Prentarinn - 01.10.2000, Blaðsíða 6

Þó þú sért með
vanáamál,
þá þýðir það
• / /
ekki AÐ
rRithöfundurinn
Aubur Haralds
og prentsmi&jan
enginn se a
HÆLUNUM
a
Kbölf riyy 's Óðsli gytit yæpum yuyyuhu 'stum kom yil
mín unhut msðut, rkkrty mjöh ftukkinn. Cl'ryysði hsnn
Irnhi gshuthsls oh Isuk lokd logtæðunni mrð otðunum:
'Rh binn nrgnilrhs í ptrnydmiðju. 'Rh dryyi rins sg
nókunum þínum.
Hrykyidy hsnn gtsm 's notðið, honum böknsði um
suhu oh dbo nytjsði hsnn upp 's nýyy. Hsnftiyin þín rtu
gsllrhudyu hsnftiy drm 'rh hrg d'rð. Þsu rtu dbo htrinX
Þsu rtu dbo htriniiiiiin%o oh gssllrh oh dnytyilrh oh
dl'ryy oh hbíy oh brl unnin oh gsllrh oh óð oh HTRIN%o
htrin hsnn.
Kvöld eitt á Óðali fyrir tæpum
tuttugu árum kom til mín ungur
maður, ekkert mjög drukkinn.
Fléttaði hann lengi fagurgala og
lauk loks lofræðunni með orðun-
um: Eg vinn nefnilega í prent-
smiðju. Ég setti eina af bókunum
þínum.
Hér heyktist hann fram á borð-
ið, honum vöknaði um augu og
svo byrjaði hann upp á nýtt:
Handritin þín eru fallegustu hand-
rit sem ég hef séð. Þau eru svo
hrein... Þau eru svo hreiiiiin! og
falleg og snyrtileg og slétt og hvít
og vel unnin og falleg og góð og
HREIN! hrein hann.
Einmitt það, já, sagði ég þurr-
lega. Eru ekki öll handrit þannig?
Nei! æpti hann í kvöl sinni
(þetta var rétt eftir jólin). Þau eru
útstrikuð, krabbað á milli lína,
subbuleg, sjúskuð, leiðrétt með
ólæsilegum, máðum blýanti,
krumpuð, rifin og blaðsíðumar
ótölusettar. Þessir rithöfundar eru
að semja fram á síðasta augnablik
og það er heil bók á spássíunni,
oft önnur saga. Og eftir þessu á
maður að setja!
Það er himneskt, bætti hann við
klökkur, að setja handritin þín.
Má ég sjá hendurnar á þér? bað
ég-
Hann lagði gullfínguma upp á
borðið.
Jahá, sagði ég, svo þú ert lær-
lingurinn með bananaklasana.
Hann hélt ekki. Mótmæli hans
urðu háværari, þegar ég betmm-
bætti og sagði: Svörtu, skemmdu
bananana.
Ef handritin eru svona góð,
spurði ég, hvers vegna koma þau
þá svona slæm úr setningu? Það
þarf eiginlega að endurskrifa
bækumar með blýanti þegar mað-
ur les próförkina?
Hann kannaðist ekki við það.
Það hlaut að hafa verið einhver
önnur bók.
Nei, sagði ég. Allar. Þú getur
kannski sagt mér, úr því þú ert
hérna, hvemig er hægt að mæta í
vinnuna að morgni, leggja hend-
urnar einum staf of langt til
vinstri á lyklaborðið, og setja
fram að hádegi án þess að taka
eftir rangstöðunni? Og enginn
rekur augun í þetta og svo fær
maður próförk á dulmáli? Hvem-
ig er þetta hægt? Bara vísindaleg
forvitni...?
Gat ekki gerzt, sagði hann.
6 ■ PRENTARINN
Gerðist, sagði ég.
Þá fékk ég að heyra um vinnu-
álagið fyrir jólin. Ég hafði fundið
einu stéttina sem vann á Islandi.
Við skildum nokkuð bitur, hann
yfir vanþakklæti mínu og ég yfir
stuttum vinnudegi í prentgeiran-
um í jólatíðinni, annað en hjá rit-
höfundum.
Ég vissi hvað gerðist þegar
prentiðnaðurinn fékk sendingu
handrita. Verkstjórinn hellti þeim
úr umslögunum, fann mitt og fór
og skrúfaði öryggin úr. Þá stöðv-
uðust vélamar. I ærandi þögninni
hrópaði hann yfir vinnusalinn:
Það er hérna handrit frá Auði. Þið
kunnið á þau. Tuttugu þúsund
villur í setningu og svo prentið
þið slatta af hálfum örkum og þið
reynið að skjóta einhveijum á ská
í vélina, svo textinn liggi út af
síðunni. Er búið að fleygja örkun-
um með brotinu í? Sækja þær út í
port og nota þær.
Og svo skrúfaði hann öryggin í
aftur og jólavinnan hélt áfram.
Þessu trúði ég í fimmtán ár. Þá
var milliliðurinn með bananaklas-
ana dottinn út og efni var skilað á
tölvudiski. Nú var ég óhult. Hélt
ég. Þá kynntist ég prófarkalesur-
um. Og uppgötvaði muninn á
handvömm og markvissri mis-
notkun valds. Hann er sá, að
ásláttarvillur setjara eru svekkj-
andi, en vísvituð skemmdarverk
prófarkalesara eru særandi.
Eftir að setjarar féllu út, var
ráðningarskilyrðum prófarkales-
ara breytt. Þeir verða nú að hafa
mjög takmarkaðan orðaforða,
kunna lítið í stafsetningu og
minna í málfræði og mega alls
ekki koma auga á samhengi í
setningum. Þágufallssýki er
skylda. Þeim verður að vera í nöp
við góðan texta og leggja hatur á
frumlegan. Eigi má þeim heldur
vera kunnugt um að til eru orða-
bækur. Lagt er hart að þeim að
umskapa ætíð texta og setja sitt
snillimark á hann.
Þannig verða þrjár drósir að
þremur rósum. Drós er að sönnu
gamalt orð, en yngri merking þess
(dræsa, drusla, glyðra, flyðra =
lauslát kona) var ekki eins gömul