Fréttablaðið - 27.12.2012, Síða 44

27. desember 2012 FIMMTUDAGUR| MENNING | 36
„Hvernig getur hljómsveit, sem er
afsprengi 19. aldarinnar, orðið fram-
sæknari og róttækari? Er það mögu-
legt?“ Þessi spurning var yfirskrift
Tectonics-tónlistarhátíðarinnar, sem
var haldin í mars. Aðalhljómsveitar-
stjóri Sinfóníuhljómsveitar Íslands,
Ilan Volkov, átti veg og vanda að
hátíðinni. Í yfirskriftinni kristallað-
ist markmið hátíðarinnar, sem var að
gera sinfóníuhljómsveitina nútíma-
legri en hún yfirleitt er. Á Sinfóníu-
tónleikum er venjulega flutt tónlist
eftir gömlu meistarana. Ný tónlist er
oftar en ekki höfð útundan.
Tectonics var mögnuð. Tveir frum-
kvöðlar voru í öndvegi, Magnús
Blöndal Jóhannsson og John Cage.
Inni á milli var alls konar nútímatón-
list, sem kom yfirleitt skemmtilega
út. Þarna var hún í öðruvísi sam-
hengi en maður á að venjast. Hún var
í umhverfi núlifandi tónskálda sem
hafa farið í gegnum akademískt nám,
og einnig „sjálflærðra“ tónlistar-
manna, ef ég má nota svo ónákvæmt
orð. Ólíkir geirar innan nútíma-
tónlistarinnar blönduðust skemmti-
lega saman; á vissan hátt var hægt
að tala um samruna tónlistarstefna
sem áður hafa verið aðskildar. Fyrir
bragðið skynjaði maður enn betur en
áður hve möguleikar tónlistarinnar í
dag eru margir.
Ilan Volkov, gott og slæmt
Án efa var Tectonics það flottasta
sem kom frá Volkov á árinu, en hann
er greinilega á heimavelli í nútíma-
tónlistinni. Rómantíkin virðist hins
vegar vefjast fyrir honum. Með róm-
antík á ég fyrst og fremst við tónlist
sem var samin á 19. öldinni og sum-
part á upphafsárum aldarinnar sem
leið. Einhverjir leiðinlegustu Sinfóníu-
tónleikar ársins voru þegar Rómeó og
Júlía eftir Berlioz var á dagskránni á
Listahátíð í vor. Þar eru alls konar til-
finningar, sem því miður náðu ekki í
gegn. Litbrigðin vantaði. Hljómsveitin
virkaði eins og hún þyrði ekki að gefa
sig tónlistinni á vald. Það ríkti alger
ládeyða megnið af tónleikunum.
Auðvitað er ekki allt slæmt sem
Volkov hefur gert við eldri tónlist.
En það skortir leikgleði þegar Sin-
fónían spilar undir hans stjórn. Og
dýpt í túlkunina. Sem er synd, því ég
held að Volkov sé í rauninni mjög fær
tónlistar maður. Sú listræna sýn sem
hann opinberaði með Tectonics bar
þess glöggt vitni. En kannski hefur
hann bara ekki áhuga á rómantík.
Frábær kórtónlist
Nútímatónlistin á Íslandi hefur hingað
til fyrst og fremst átt heima á Myrkum
músíkdögum. Sú tónlistarhátíð hefur
verið skilgreind sem uppskeruhátíð
íslenskra tónskálda. Margt frábært
heyrðist á músíkdögunum í ár. Ekki
síst ný lög á tónleikum með Kammer-
kór Suðurlands undir stjórn Hilmars
Arnar Agnarssonar. Þarna voru bæði
tilraunakenndar tónsmíðar, og líka ein-
faldari lög. Gróskan í kórtónlistinni á
Íslandi er greinilega mikil.
Ég fór líka á frábæra kórtónleika
á Skálholtshátíðinni í sumar. Hljóm-
eyki flutti þar tónsmíðar eftir Hafdísi
Bjarnadóttur, sem er mjög vaxandi
tónskáld. Þó verður að segjast að dag-
skrá Sumartónleikanna í Skálholti í ár
var að flestu öðru leyti ekki sérlega
áhugaverð. Skálholtshátíðin hefur oft
verið merkilegur vettvangur nútíma-
tónlistar. Núna var megnið af áhersl-
unni á endur reisnar- og barokktónlist.
