Fréttatíminn - 15.11.2013, Blaðsíða 18

Ástríðufullt orðbragð og fíflagangur
Brynja Þorgeirsdóttir og Bragi Valdimar
Skúlason byrja með nýjan skemmtiþátt
þar sem tungumálið í allri sinni dýrð
verður í brennidepli. Þátturinn heitir
Orðbragð og þar ætla þau Brynja og
Bragi að leika sér að tungumálinu, toga
það og teygja. Bæði segjast þau gera
þetta af brennandi ást og ástríðu fyrir
íslenskunni sem þau féllu ung fyrir í
fásinni úti á landi þar sem bóklestur var
helsta dægradvölin.
B rynja Þorgeirsdóttir, ritstjóri Djöflaeyj-unnar í Sjónvarpinu, og Baggalútur-inn Bragi Valdimar Skúlason sjá um
skemmtiþáttinn Orðbragð sem hefur göngu
sína sunnudagskvöldið 24. nóvember. Í þætt-
inum fjalla þau um tungumálið frá ýmsum hlið-
um og blása í það lífi með hæfilegum fíflagangi.
Þau ætla að fjalla um hvernig ný orð verða til,
um dónaleg orð, af hverju sérfræðingar tala oft
svo óskiljanlega, hvernig íslenska verður orðin
eftir 100 ár og ýmislegt fleira auk þess sem
mál-tilraunastofa Braga verða á sínum stað í
hverjum þætti.
„Þetta er mikið stuð,“ segir Bragi sem tók
Brynju fagnandi þegar hún hringdi í hann
fyrir nokkrum mánuðum til þess að athuga
hvort hann væri til í að gera sjónvarpsþætti um
tungumálið. „Mér fannst það vera skemmti-
legasta símtal ársins, af því að þetta var einmitt
það sem ég hafði áhuga á að gera. Brynja var
óð og uppvæg að gera þessa þætti.“
Orðbragð sækir sér fyrirmynd til norska
þáttarins Typisk norsk sem átti sér svo aftur
fyrirmynd í hinum sænska Värsta språket en
eftir að hafa horft á norska þáttinn vildi hún
endilega gera eitthvað svipað um íslensku.
„Norðmenn hafa gert skemmtilega þætti um
tungumál. Annað en Íslendingar. Þetta er mjög
skemmtilegur þáttur. Það er eiginlega alveg
ótrúlegt að þetta sé norskt. Norðmenn eru al-
veg að massa grínið eftir margar magrar aldir,“
segir Bragi og bætir við að þau hafi hrifist af
nálgun Norðmannanna.
„Þetta er ekki kópía af norsku þáttunum,“
skýtur Brynja inn í ákveðin.
„Nei, nei, en þetta er svolítið kærulaus
nálgun á tungumálið,“ heldur Bragi áfram. „Við
förum líka út um allt og erum ekki bara bundin
við einhver ákveðin afmörkuð efni. Höfum svo-
lítið allt undir og svolítið svona grín með.“
„Þetta hefur alltaf haft yfir sér einhverja
leiðinda stagl áru,“ segir Brynja um tungu-
málaþætti fortíðarinnar. „Kennari í flókaskóm
að berja þig með priki og kenna þér að beygja
afturbeygðar sagnir. Okkur langaði til að draga
það fram hversu lifandi tungumálið er. Hversu
mikið það er hægt að leika sér með það. Og fífl-
ast með það.“
Doxop
Brynja segir þau hafa fengið alveg frjálsar
hendur og að þau muni því koma víða við. „Við
erum aðeins að fikta í tungumálinu og virða
það fyrir okkur,“ segir Bragi. „Þetta er okkur
mikið hjartans mál og bara lang flestum Ís-
lendingum.“
Og Brynja heldur áfram: „Við erum að nota
tungumálið allan daginn og það gengur þvert
í gegnum allt sem við gerum. Menninguna og
bara lífið allt. Við reyndum að vanda okkur
rosalega. Vegna þess að yngsti aldurshópurinn,
þau sem eru í menntaskóla og efstu bekkjum
grunnskóla, eru svo kröfuharður áhorfenda-
hópur og slökkva bara strax.“
„Og kveikja helst ekki.“ Botnar Bragi.
