Fréttablaðið - 19.05.2012, Blaðsíða 24

19. maí 2012 LAUGARDAGUR24
Ég er for-
vitinn í eðli
mínu. Ég
veit ekki
hvers vegna.
Ég vil stöð-
ugt vera að
gera eitthvað
nýtt
R
ifflaður flauelsjakki léti
flesta sextíu og sex ára
karlmenn líta út eins
og stærðfræðiprófessor
sem lifði í þeirri trú að
tilgangur olnbogabóta
væri að fela göt. En ekki Bryan Ferry. Á
herðum tónlistarmannsins sem gjarnan
er kallaður svalasti maður poppheims-
ins er rifflað flauelið nær því að vekja
hugrenningatengsl við franska konunga
miðalda sem tóku ástfóstri við efnið svo
það hlaut heitið „le corde du roi“ eða
þráður kóngsins. Líkindin reynast ekki
svo fjarri lagi.
„Afsakið óreiðuna,“ segir Ferry er
hann tekur á móti mér í bjartri setustofu
fyrir ofan stúdíóið hans í Kensington-
hverfi Lundúnaborgar. Veggina þekja
hvítmálaðar hillur fullar af vandlega
röðuðum bókum og listmunum. Ef þetta
er óreiða, hvernig er umhorfs hjá honum
þegar hann er nýbúinn að taka til?
Ferry er alræmdur fyrir aðdáun sína
á mannasiðum. Ég þori því ekki annað
en að spyrja hvernig hann hafi það í dag
en meðal Breta er sú spurningin almenn
kveðja sem jafngildir halló og er yfir-
leitt einfaldlega svarað með „gott“. En
Ferry svarar af einlægni. „Ég er dálít-
ið þreyttur.“ Ástæðan eru rússneskir
nágrannar hans sem eru að gera upp hús
sitt. Borhljóðin héldu fyrir honum vöku.
Hann hallar sér lítið eitt aftur svo slétt-
ist úr retró ullarbindi sem er vandlega
skorðað undir kraga vel pressaðrar ljós-
blárrar skyrtu. Hárgreiðslan virðist í
senn tilviljanakennd og úthugsuð. Hann
er vel á sig kominn og situr teinréttur í
sæti sínu. Ef þetta er Bryan Ferry ósof-
inn, hvernig lítur hann út úthvíldur?
Hann andvarpar létt. „En ég hlakka til
að fara til Íslands,“ segir hann og pírir
augun kankvís.
Ferry var að ljúka æfingum fyrir tón-
leika sem haldnir verða í Hörpu dagana
27. og 28. maí. Tónleikarnir eru hluti af
dagskrá Listahátíðar í Reykjavík auk
þess sem þeir marka upphaf alþjóð-
legra Nelson Mandela daga á Íslandi
sem haldnir eru til heiðurs Mandela og
hugsjónum hans.
„Þú ert bara námuverkamaður“
Bryan Ferry er einn fárra tónlistar-
manna frá áttunda áratug síðustu aldar
sem kemst nálægt því að vera jafn-
heitur í dag og hann var fyrir 40 árum.
Hann gerði garðinn frægan með hljóm-
sveit sinni Roxy Music sem starfað
hefur með hléum síðan 1971. Auk þess
hefur hann átt glæstan sólóferil. Sem
söngvari og lagahöfundur vakti hann
snemma athygli fyrir fágað listarokk
og flauelsmjúka rödd. Hann varð þó
ekki síður þekktur fyrir einstakan stíl
þegar kom að framkomu og klæðaburði.
Honum var eitt sinn lýst sem svo svöl-
um að það bæri að hengja hann upp á
vegg í Tate-myndlistarsafninu. Vöru-
merki hans, smókingjakkar og kurteis-
leg framkoma, er eins langt frá einkenn-
isbúningi rokkarans og hægt er að hafa
það. En yfirbragðið er langt frá upprun-
anum.
„Foreldrar mínir hefðu orðið himin-
lifandi,“ segir hann um fund sinn við
drottninguna. „Þau voru auðmjúk. Þau
hefðu hugsað: „Guð minn eini, sjálf
drottningin!“ Þau hefðu átt bágt með að
trúa þessu. Foreldrar mínir bjuggu við
erfiðar aðstæður. Þau höfðu hvorki raf-
magn né rennandi vatn. Þetta var frum-
stætt.“
Ferry fæddist á Norður-Englandi inn
í verkamannafjölskyldu. Faðir hans var
námuverkamaður og ræktaði hesta sem
notaðir voru við námugröftinn. Ferry
ólst upp ásamt tveimur systrum sínum
í litlu raðhúsi. Þau höfðu yfir að ráða úti-
kamri og tinbaðkari sem hékk á einum
veggnum. „En ég hef ekki yfir neinu að
kvarta,“ segir Ferry.
„Ég gekk í góðan grunnskóla þar sem
kenndu mér framúrskarandi kennarar.
