Bændablaðið - 23.06.2011, Blaðsíða 27

26 Bændablaðið | fimmtudagur 23. júní 2011
Sumir segja að poppbyltingin hafi
breytt heiminum. Út um allan heim
hafa popparar fært fólki lög þar
sem sungið er um ástina, sorgina,
gleðina og hvað sem nöfnum tjáir
að nefna. En hvað með landbúnað?
Mýmörg dæmi eru um það að í
textum sé minnst á dýr og sveita-
lífið. Nægir að nefna hið alþekkta lag
Magnúsar Eiríkssonar „Einbúann“,
þar sem Vilhjálmur Vilhjálmsson
syngur um bóndann sem á sauðfé
á beit og sællegar kýr úti á túni, en
eitthvað lætur frúin eftir sér bíða
þrátt fyrir þessa augljósu mannkosti.
Sömuleiðis syngur Vilhjálmur um
að koma heim í kæra dalinn sinn
þar sem smalakofinn sem hann
byggði stendur enn. Reyndar er
bara um draum að ræða, enda vaknar
sögumaður í þessum texta Ómars
Ragnarssonar upp á sjúkrastofu en
þráir að komast aftur heim í sveitina
frá raunum sínum. Annað þekkt lag
með skírskotun í hið ljúfa sveitalíf er
lagið „Ég vil fara upp í sveit“ eftir
Jón Sigurðsson, en í því dásamar Ellý
Vilhjálms sveitalífið enda veit hún að
allir elska kaupakonur.
Bjössi á mjólkurbílnum
Íslenskar stjörnur popptónlistarinnar
létu því sitt alls ekki eftir liggja þegar
kom að því að dásama sveitina og
kosti sveitalífsins. Haukur Morthens
söng um Bjössa á mjólkurbílnum,
sem var kvennagull og beið hans
mær við hvern brúsapall.
Áður nefndur Ómar söng sjálfur
með miklum tilþrifum um sveita-
ball, en kannski stendur sá söngur
nú líka nærri ýmsum þéttbýlisbú-
anum. Þá má ekki gleyma vísnaplöt-
unum geysivinsælu sem þeir Gunnar
Þórðarson og Björgvin Halldórsson
stóðu að. Þar fékk nú sveitalífið
aldeilis veglegan sess.
Á síðustu árum hafa Helgi
Björnsson og Reiðmenn vindanna
síðan sungið og leikið tónlist sem
hefur höfðað mjög til hestamanna,
samanber nafnið. Fleiri mætti
telja sem tengja sig við sveitina
og landbúnað, þar á meðal norð-
lensku sveitirnar Hund í óskilum og
Hvanndalsbræður.
Hljómsveitin Býlið
En erlendar popp- og rokkstjörnur
hafa sannarlega einnig sungið um
og vegsamað sveitalífið, jafnvel
sótt í sveitina í nafngiftum hljóm-
sveita sinna. Meðal annars starfaði í
Bretlandi í upphafi tíunda áratugarins
hljómsveitin The Farm (Býlið), sem
náði tímabundnum vinsældum þar í
landi en ekki miklu flugi á ljósvaka-
bylgjum hér heima á Íslandi. Hins
vegar er nafn hljómsveitarinnar nánast
hið eina sem má tengja við landbúnað.
Einnig má nefna hér að hljóðver
hljómsveitarinnar Genesis, sem hafði
meðal annars þá Phil Collins og Peter
Gabriel innanborðs, kallast The Farm.
Guns n‘ Roses líka
Í Bandaríkjunum er kántrýið geysi-
vinsæl tónlistarstefna og hverfast
textar þar að miklu leyti um dásemdir
sveitalífsins eða smábæjanna.
Kántrýið hefur sömuleiðis smitað
mjög út í popp- og rokkgeirann.
Það væri að æra óstöðugan að telja
upp þann mikla fjölda kántrýtón-
listarmanna sem hafa gert sveitina
og landbúnað að yrkisefni sínu. Því
mun kántrýið liggja að mestu óbætt
hjá garði í þessari umfjöllun. Það er
hins vegar ekki hægt að skilja við þá
tónlistarstefnu án þess að minnast á
nokkur frábær dæmi um tengingar
við sveitalífið.
