðru lagi sýnir ný
rannsókn að lífrænn landbúnaður,
með minni notkun aðfanga, skilar
meiri uppskeru í þróunarlöndum
heldur en hefðbundinn búrekstur.
Til skamms tíma litið getur
framleiðsla þróunarlandanna þó
ekki fullnægt eftirspurn. Áætla má
að árið 2020 þurfi þau að flytja inn
minnst 15% af kornþörf sinni.
Með hækkandi tekjum Asíu-
þjóða, svo sem Kína og Indlands,
og aukinni kjötneyslu þeirra mun
korninnflutningur þeirra stóraukast,
jafnvel allt að því fjórfaldast. Í
Afríku sunnan Sahara er það hins
vegar ónóg matvælaframleiðsla,
sem knýr á um innflutning.
Útflutningsbætur á búvörur, sem
rík lönd hafa greitt, eru gagnrýndar
víða, einkum meðal fátækra landa
sem flytja út búvörur. Hins vegar
hjálpar það ekki allra fátækustu
löndunum að fella þær niður, þvert
á móti.
En þróunarlöndin þurfa einn-
ig að taka til í eigin ranni. Meðal
þeirra eru lönd þar sem fimmtungur
þjóðarinnar er með tvo þriðju hluta
teknanna. Á því geta einungis yfir-
völd viðkomandi lands tekið.
Rannsóknir hafa einnig leitt í
ljós að auknar tekjur draga ekki
alltaf úr hungri. Í mörgum lönd-
um eru allt upp í 40% fjölskyldna
með lífvænlegar tekjur, en þó er
þar minnst eitt barn vannært, oft
stúlkubarn. Til að bæta úr því þarf
að styrkja stöðu og bæta menntun
móðurinnar, en það hefur sýnt sig
að það er tvöfalt árangursríkara en
að auka framboð á mat.
Landsbygdens Folk
Þróunarhjálp til sjálfshjálpar
Þýskir sérfræðingar telja að
fuglaflensa geti borist með
frosnu fuglakjöti. Þrjú tilfelli
komu nýlega upp í héraðinu
Brandenburg. Þar leikur grunur
á að hænurnar hafi verið fóðr-
aðar með djúpfrystum innyflum
úr gæsum og öndum, sem hafi
borið smitið.
Tilfellin fundist um síðustu
áramót á þremur litlum hænsnabú-
um, með 15-35 hænum hvert.
Dýralæknir, sem kallaður var til,
fékk grun um að smitið stafaði af
innyflum úr gæsum og öndum.
Smittilfellin eru nú til rannsóknar
á Friedrich-Loeffler stofnuninni á
eynni Reims, sem er talin fremsta
rannsóknastofnun á þessu sviði
í Þýskalandi. Forstjóri hennar,
Thomas Mettenleiter, telur að grun-
ur dýralæknisins geti vel staðist.
Hann upplýsir að veiran geti lifað
í skít og dýravef í um einn mánuð
við frostmark. Við enn lægra hita-
stig getur veiran lifað töluvert leng-
ur.
Í þessu umrædda tilfelli hefur
smitið líklega ekki komið í ljós
fyrr þar sem gæsir og endur sýna
ekki strax sjúkdómseinkenni.
Smittíminn er hins vegar styttri
hjá hænsnum. Sérfræðingar vara
hænsnaeigendur við að fleygja
sláturúrgangi úr þeim, þar sem dýr
komast í hann, og vara enn frekar
við að nota hann sem fóður.
Djúpfrosið fuglakjöt er hættu-
laust fólki, svo fremi að kjötið sé
vel steikt, en sýklarnir eyðast við
70°C hita.
Að sögn þýsku sérfræðinganna
er bóluefni gegn H5N1-stofni af
fuglaflensu enn ekki komið á mark-
að. Fjöldabólusetning gegn veikinni
fer þó þegar fram í Kína, Pakistan
og Egyptalandi en bóluefnið, sem
þar er notað, er þó ekki talið veita
fullnægjandi vernd.
Landsbygdens Folk
Grunur um að fuglaflensa geti
borist með frosnu fuglakjöti
Fóðurverð í Banda-
ríkjunum dregur úr
svínarækt
Stærsta fyrirtæki heims í svína-
rækt, Smithfield, hefur ákveðið
að draga úr framleiðslu sinni
á svínakjöti í Bandaríkjunum.
Ástæðan er, að svo mikil hækk-
un hefur orðið á fóðurverði
að framleiðslan ber sig ekki.
Fyrirtækið hefur tilkynnt að það
muni fækka gyltum um 4-5%.
Alls á Smithfield um eina milljón
gyltna í Bandaríkjunum, þannig
að fækkunin nemur 40-50 þús-
und gyltum. Uppistaðan í fóðri
svína í landinu er maís. Á korn-
markaðnum í Chicago hefur
maísverð hækkað um 26% á einu
ári, en á sl. tveimur árum nemur
hækkunin hins vegar 184%.
Verðhækkun á maís í Bandaríkj-
unum stafar af vaxandi eftirspurn
eftir maís til etanólframleiðslu,
jafnframt því sem útflutningur á
maís hefur stóraukist. Veiking doll-
arans á þar einnig hlut að máli.
Smithfield áætlar að fækkun á
gyltum á vegum þess valdi fækkun
á sláturgrísum um 800 þúsund upp
í eina milljón á ári. Alls elur fyr-
irtækið upp um 18 milljónir grísa á
ári, sem er um þriðjungur af árlegri
grísaslátrun í Bandaríkjunum.
Landsbygdens Folk
Munntóbak eykur hættu
á krabbameini
Fólk, sem notar munntóbak, er í
meiri hættu á að fá krabbamein en
fólk sem notar það ekki. Þetta er nið-
urstaða rannsóknar sem Karolinska
Institutet í Stokkhólmi hefur gert.
Efniviðar í rannsóknina var aflað
með því að fylgjast með heilsufari
336 þúsund byggingaverkamanna í
Svíþjóð á 22 árum. Af þeim fengu
856 magakrabbamein og 186 krabba-
mein í vélinda. Niðurstöðurnar sýndu
að fólk, sem notaði munntóbak, væri
í þrisvar sinnum meiri hættu á að fá
krabbamein en þeir sem gerðu það
ekki. Í samræmi við það er reyk-
ingafólk varað við því að skipta yfir
í munntóbak, ef það vill hætta að
reykja. Nationen
www.bbl.is