Slíka tónlist er hægt að fá á ótal geisla-
diskum, oft betur leikna. Líklega spila
peningar þarna inn í. Að panta ný tón-
verk er ekki ókeypis. Ekki er selt inn
á tónleikana í Skálholti. Hvaðan koma
tekjurnar? Kannski á þetta eftir að
breytast og tónleikagestir verða krafðir
um aðgangseyri í framtíðinni.
Óperan átti misjafna daga
Talandi um sönginn, þá átti Íslenska
óperan bæði góða daga og slæma á
árinu. La boheme eftir Puccini var
glæsileg sýning, mikið sjónarspil. Il
trovatore eftir Verdi var mun síðri. Að
vísu var söngurinn magnaður, en leik-
gerðin var ekki sannfærandi. Þar sem
ópera er ekkert síður leikhús en tónlist
skiptir það miklu máli.
Ég gaf sýningunni enga sérstaka
dóma – þegar á heildina er litið. Og
ég gat ekki betur séð en að hún fengi
nokkuð blendnar viðtökur hjá kollegum
mínum á öðrum fjölmiðlum. Auglýs-
ingin sem síðan birtist frá Íslensku
óperunni nokkru síðar var því dálítið
einkennileg. Þar var vitnað í okkur
gagnrýnendur, en ummælin slitin úr
samhengi. Útkoman var eins og við
héldum ekki vatni yfir sýningunni. Það
var alls ekki svo. Auðvitað er allt í lagi
að flagga góðum dómum, en það má
ekki vera á kostnað sannleikans.
Í það heila var 2012 gróskumikið ár.
Gaman var að upplifa hversu tónleikar
í Hörpu voru yfirleitt vel sóttir. Harpan
er frábært tónleikahús; eftir að hún var
opnuð hefur fjölbreytnin í tónlistar-
lífinu aukist til muna. Hápunkturinn
þar í ár var auðvitað tónleikarnir með
Berlínarfílharmóníunni. Það voru stór-
kostlegir tónleikar.
Ég verð líka að nefna eina tónleika
sem voru ekki í Hörpu, heldur í Gamla
bíói. Þar tróð upp goðsögnin Damo
Suzuki, fyrrum söngvari tilrauna-
rokksveitarinnar Can. Hann flutti tón-
list ásamt valinkunnum hljóðfæraleik-
urum við gömlu myndina Metropolis á
RIFF. Ef það eru einhverjir tónleikar
sem ég sannanlega hélt ekki vatni yfir,
þá voru það þeir.
GÓÐIR
DAGAR OG
SLÆMIR
Tónlistarárið 2012 var í það heila grósku-
mikið að mati Jónasar Sen. Harpa hefur
reynst vel og aukið fj ölbreytni. Íslenska
óperan átti góða spretti og aðra síðri.
Tónlist
2012
TECTONICS Tónlistarhátíðin þar sem nútímatónlist var höfð í hávegum var
mögnuð, að mati Jónasar. Hér æfa ungir hljóðfæraleikarar verk eftir Charles Ross.
➜ Auglýsingin sem síðan birtist frá Íslensku óperunni nokkru
síðar var því dálítið einkennileg. Þar var vitnað í okkur gagnrýn-
endur, en ummælin slitin úr samhengi. Útkoman var eins og við
héldum ekki vatni yfir sýningunni. Það var alls ekki svo.
FÍLHARMÓNÍUSVEIT BERLÍNAR Var án efa
hápunktur tónlistarársins að mati Jónasar Sen,
enda sveitin ein sú rómaðasta í heimi.
Mótettukór Hallgrímskirkju
Alþjóðlega barokksveitin í Den Haag
Stjórnandi: Hörður Áskelsson
29. des. kl. 17: kantötur I-IV
30. des. kl. 17: kantötur I,II,V,VIELDBORG, HÖRPU
U
PP
SE
LT
!
Í
SV
Æ
Ð
I
2
O
G
3
á
l
au
.
****
****
****
****
****
****
***
****
****
****