Fréttatíminn - 27.12.2013, Qupperneq 36

Hratt flýgur stund
E E
nn eitt árið er að líða og nýtt að
ganga í garð. Í seinni tíð finnst mér
árin líða mun hraðar en þau gerðu
áður, það hafi nánast verið í fyrradag sem
við héldum jól og áramót hátíðleg þar
sem saman runnu árin 2012 og 2013 en
dagatalið lýgur ekki, árið 2014 gengur í
garð á miðvikudaginn. Satt best að segja
finnst mér alls ekki langt síðan árið 2000
heilsaði okkur en börn sem fæddust það
ár ganga víst til prestsins í vetur og verða
fermd í vor, komast í fullorðinna manna
tölu, eins og sagt var í mínu ungdæmi.
Mér finnst heldur ekki langt síðan það
ungdæmi var en vera kann að það finn-
ist öðrum, vinnufélögum til dæmis sem
yngri eru en ég, börnum mínum og
tengdabörnum, svo ekki sé minnst á
blessuð barnabörnin. Þau er samt ekkert
að pæla í því. Afi er bara afi og hefur að
þeirra mati verið til jafn lengi og Grýla og
Leppalúði.
Samt hefur svo ótalmargt breyst á
ekki lengri tíma en mínu æviskeiði – sem
reyndar er talsvert styttra en æviskeið fé-
laga Leppalúða. Götur voru ekki malbik-
aðar þegar ég var að alast upp í Reykja-
vík, að minnsta kosti ekki í mínu hverfi,
og enn síður í nágrannasveitarfélaginu
Kópavogi sem síðar varð okkar staður
þar sem við hjónin ólum okkar börn upp.
Þá var hitaveita ekki í húsinu heima held-
ur olíukynding. Olíubíllinn kom reglu-
lega og fyllti á tanka sem voru við hvert
hús. Það gerði skafarinn líka, apparat
sem formlega heitir veghefill. Hann skóf
malargöturnar svo pabbarnir kæmust
klakklaust heim á bílum sínum, það er
að segja þeir sem áttu slíkt tæki. Það var
fátíðara að konur keyrðu – mamma gerði
það þó. Krakkaskarinn elti skafarann
síðan langar leiðir og hrópaði saman í
kór: skafarinn, skafarinn, svo enn fleiri
krakkar bættust í hópinn. Það getur ekki
hafa verið þægilegt fyrir vesalings veg-
hefilsstjórana að hafa allan hópinn á eftir
sér og þurfa að gæta þess að enginn yrði
undir þungri vinnuvélinni í látunum. Við
veltum slíku ekki fyrir okkur, það var svo
gaman að elta skafarann.
Sama átti við um strætóbílstjórana.
Það var sport þá, aflagt sem betur fer, að
teika, hanga aftan í bílum í snjó og hálku.
Uppátækið var stórhættulegt en engu að
síður stundað – og gat endað illa. Stund-
um voru bílar fjölskyldufeðranna teikaðir
þar til kallarnir slepptu sér, stoppuðu
snarlega og hrópuðu á teikarana sem
forðuðu sér á hlaupum og bölvuðu af-
skiptasemi hinna fullorðnu. Fjölskyldu-
feðurnir voru samt bara að bjarga lífi og
limum ungviðisins en það gerði sér ekki
grein fyrir því þá – þótt svo yrði síðar.
Það gat nefnilega verið spennandi að
teika og strætó var náttúrlega lokatak-
markið. Það var betra að fela sig á bak við
svo stórt ökutæki – og eftir því hættu-
legra. Saltaðar götur samtímans koma í
veg fyrir þessa háttsemi. Þetta sport er
löngu aflagt – og verður ekki nógsamlega
þakkað. Í raun var þessi leikur – athæfi
öllu heldur – hrein sturlun.
Við stóðum líka í vegkantinum þegar
stórir, grænir tíuhjólatrukkar bandaríska
hersins óku hjá. Það gerðum við í þeirri
von að þeir hentu út tyggjópakka á Rétt-
arholtsveginum. Stundum borgaði biðin
sig – og best var ef það var kúlutyggjó.
Bragðið var dásamlegt og bleikar blöðrur
flettust yfir munn og nef þegar vel tókst
til við blásturinn. Gulu Jucy Fruit pakk-
arnir voru svo sem ekkert slor heldur,
slæddust þeir út um bílglugga varnarliðs-
mannanna. Verst var hve banana- og an-
anasbragð tyggjóplatnanna entist stutt.