Þeir vöktu hjá mér áhuga á sögu, bók-
menntum og listum.“ Örlög Ferrys voru
ráðin er hann fékk inngöngu í listadeild
Háskólans í Newcastle. Samnemend-
ur hans töldu hann góðan námsmann
og var áhugi hans á sjónlistum talinn
jaðra við þráhyggju. Á námsárunum hóf
hann að fikta við tónlist. Hann útskrif-
aðist árið 1968 og fluttist til London þar
sem hann kenndi leirkeragerð uns hann
stofnaði Roxy Music sem naut skjótra
vinsælda.
Ferry hefur verið legið á hálsi fyrir
að hafa snúið baki við rótum sínum og
sækja í elítuna. Hann gefur lítið fyrir
gagnrýni um að hann hafi yfirgefið stétt
sína. Þrátt fyrir framburð sem er ekki
svo fjarri aðalsbornum hreim Englands-
drottningar og yfirstéttarlegan klæða-
burð virðist auðmýkt foreldra hans vera
honum í blóð borin. Hann er hógvær og
á það til að gera góðlátlegt grín að sjálf-
um sér. „Ég virðist vera að verða viðtek-
inn,“ segir hann og hlær. „Ég sem hélt
alltaf að ég væri neðanjarðartónlistar-
maður.“ Hann á einhverju sinni að hafa
lýst sjálfum sér sem orkídeu sem óx upp
úr kolabing. Ein helsta eftirsjá hans er
að hafa á háskólaárum sínum hreytt í
föður sinn: „Hvað veist þú? Þú ert bara
námuverkamaður.“
Fallegir hlutir úr fortíðinni
„Mér hefur aldrei verið boðið til Íslands
áður,“ segir Ferry og brosir svo hríf-
andi brosi að eitt og sér nægir það til að
útskýra orðstír hans sem kvennagulls.
„Ég hef starfað við tónlist lengi. Það er
alltaf gaman að heimsækja nýja staði.“
Ferry segir þó að sér muni ekki gefast
mikill tími til að skoða sig um á Íslandi.
„Það sem ég geri venjulega þegar ég
spila í borgum er að heimsækja einn
stað. Ég fer á listasafn. List hefur alltaf
átt hug minn og hjarta.“
Telur Ferry að áhugi hans á hinu sjón-
ræna hafi haft áhrif á það hvernig hann
hefur skapað ímynd sína? „Ég hef alltaf
verið áhugasamur um hvernig hlutirn-
ir líta út, um hinar mörgu mismunandi
hliðar hönnunar. Hvort sem um er að
ræða bifreiðar, húsgögn eða byggingar.
Það er ekki ólíklegt að þessi áhugi end-
urspeglist í því hvernig ég kem fram og
ekki síður í því hvernig ég set verk mín
fram.“
Rætur Ferrys í sjónlistum leika
stóra rullu þegar kemur að tónlistar-
ferli hans. Ferry hefur sjálfur komið að
hönnun allra plötuumslaga sinna sem
og umslaga Roxy Music en þau prýða
að jafnaði föngulegar fyrirsætur. Ófáar
þeirra hafa verið dömur sem Ferry sló
sér upp með. Má þar nefna Jerry Hall
sem skreytir plötuna Siren, fimmtu
plötu Roxy Music, en hún yfirgaf Ferry
fyrir Mick Jagger. Á þeirri nýjustu má
berja augum Kate Moss klædda litlu
Orkídea sem óx upp úr kolabing
Bryan Ferry er rokkari sem sagt er að líklegri sé til að endurinnrétta hótelherbergi en rústa því. Eftir 40 ár í bransanum sækir
hann Ísland heim fyrsta sinni í tilefni Listahátíðar í Reykjavík. Sif Sigmarsdóttir hitti hann fyrir í London þar sem hún komst að
eigin raun að ástæðum þess að hann telst enn kvennagull og hvers vegna hann myndi sóma sér vel sem konungur Frakklands.
SJÓNRÆNI ÞÁTTURINN ER AFAR MIKILVÆGUR „Fyrir hvert lag sem við spilum útbúum við myndband sem varpað er á tjald á sviðinu. Slík sjónlistaverk eru jafnveigamikill
hluti af mér og tónlistin mín,” segir Ferry.
öðru en smarögðum. Vegna tæknifram-
fara telur Ferry tónleika sína vera sjón-
rænt skemmtilegri í dag en áður fyrr.
„Fyrir hvert lag sem við spilum útbúum
við myndband sem varpað er á tjald á
sviðinu. Slík sjónlistaverk eru jafnveiga-
mikill hluti af mér og tónlistin mín.“ Og
ef áður var þörf segir hann nú nauðsyn.
Hann hrukkar ennið íbygginn. „Ég get
ekki hlaupið jafnhratt fram og til baka á
sviðinu og ég gerði hér áður fyrr.“
Eitt hljóð leiðir til annars
Hönnunar- og listaáhuginn kom Ferry í
bobba í viðtali við þýska dagblaðið Welt
Am Sonntag árið 2007. Í áköfu spjalli
við blaðamann sem spurði hann álits
á byggingum Alberts Speer og kvik-
myndum Leni Riefenstahl kvaðst hann
sjá fegurð í íkonahefð nasista. Ummælin
fóru sem eldur um sinu um heim allan.