Þau telja sig þó fullfær um að halda áhorfend-
um við efnið með fjörugri nálgun á tungumálið.
„Það var gríðarlega gaman að gera þessa þætti
og bara að fá að gera þá. Og í raun og veru mjög
undarlegt að það hafi ekki verið neinir svona
þættir um tungumálið,“ segir Bragi og bendir
á að framleiðslan hafi verið ansi umfangsmikil.
„Þetta er í sjálfu sér ekki eitthvert kennsluefni
þetta er bara reyna lúmsk leið til að kveikja
áhuga“
„Það er búið að planta alls konar nördisma í
þetta sem fólk fattar kannski ekkert endilega,“
segir Brynja. „Nema kannski einstaka nörd
sem kveikir á því.“ Brynja upplýsir síðan að það
sé einmitt ekki síst í nördismanum sem þau nái
vel saman.
„Ég komst nefnilega að því að Bragi, eins og
ég, ólst upp í einangrun...“
„Í Hnífsdal,“ skýtur Bragi inn í.
„Vestur á fjörðum, í Hnífsdal, þar sem ekk-
ert var við að vera nema stinga nefinu ofan í
einhverjar bækur,“ heldur Brynja áfram. „Og
hann er svona hálf anti-sósíal týpa. Svona
svolítið eins og ég. Þarna fann ég svolítinn
andlegan skyldleika með honum,“ segir hún
og hlær.
„Þetta er mjög anti-sósíal þáttur,“ segir
Bragi.
„Bragi hafði semsagt ekkert mikið að
gera heldur en að lesa bara og pæla í orðum.
Greinilega. Þannig að hann er búinn að pæla
rosalega mikið í tungumálinu og fór síðan í
nám í íslensku sem ég gerði reyndar ekki.
Hann hefur sérkennilegan áhuga á íslensku.
Hann pælir mjög mikið í því hvernig orð líta
út. Á prenti. Og er mjög hrifinn af orðum sem
eru ekki til. Og ættu helst að vera til. Eins og
doxop.“
Brynja bendir á að doxop sé þeirri náttúru
gætt að sé það skrifað niður og svo snúið á
hvolf þá líti það eins út. „Svo þegar maður
gúgglar það reyndar þá sér maður að það
þýðir eitthvað á einhverju tungumáli.“
„Það þýðir örugglega eitthvað mjög dóna-
legt.“ Glottir Bragi. „Tungumálið er bara mjög
skemmtilegt.“
„Maður á að leika sér með tungumálið.
Maður á að hafa gaman af því, “ segir Brynja.
Málfræðitöffarar
„Svo er hann líka snertifælinn,“ segir Brynja
og brosir prakkaralega um leið og hún segir
frá því í byrjun samstarfsins hafi hún gert
Braga lífið leitt með því að heilsa honum með
faðmlagi og kossi, eins og henni er eðlislægt.
„Tölum aðeins um snertifælnina mína.“ Seg-
ir Bragi og virðist alveg til í að breyta strax um
umræðuefni.
„Eftir nokkur skipti fann ég að þetta fór eitt-
hvað illa í hann og spurði hvort honum þætti
þetta óþægilegt og hvort hann vildi að ég
hætti þessu.“
„Og þá var það útrætt,“ segir Bragi og bætir
við að samstarfið hafi verið mjög skemmtilegt
eftir að Brynja hætti að heilsa honum með
kossi á kinn.
„Þá fór þetta að ganga og er búið að vera
helvíti gaman. Og ég vona bara að þessir
þættir veki áhuga fólks á þessu blessaða máli
og ekki síst á okkur sko. Að við fáum mikla
athygli.“
Bragi segir fjölda viðmælenda koma við
sögu í þættinum. „Við erum að reyna að gera
málfræðinga dálítið töff,“ segir hann og nefnir
sem dæmi að þau reyni að upphefja inniskó
með smart myndavélahreyfingum. „Við eigum
náttúrlega ótrúlega mikið af fólki sem þykir
vænt um tungumálið og er að grufla í því alla
daga.“
„Já, það er rétt. Þessi væntumþykja er
kannski kjarni málsins.“ Segir Brynja.
