Fréttablaðið - 10.02.2012, Qupperneq 16

16 10. febrúar 2012 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Fjórði hver drengur, sem útskrifast úr grunnskóla, er sagður ekki kunna að lesa.
Enn stærri hópur núlifandi Íslendinga virð-
ist ekki kunna einföldustu undirstöðuatriði í
almennum reikningi. Þannig upplýsir Guð-
laugur Þór Þórðarson alþingismaður þjóðina
um að vegna verðtryggingar fjár-
skuldbindinga hafi lífeyrissjóðirn-
ir hagnast um 200 milljónir króna
frá hruni – og lántakendur, almenn-
ingur í landinu, þá væntanlega
tapað sömu fjárhæð.
Vissulega er það rétt, að verð-
tryggingin hefur haft þau áhrif,
að greiðslur til lífeyrissjóða hafa
numið 200 milljónum fleiri krónu-
peningum eftir hrun en ella hefði
orðið. Þetta segir okkur það eitt, að
sérhver króna hefur lækkað svona
mikið að verðgildi. Verðtrygging-
in gengur út frá því, að lánveitandi
fái jafnmikið verðgildi til baka og
hann lánar – auk vaxta – og að lán-
taki borgi til baka jafnmikil verðmæti og hann
fær að láni – auk vaxta. Samanburður Guð-
laugs Þórs sýnir einfaldlega hve miklu minna
virði hver króna er nú en var fyrir hrun. Þess
vegna þarf fleiri krónupeninga til þess að
skila sambærilegum verðmætum. Svo einfalt
er nú það. Samt vill maðurinn endilega halda
í þessa hrunmynt – þrátt fyrir þann mikla
vanda sem hrunmyntin hefur skapað!
Nei, Guðlaugur Þór, lífeyrissjóðirnir hafa
ekki grætt og skuldarar þeirra ekki tapað
sem nemur verðhruni krónunnar. Ef hrun-
krónunum hefði ekki fjölgað í sam-
ræmi við skuldbindingar skuldara
lífeyrissjóðanna hefðu lífeyrissjóð-
irnir hins vegar tapað verðmætum
sem því nemur og skuldarar grætt
verðmæti, sem því nemur. Þannig
var það fyrir 40 árum. Lántakendur
græddu á því að fá lán. Lánveitend-
ur töpuðu. Þess vegna vildi enginn
lána. Þess vegna vildi enginn spara
– nema neyddur til þess með lögum.
Og lán fengust ekki nema í gegn um
klíku pólitískra fyrirgreiðslupáfa.
Þykir þér þá vanta? Langar þig til
þess að verða slíkur sjálfur? Ekki
trúi ég því.
Guðlaugur Þór – fáðu nú endilega
Pétur Blöndal til þess að kenna þér samlagn-
ingu og frádrátt – og jafnvel prósentureikn-
ing ef vel myndi nú takast til við námið! Mjög
margir samlandar okkar hefðu gott af því að
fylgjast með í tímunum. Gervallt Silfur Egils
til dæmis.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Atli Fannar Bjarkason (dægurmál) atlifannar@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
HALLDÓR
Guðlaugur
Þór - fáðu
nú endilega
Pétur Blöndal
til að kenna
þér samlagn-
ingu …
Ruglið og reikningsgetan
Fjármál
Sighvatur
Björgvinsson
fv. ráðherra
Lævís markaðsbrögð
Það er kannski til marks um hækk-
andi aldur aðdáenda Lemmy og
félaga að nú vilja þeir maula osta
við kertaljós og sötra rauðvín, í stað
þess að þamba gambra. Þeir verða
hins vegar að bíða um sinn, því ÁTVR
neitar að selja Motörhead rauðvín.
Ýmislegt var tínt til þeirri skoðun
til rökstuðnings, til dæmis það
að meðlimir sveitarinnar
komu ekki að víngerðinni.
Tenging vínsins og nafns
sveitarinnar sé einungis
markaðsleg ákvörðun.
Svo virðist sem
íslenskir embættis-
menn hafi búið til
nýjan markað, þar sem vöruheiti og
umbúðir verði að hafa aðra skír-
skotun en bara markaðslega.
En hvað með Móra?
Hin lævísa notkun nafnsins var
ekki það eina sem fór fyrir brjóstið
á þeim sem um leyfin véla.
Sveitin var talin syngja um
stríð, óábyrgt kynlíf og
fíkniefni. Það þykir ekki
gott, sérstaklega ekki fyrir
rauðvínsdrykkjumenn.