Ferry baðst afsökunar á ummælunum
sem hann sagði einvörðungu hafa verið
látin falla á forsendum listasögu. „Eins
og allir aðrir heilvita einstaklingar álít
ég nasistana og allt sem þeir stóðu fyrir
illt og viðurstyggilegt.“
Þótt Ferry sé á sextugasta og sjö-
unda aldursári segist hann hvergi nærri
nálægt því að setjast í helgan stein.
Hann sé með tvær plötur í vinnslu.
Fyrr á árinu kvæntist hann hinni 29
ára Amöndu Sheppard, fyrrum kærustu
sonar síns. Fyrstu eiginkonu sinni, Lucy
Helmore, módeli og alræmdri partípíu
sem sat fyrir á plötualbúmi áttundu
plötu Roxy Music, Avalon, var hann gift-
ur í 21 ár. Eiga þau fjóra syni saman.
Hjónabandinu lauk vegna framhjáhalds
Helmore.
Ferry segir það forvitnina sem reki
hann áfram þegar kemur að tónlistinni.
„Ég er forvitinn í eðli mínu. Ég veit ekki
hvers vegna. Ég vil stöðugt vera að gera
eitthvað nýtt.“ Hann segist hins vegar
ekki vita hvað fylli hann andagift. Enn
brýst hógværðin fram sem hlýlegur
hlátur. „Innblásturinn kemur frá ein-
hverjum öðrum stað. Ég er bara eins og
stjórnandi. Eitt hljóð leiðir til annars og
skyndilega er maður á einhvers konar
ferðalagi.“
Dálæti á drottningunni
Elísabet Englandsdrottning er ekki sú
eina sem sæmt hefur Ferry viðurkenn-
ingum nýverið. Auk þess að hreppa 12.
sætið í vali GQ tímaritsins yfir best
klæddu tónlistarmenn allra tíma hlotn-
aðist honum á dögunum æðsta heið-
ursnafnbót Frakka í bókmenntum og
listum (Officier de l‘ordre des arts et
des lettres). Af lítillæti kemur Ferry
sér undan því að svara til um hvaða
þýðingu það hafi fyrir hann sem lista-
mann að hljóta slíka vegsemd með því
að víkja talinu að athöfninni í Bucking-
ham Palace. „Það er ótrúlegt hve vel
rekin höllin er. Það eru hermenn sem
stýra athöfninni af mikilli leikni klædd-
ir glæsilegum einkennisbúningum með
rauðum rákum niður með buxnaskálm-
unum. Og framkoma þeirra og manna-
siðir eru óaðfinnanleg. Þeir segja manni
hvað maður á að gera. Athöfnin er voða-
lega indæl. Drottningin er með góða
áru. Mér líkar það að við skulum vera
með drottningu. Ég er „tradisjónalisti“
í þeim skilningi.“
Ég ítreka spurninguna. Skiptir utan-
aðkomandi viðurkenning listamanninn
Bryan Ferry máli? Hann horfir fjar-
rænn framhjá viðmælanda yfir antík-
innréttaða setustofuna. Glott færist yfir
andlitið. „Ja, ef einhver segir við mann
„mér líkar vel við þig“ þá er það allt-
af voðalega huggulegt. Þetta er dálítið
svoleiðis. Maður hugsar: „ó, en huggu-
legt.““ Augun staðnæmast á glugga sem
snýr út í lítið sund sem leiðir að skark-
ala stórborgarinnar. „Fyrir mig pers-
ónulega var þetta dálítið hjartnæmt.“
Hann lítur á mig sposkur. „Og franska
viðurkenningin var auðvitað bara súper
kúl.“ Hann skellir upp úr. „Ég elska
franska sögu; ógnarstjórnina; Versali.
Nú hafa þeir sveiflast dálítið í hina átt-
ina Frakkarnir.“ Dökkar augabrúnirnar
rísa. „Kannski að þá vanti kóng.“ Hann
gerir sér upp franskan hreim. „Verst að
franskan mín sé ekki betri …“ Mjúkur,
flauelskenndur hlátur fyllir stofuna á
ný.
Leiti Frakkar sér kóngs virðist Bryan
Ferry uppfylla flest þau skilyrði sem
slíkur embættismaður þyrfti að hafa
til að bera. Hann er valdsmannsleg-
ur en auðmjúkur. Seiðandi rödd hans
hefur lag á að fanga fjöldann. Hann er
yfirlýstur „tradisjónalisti“ sem hefur
hefðir í hávegum. Hann er svo sígildur
að mönnum finnst til greina koma að
hengja hann upp á vegg við hlið stór-
verka myndlistarsögunnar. Síðast en
ekki síst tekur hann sig öðrum mönnum
fremur vel út í „le corde du roi“.