Og Bragi heldur áfram: „Það er hægt að
finna það út um allt. Fólk sem situr við og
hefur metnað fyrir því að þýða ný orð sem
okkur vantar inn í tungumálið. Situr bara og
er að þýða tölvuorð og tæknimál. Nöfn jurta,
dýra og skordýra. Einhver verður að gefa
þessu nöfn, það er ekkert sérstaklega þakklát
starf alltaf. 90% af orðunum deyja kannski
bara strax. Þetta er náttúrlega eilífðarbarátta
að halda þessu uppi.“
„Það er náttúrlega dálítið mál að finna ný
orð og mörg dæmi eru til um misheppnuð ný
orð sem fólk hefur reynt að koma í umferð
en það hefur bara ekki gengið vegna þess að
upprunalega slettan var bara þjálli. Eins og til
dæmis klassíska dæmið „togleðurshringur“
fyrir dekk. Þá vildu menn ekki segja gúmmí.
Þetta var reynt en náttúrlega bara festist ekk-
ert. Og bjúgaldin fyrir banana.“
„Það þarf alltaf að finna þessu einhvern far-
veg og það er bara gaman að spá í þessu. Þetta
er skemmtilegt mál,“ segir Bragi.
Að spara pláss á skjá og skinni
Brynja og Bragi segjast hafa litlar áhyggjur af
framtíð íslenskunnar. Hún muni alltaf spjara
sig og að áhyggjurnar af henni séu síður en
svo nýjar af nálinni heldur sígilt áhyggjuefni í
gegnum árhundruðin.
„Svo kemst maður að því að margt af því
sem krakkar eru að gera í dag hefur bara
verið stundað árhundruðum saman. Eins og
þessar styttingar sem krakkar nota og fullorð-
ið fólk líka og við öll í símum og á netinu. Eins
LOL til dæmis. Þetta var líka í handritunum.
Með sömu lógík þar sem verið var að spara
pláss, spara skinn og tíma. Það skildu allir
þetta þannig að það þótti sjálfsagt að stytta,“
segir Brynja og Bragi sér þjóðhagslegan
ávinning af þessu: „Svo fær fólk vinnu eftir
nokkur hundruð ár við að þýða gömul SMS
þannig að þetta er atvinnuskapandi líka.“
Bragi er þess fullviss að Orðbragð muni
höfða til fólks. „Það þarf náttúrlega ákveðna
fötlun til að takast á við svona verkefni.“
„Áfram örvhentir,“ segir Brynja og bendir
á að þau séu einmitt bæði örvhent rétt eins
og Konráð Pálsson sem kom að dagskrár-
gerðinni með henni. „Við þurfum bara fleiri
örvhenta dagskrárgerðarmenn. Hverjar eru
líkurnar á því að þrír höfundar að sama verk-
efninu séu allir örvhentir?“ Spyr hún, bersýni-
lega býsna ánægð fyrir hönd þessa samfélags-
hóps.
„Við höfum ástríðu fyrir þessu,“ segir
Bragi.
„Og ást,“ bætir Brynja við og sjálfsagt ligg-
ur helst þar sú fötlun sem Bragi vísar til.
„Vonandi fáum við að gera 40 seríur í við-
bót,“ segir Bragi. „Eða kannski ekki. Það yrði
svo mikil vinna fyrir Brynju.“
„Kannski eina í viðbót,“ segir Brynja sem
bar hitann og þungann af dagskrárgerðinni.
„Ég seldi sál mína fyrir þetta verkefni sem
er eitt það erfiðasta sem ég hef unnið, “ segir
Brynja um Orðbragð en fyrsti þátturinn af sex
verður sýndur í Sjónvarpinu síðasta sunnudag
þessa mánaðar.
Þórarinn Þórarinsson
toti@frettatiminn.is
Brynja Þorgeirsdóttir og Bragi Valdimar Skúlason hafa brennandi áhuga á íslensku máli og ætla að leika sér með það í sjónvarpsþáttunum Orðbragð sem
hefja göngu sína í Sjónvarpinu síðar í þessum mánuði. Ljósmyndari/Hari
18 viðtal Helgin 15.-17. nóvember 2013