Hins vegar er hægt að
kaupa sér bjórinn Móra
í ríkinu, kannski
kerfiskallarnir hafi
ekki hlustað á
texta rapparans Móra, til dæmis lagið
Atvinnukrimma?
Er þetta ekki orðið ágætt?
Um fátt gilda fleiri reglur á Íslandi
en söluvörur Áfengis- og tóbaks-
verzlunar ríkisins. Aðgengi að þeim
er takmarkað, notkun á vörunum
er takmörkuð, auglýsingar á þeim
bannaðar og svo framvegis og
svo framvegis. En er þetta ekki
orðið ágætt þegar virðulegir
embættismenn sitja og
rýna í texta Motörhead?
Fer þá ekki að vera
kominn tími á annað
kerfi?
kolbeinn@frettabladid.isF
áar þjóðir eiga fleiri eða aflmeiri bíla miðað við fólks-
fjölda en Íslendingar. Það á sér að mörgu leyti eðlilegar
skýringar í stóru, strjálbýlu landi þar sem veðrið er oft
vont og almenn hagsæld ríkir; flestir hafa haft efni á að
kaupa sér dýra yfirhöfn úr stáli, jafnvel þótt þeir fari
aðallega styttri ferðir.
Á seinustu árum hefur hins vegar hrun krónunnar, hækkun
á heimsmarkaðsverði eldsneytis og vaxandi skattheimta gjör-
breytt forsendunum fyrir rekstri þessa gríðarlega einkabílaflota.
Nýir bílar eru helmingi dýrari en fyrir hrun og eldsneytislítrinn
sömuleiðis. Margir hljóta að vera á útkíkkinu eftir öðrum kostum
en að reka dýran einkabíl – eða að minnsta kosti að fækka einka-
bílunum þar sem tveir eða fleiri slíkir eru á heimili.
Fréttablaðið sagði í gær frá
hugmyndum nokkurra fyrir-
tækja og stofnana, þar á meðal
Landsbankans, Landsvirkjunar,
Alcoa, Orkuveitu Reykjavíkur,
Landspítalans og Reykjavíkur-
borgar, um að koma á fót svo-
kölluðu skyndibílakerfi. Það
felur í sér að notandinn skráir
sig í þjónustuna og getur svo í gegnum tölvu eða síma pantað
sér bílaleigubíl með skömmum fyrirvara, til lengri eða styttri
ferða um lengri eða skemmri tíma. Samanburður á líklegum
kostnaði við leiguna og rekstrarkostnaði smábíls sýnir að fyrir
minni peninga en fara í rekstur bílsins má leigja bíl til að fara
stutta ferð alla daga ársins, eða þá leigja bíl allar helgar, svo
dæmi séu nefnd.
Verkefnið er ekki komið á koppinn, en reynsla af svipuðum
kerfum frá nágrannalöndunum er góð. Finnur Sveinsson, sér-
fræðingur hjá Landsbankanum, segir í Fréttablaðinu í gær að
hugsunin að baki því sé meðal annars að fjölga kostum fólks í
samgöngumálum. Það er þarft, því að það hentar alls ekki öllum
að nota strætó, ganga eða hjóla.
Kosturinn við þessa hugmynd er að hún tekur mið af þeim
raunveruleika að einkabílismanum verður seint útrýmt í þessu
landi þar sem rignir lárétt og meira að segja þéttbýlið er strjál-
býlt, en gefur fólki engu að síður kost á að létta á heimilisútgjöld-
unum. „Þetta mun ekki endilega koma í stað fyrsta bíls á heimili,
en mögulega í stað annars eða þriðja bíls,“ segir Finnur.
Ekki má gleyma því að um leið og fólk getur sparað peninga á
því að nota skyndibílakerfi verða samgöngur vistvænni og minna
verður losað af gróðurhúsalofttegundum. Það er gott og hjálpar
Íslandi að standa við alþjóðlegar skuldbindingar sínar í þeim
efnum.
Við gefum vistvænum lífsstíl oft ekki mikinn gaum og virðumst
stundum uppteknari af því að hlýnun jarðar geti skapað okkur
ný viðskiptatækifæri með opnun skipaleiða á norðurhjara en að
Maldíveyjar fari í kaf í leiðinni. Hinn efnahagslegi raunveruleiki
knýr okkur hins vegar til að velja umhverfisvænni kosti.
Forsendur fyrir rekstri
einkabílaflotans eru gjörbreyttar:
Fleiri kostir
í samgöngum
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN