Fréttablaðið - 24.07.2012, Blaðsíða 14

24. júlí 2012 ÞRIÐJUDAGUR
allt sumar
er möguleiki
á vinningum
sælgætis-
öskjum frá
Góu
yfir 5.000
vinningar!
Athugaðu hvort vinningur leynist í Góu-öskjunni
þinni. Ef það er númer í öskjunni, skaltu setja
það inn í sumarleikinn á Facebook-síðu Góu
(www.facebook.com/goa.is). Þá veistu strax hvað
þú hefur unnið.
Allir sem skrá sig gætu svo átt von á risa -
vinningum til viðbótar á FM957 í allt sumar.
Allar gerðir
rúsínuaskja frá
Góu eru með
í leiknum.
Nokkuð hefur verið tekist á um nýjar tillögur að uppbyggingu
í Kvosinni. Mér og fleiri þykir að
þarna ráði hagsmunir lóðareig-
anda of miklu. Lóðareigandinn er
í viðskiptum og eðlilegt að hann
hugsi um hámarksávöxtun. En er
það hlutverk pólitíkusanna í borg-
arstjórn að láta hagsmuni hans
ráða för?
Reiturinn sem um ræðir er
í hjarta borgarinnar. Margir
landsmenn og erlendir ferða-
menn (eins og þeir sem sækja
Iceland Airwaves í þúsundavís)
vilja njóta á svæðinu fjölbreytni í
menningu, mat og upplifun. Bent
er á að aukið byggingarmagn og
einsleit starfsemi þrengi að slík-
um kostum auk þess sem stóru
hóteli fylgir aukin bílaumferð.
Hroki og yfirlæti
Áhrifamenn í opinberri umræðu
hafa að mínu mati sýnt af sér
fádæma hroka í þessu máli.
Þannig spyr Dagur B. Eggertsson
– þegar forseti þingsins varpar
fram efasemdum og áhyggjum
af nýjum tillögum um reitinn –
hvort ekki sé rétt að loka Hótel
Borg? Sjón spyr hvort Páll Óskar
og þeir sem hamist mest gegn
hótelum í miðbæ Reykjavíkur
myndu gista í úthverfum stór-
borga heimsins á ferðalögum
sínum. Og Egill Helgason talar
um bábilju og segir fólki sem er
á móti þessum áætlunum að það
hafi ekki vit á skipulagsmálum.
Það er eins og þeir ásamt
þröngum hópi beinna hagsmuna-
aðila, séu í herferð fyrir því að
nákvæmlega þarna verði að rísa
nýtt hótel og orðið miðbær nái
aðeins yfir þennan reit. Með yfir-
læti er gert lítið úr gagnrýni og
ábendingum frá fólki sem lætur
sig þetta mál varða. Samt hafa
meira en 11.000 manns þegar
skrifað undir áskorun gegn þess-
um tillögum. Og fyrir því eru
margar gildar ástæður.
Hvar er úttektin á framboði og
eftirspurn?
Nú þegar er fjöldi hótela í og
allt í kringum Kvosina og síðan
í Þingholtum og við Laugaveg,
Hverfisgötu og Sæbraut. Ráðgert
er að byggja 250-300 herbergja
lúxushótel við Hörpu og í einum
af þremur ráðgerðum turnum við
Höfðatorg er gert ráð fyrir 300-
350 herbergja hótelbyggingu.
Gistiheimili er í bígerð við Lauga-
veg 77 og fleira mætti nefna.
Samkvæmt tölum Hagstof-
unnar voru 3.611 gistirými á
höfuðborgarsvæðinu árið 2011,
langflest í Reykjavík. Gistirými
í miðborginni eykst um mörg
hundruð herbergi á næstu 1-2
árum fyrir utan þau 159 her-
bergi sem ráðgerð eru í þessum
nýju tillögum. Við Höfðatorg og
Lækjargötu 12 má svo eiga von á
hundruðum herbergja til viðbótar
og fleiri hugmyndir eru í farvatn-
inu. Þetta mun þýða allt að 30%
aukningu á framboði hótelher-
bergja á afar stuttum tíma sem
er mun meira en ráðgerð fjölgun
ferðamanna.