Fyrstan ber að nefna kántrýsöngv-
arann ameríska Tim McGraw. Sá er
all þekktur í þeim geira þar vestra og
hafa plötur hans og lög iðulega sest
í efstu sæti kántrývinsældalistans,
enda hefur kauði selt yfir 40 milljónir
platna á ferlinum. Meðal vinsælla
laga Timma er lagið „Down on
the farm“ (Heima í sveitinni), sem
stjörnurokkbandið Guns n‘ Roses tók
upp á sína arma og gerði ábreiðu af.
Guði sé lof að ég er sveitastrákur
„Thank God I‘m a Country Boy“
(Guði sé lof að ég er sveitastrákur)
er lag sem söngvaskáldið þekkta
John Denver tók upp á sína arma.
Lagið atarna náði efsta sæti á bæði
kántrýlistanum og Billboardlistanum
í Bandaríkjunum árið 1975. Í text-
anum segir að lífið á sveitabýlinu
sé frekar rólegt og einfalt, menn fari
snemma á fætur og snemma í bólið.
Á sögumanni má skilja að hann sé
þakklátur fyrir hið einfalda sveita-
líf enda segir í textanum, í listilegri
þýðingu Sigurðar Kristjánssonar:
Í fábrotnu lífi er fólginn auður
minn
og fullur af græðgi varð aldrei
hugurinn.
Hinum einfalda bónda, uxinn,
plógurinn
og angurvær fiðlan er nóg.
Dráttarvélar heilla sumar stúlkur
Kenny Chesney heitir svo sveita-
söngvarinn sem hefur gefið út lagið
með skemmtilegasta titlinum sem
blaðamaður hefur rekist á. Sennilega
hefði einbúinn sem Villi Vill söng um
þurft að kynnast stúlkunni sem þar
er sungið um, en lagið heitir „She
thinks my tractor's sexy“ (Henni
finnst dráttarvélin mín kynþokka-
full). Einbúinn átti einmitt dráttarvél
en ekki virðist hún nú hafa laðað
kvonfangið til hans.
Jethro Tull yfir og allt um kring
Þegar kántrýinu er sleppt og við
færum okkur út í poppið og rokkið
kennir jafnframt ýmissa grasa.
Fyrsta ber að nefna þjóð-
lagarokksveitina virtu Jethro Tull.
Ekki er nóg með að yrkisefni Ian
Anderson, söngvara og aðalsprautu
hljómsveitarinnar, hafi ítrekað verið
sveitalífið heldur tekur hljómsveitin
nafn sitt frá frumkvöðli bresku land-
búnaðarbyltingarinnar. Jethro Tull
fann upp og kynnti í byrjun 18. aldar
sáðvél dregna af hestum og skömmu
síðar kynnti hann einnig til sögunnar
svokallaðan hreykiplóg dreginn af
hestum, áhald til að uppræta ill-
gresi þar sem raðsáningu er beitt.
Eftir þessum frumherja tók sem sagt
hljómsveitin nafn.
Yrkisefni hljómsveitarinnar var,
eins og áður segir, sömuleiðis oft
tengt landbúnaði. Á plötunni Heavy
Horses sem kom út 1978 fjallar
Anderson um breytingar í landbúnaði
í titillaginu:
Ó, þungu hestar, bifið þið grund,
þolgóðir ristið landinu und.
Fátt fá þeir gjört
fækkar þeim ört,
traktorinn birtist að skammri stund.
Sungið um eignarnám
Árið 1987 gaf hljómsveitin síðan út
plötuna Crest of a Knave, en á henni
var meðal annars lagið „Farm on the
Freeway“. Þar er fjallað um land sem
tekið er eignarnámi undir vegagerð
og arfleifð föður til sonar verður að
engu. Þrátt fyrir að greiddar hafi
verið bætur var það ekki það sem
bóndinn var að eltast við. Hann var
ríkur maður áður en hann neyddist til
að yfirgefa býlið sitt, sem nú liggur
undir hraðbrautinni.
Dylan misskilinn
Tónlist Bob Dylans á rætur í þjóð-
lagatónlist og kántrý öðru fremur.
Eitt af þeim ótal mörgu lögum sem
sá ágæti listamaður hefur sent frá sér
í gegnum tíðina er lagið „Maggie‘s
Farm“ sem kom út árið 1965. Fjöldi
annarra listamanna hefur tekið lagið
upp á sína arma í gegnum tíðina, þar
á meðal hljómsveitin Rage Against
the Machine, sem þyngdi lagið all
verulega. Þess má geta hér að Dylan
tók einmitt lagið á fyrstu Farm Aid
tónleikunum, sem voru til umfjöll-
unar í þarsíðasta blaði. Hins vegar
er það svo með lagið sjálft, að þrátt
fyrir nafnið hafa ýmsir bent á að lagið
fjalli í raun um allt annað en býlið
hennar Möggu. Textinn fjalli í raun
um hernaðarvæðinguna í heiminum
og Dylan sé með honum að hvetja
ungt fólk til að hafna þjóðfélaginu
sem því er búið. Hins vegar breytti
það ekki því að hátt og hressi-
lega var tekið undir með honum
þegar hann flutti lagið á Farm Aid.
Kannski má segja að þar hafi verið
um að ræða svipaða hugsanavillu
og hrjáði Ronald Reagan, sem
trúði því að lag Bruce Springsteen
„Born in the USA“ (Fæddur í
Bandaríkjunum) fjallaði um þjóð-
ernisstolt Bandaríkjamanna, þegar
Springsteen var í raun að syngja um
áhrifaleysi og einangrun verkalýðs-
stéttarinnar í Bandaríkjunum.
Búgarðurinn Brotna örin
Ekki er hægt að skrifa um land-
búnaðartengda tónlist án þess að
minnast á snillinginn Neil Young
en um hann, eins og Dylan, var
einmitt fjallað í Bændablaðinu 26.
maí síðastliðinn í tengslum við
Farm Aid hátíðina. Á þeirri hátíð
flutti Young einmitt lagið „Farm
Aid Song“ sem er allt í senn, óður til
bænda og ákall um að tryggja þurfi
viðgang og framtíð landbúnaðarins.
Young á rætur í kántrý- og amer-
icana-tónlist ásamt blús og rokki.
Það er aldeilis ekki í fyrsta sinn
sem Young syngur um bændur og
landbúnað. Á heilu plötunum hefur
slíkt verið yrkisefni hans, nægir
þar að nefna plöturnar Harvest
og Harvest Moon. Þá var alltaf
stutt í sveitamennskuna í tónlist
Buffalo Springfield og Crosby,
Stills, Nash and Young en í báðum
þessum hljómsveitum var Young
meðlimur. Kanadamaðurinn síkáti er
enda tengdur búskap og landbúnaði
sterkum böndum enda á hann búgarð
í Kaliforníuríki sem nefnist Broken
Arrow Ranch.
Gömlu kartöflugarðarnir heima
Að lokum er svo rétt að nefna að
hljómsveitin Creedence Clearwater
Revival duflaði aldeilis við land-
búnaðinn. Ekki síst kemur það fram
í hinu alþekkta lagi „Cotton Fields“,
þar sem sagt er frá því hvernig móðir
vaggar syni sínum í vöggu á miðjum
bómullarökrunum. Þetta lag tók Árni
nokkur Johnsen upp á sína arma,
staðfærði textann upp á hið ylhýra
og söng um „gömlu kartöflugarðana
heima“, sem staðsettir voru í miðjum
Þykkvabænum.
Af framangreindu má sjá að
sveitalífið hefur sannarlega verið
áhrifavaldur í dægurtónlist okkar
daga. Það virðist enda sameigin-
legt með öllu hugsandi fólki að það
dreymir um einfaldleika sveitar-
innar, að losna undan amstri, ys og
þys borga og bæja og hefja nýtt líf
í sveitinni þar sem er „sauðfé á beit
og sællegar kýr út á túni.“
/fr
Listamenn flytja sveitinni óð í dægurtónlist sinni:
Sauðfé á beit og sællegar kýr úti á túni
– Henni finnst dráttarvélin mín kynæsandi
Víkurhvarf 5
Síur í
dráttarvélar

WWW.VELAVAL.IS
Vélaval-Varmahlíð hf.
sími: 453-8888