Á vef Reykjavíkurborgar
birtist frétt um úttekt 28.6. sl.
undir fyrirsögninni „Mikil þörf
fyrir gistirými í Reykjavík“.
Mér finnst umhugsunarvert að
þessi ágæta úttekt skuli birt-
ast fyrst núna og fyrirsögnin að
ýmsu leyti villandi. Niðurstöð-
urnar sýna einmitt mikinn þétt-
leika gististaða í miðborginni og
65% nýtingu þess gistirýmis sem
þegar er til staðar á sumrin og
35% nýtingu á veturna. Sé nýting
hótelherbergja skoðuð ein og sér
þá er hún 80% á sumrin.
Eftir situr spurningin hvort
það liggi fyrir heildaráætlun og
skipulag varðandi hóteluppbygg-
ingu í Reykjavík og hvort aukið
framboð sé í samræmi við eftir-
spurn?
Eða er yfirlætið svo mikið að
leiðandi aðilar í umræðunni bjóða
okkur upp á „afþvíbara rök“?
Almenningur á heimtingu á því
að borgarstjórn leggi við hlustir
og að gagnrýni sé ekki svarað
með skætingi þegar svo ríkir
almannahagsmunir eiga í hlut.
Hótelumræðan
– framboð og eftirspurn?
Niðurstaða samkeppni um fram-tíð Ingólfstorgs og nágrennis
hefur verið efni margra blaða-
greina undanfarna daga og þykir
mörgum sem hagsmunir húseig-
enda á svæðinu hafi verið þungir
á metum. Að hagsmunir almenn-
ings hafi ekki verið hafðir að leið-
arljósi.
Þetta mál á sér langan aðdrag-
anda og forsöguna má rekja jafn-
vel alla leið til ársins 1927 þegar
fyrsta heildarskipulag borgar-
innar leit dagsins ljós og ákveðið
var að timburhúsabyggðin skyldi
víkja fyrir steinsteyptum húsum.
Hér gefst ekki svigrúm til að rekja
söguna í smáatriðum, en mikilvæg
þáttaskil urðu þegar borgarstjórn
samþykkti deiliskipulag Kvosar-
innar árið 1987 þar sem kveðið
var á um að rífa mætti öll timbur-
hús á þeim lóðum sem samkeppnin
nær til og reisa í þeirra stað miklu
stærri hús úr steinsteypu.
Síðan hafa hús og lóðir gengið
kaupum og sölu og verðlagning
þeirra hefur tekið mið af því hve
stór hús mætti byggja samkvæmt
deiliskipulaginu. Um það leyti
sem skipulagið gekk í gildi voru
viðhorf til gamla bæjarins hins
vegar að breytast á þann veg að
okkur bæri að varðveita sem mest
af sögulegum minjum bæjarins.
Borgaryfirvöld litu þó svo á að
ef deiliskipulaginu yrði breytt og
byggingarheimildir skertar kynni
borgarsjóði að verða skylt að bæta
lóðareigendum sem keypt hefðu
eignir sínar á grundvelli ákveðins
„byggingarréttar“ þá rýrnun sem
yrði á verðgildi lóðanna. Aldrei
hefur verið látið á þetta reyna
fyrir dómstólum en öllum kröfum
um endurskoðun á byggingarheim-
ildum hefur verið mætt með mik-
illi tregðu sem rökstudd er með
skaðabótaskyldunni.
Í þessu stappi hefur nú staðið í
meira en aldarfjórðung og sam-
keppnin um Ingólfstorg snerist í
raun um hið ómögulega: Hvernig
hægt væri að byggja á þessu svæði
þannig að almenningur geti vel
við unað en þó án þess að skerða
„byggingarrétt“ húsa- og lóðahafa.
Ekki vil ég draga í efa að borg-
arstjórn hafi talið sig vera að gæta
hagsmuna borgarbúa allra þegar
hún efndi til samkeppninnar. Hún
hafi reiknað með því að það myndi
kosta mikil fjárútlát að draga úr
„byggingarréttinum“ og því hafi
hún efnt til samkeppninnar í sam-
vinnu við eiganda stærstu húsa
svæðisins í von um að finna lausn
sem væri ásættanleg af beggja
hálfu.
Þessi meinti „byggingarréttur“
hvílir hins vegar á forsendum um
framtíð miðbæjarins sem fyrir
löngu hefur verið hafnað. Nútíma-
viðhorf til framtíðar sögulegs
umhverfis verða ekki beygð undir
úreltar ákvarðanir frá 1987.
Það er auðvitað hægt að leysa
þennan hnút en til þess þarf ein-
beitingu og vilja.
Verðgildi eigna breytist ævin-
lega. Fasteignir hækka og lækka í
verði og gjöld sem eigendur greiða
af þeim sveiflast. Sveitarstjórnir
sem fara með skipulagsmál eiga
lögum samkvæmt að endurskoða
bæði aðal- og deiliskipulag og sjá
til þess að skipulagsáform séu í
samræmi við gildismat á hverjum
tíma eftir því sem unnt er.
Sá „byggingarréttur“ sem sam-
þykkt deiliskipulag veitir lóðar-
eigendum gildir auðvitað aðeins
á meðan skipulagið heldur gildi
sínu og að því tilskildu að forms-
atriðum og kröfum reglugerða sé
fylgt. Þegar deiliskipulag er end-
urskoðað vegna breyttra viðhorfa
kann réttur lóðahafa að breytast
og hafi lóðareigandi ekki fært sér
í nyt „byggingarrétt“ sem er skert-
ur með nýju deiliskipulagi verður
hann að lúta því á sama hátt og
hann nýtur þess ef rétturinn er
aukinn. Húseigandi verður að þola
verðsveiflur á fasteign sinni hvort
sem þær eru upp á við eða niður.
Verðsveiflur á eigum okkar geta
orðið vegna margvíslegra stjórn-
valdsákvarðana og þegar þær eru
teknar með hagsmuni samfélags-
ins að leiðarljósi verður við þær
unað.
Borgarstjórn hefur af einhverj-
um sökum kosið að líta þetta
öðrum augum án þess þó að láta
á þetta reyna fyrir dómstólum.
Lögfræðingar borgarinnar hafa
hikað og ekki dreg ég í efa að tví-
sýnt kunni að vera um niðurstöðu
slíks dómsmáls.
Hins vegar skiptir gríðarlega
miklu máli að taka af vafa í þess-
um efnum og ýmislegt má gera til
þess að treysta lagalegan grund-
völl þessara viðhorfa.
Borgarstjórn ætti að horfast í
augu við þá staðreynd að hún verð-
ur að breyta um afstöðu til þess-
ara mála. Hún ætti sem fyrst að
hafa frumkvæði að því að undir-
búa breytingu á skipulagslögum til
þess að endurspegla þennan skiln-
ing á takmörkum byggingarréttar
sem veittur er með deiliskipulags-
ákvörðunum.
Þá verður hægt að skipuleggja
miðbæinn með sanna hagsmuni
borgarbúa að leiðarljósi.
Ingólfstorg og hagsmunir okkar
Skipulagsmál
Anna Hildur
Hildibrandsdóttir
verkefnastjóri hjá
NOMEX
Skipulagsmál
Hjörleifur
Stefánsson
arkitekt
Almenningur á
heimtingu á því
að borgarstjórn leggi við
hlustir og að gagnrýni sé
ekki svarað með skætingi.
Borgarstjórn ætti að horfast í augu við þá
staðreynd að hún verður að breyta um af-
stöðu til þessara mála. Hún ætti sem fyrst
að hafa frumkvæði að því að undirbúa breytingu á
skipulagslögum til þess að endurspegla þennan skiln-
ing á takmörkum byggingarréttar sem veittur er.