Sögu sem þessa reynir maður ekki að
segja, enda ólíklegt að barnabörnin geti
sett sig inn í þennan horfna heim, þegar
fastir nammidagar eru í hverri viku og
kósíkvöld fyrir framan sjónvarpið.
Ekki er heldur víst að sömu börn átti
sig á sleðagötum æskudaga ömmu og
afa. Saltið og gríðarleg aukning bílaum-
ferðar gekk af þeim dauðum. Þá var
umferð ekki meiri en svo að fært þótti
að loka götum í íbúðahverfum, það er að
segja botnlöngum sem buðu upp á nægi-
legan brekku svo sleðar rynnu bærilega.
Þangað leitaði öll barnahersingin með
skíðasleða sem ekki sjást lengur, hvorki í
verslunum né á götum úti. Þegar best lét
kræktum við sleðunum saman og brun-
uðum sem lest niður götuna í þeirri von
að allt héngi saman. Það var ekki gefið
en það jók bara á ánægjuna að kútveltast
hvert um annað ef beygjan varð of kröpp.
Nú er hending ef maður sér krakka úti
að leika sér. Þeir eru flestir innandyra
gónandi á tölvu- eða sjónvarpsskjái, fölir
á vanga. Mín kynslóð lék sér meira úti á
bernskudögum en æska samtímans, það
fullyrði ég, án þess að segja að allt hafi
verið betra þá, það er fjarri lagi. Við höf-
um það almennt miklu betra núna, fram-
farirnar hafa verið ótrúlegar þótt aðeins
hafi komið bakslag í rekstur þjóðarbús-
ins fyrir fimm árum. Enginn efi er
á því að við rífum okkur upp
úr þeirri lægð – og erum
raunar komin vel á veg
með það.
Að öllu forfallalausu eru
því bjartir tímar fram undan,
þegar við horfum til komandi
árs, 2014. Það er því ástæða til að
þakka fyrir árið 2013 sem senn líður
í aldanna skaut og aldrei kemur til
baka – eins og menn syngja tárvotir
á gamlárskvöld þegar þeir hafa feng-
ið sér örlítið í tána – og fagna því að fá
ný tækifæri á því ári sem við tekur.
Gangið samt hægt um gleðinnar dyr,
það er svo erfitt að vera timbraður á
nýársdag þegar forsetinn flytur
nýársávarp sitt.
Gleðilegt ár.
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
 Skákakademían
Blóði drifin fæðingarsaga
U ppruni skákarinnar er mistri hulinn, en við vitum þó nokkurn veginn fyrir víst, að þetta vinsæl-
asta borðspil allra tíma var fundið upp á
Indlandi. Í öndverðu var liðskipan tafl-
mannanna byggð á indverska hernum –
hrókurinn var stríðsvagn, biskupinn fíll
og „drottingin“ var sérlegur ráðgjafi kon-
ungsins. Riddarinn var vitaskuld tákn
riddaraliðsins og peðin gegndu hlutverki
fótgönguliða.
Ekkert er vitað um „höfund“ skákar-
innar enda líklegt að hún hafi orðið til
og þróast á löngum tíma. Til eru nokkr-
ar goðsagnir um uppruna skákarinnar,
og samkvæmt þeirri vinsælustu fæddist
skákin í blóði skapara síns. Það gerðist
svona:
Maðurinn sem fann upp manntaflið gekk á fund
fursta nokkurs á Indlandi og færði honum fyrsta
taflsettið að gjöf. Furstinn varð himinlifandi yfir
gjöfinni og tilkynnti í gleðivímu að uppfinningamað-
urinn fengi að launum hvaðeina sem hann óskaði sér.
Sú ósk virtist mjög smá í sniðum, enda glottu menn
við hirðina yfir hógværð uppfinningamannsins, sem
aðeins fór fram á eitt hrísgrjón á fyrsta reit skákborðs-
ins, 2 á þann næsta, þá 4, 8, 16, 32 og svo framvegis,
þannig að tala hrísgrjónanna tvöfaldaðist uns komið
væri að 64. og síðasta reitnum.
Furstinn lét birgðavörðum sínum eftir að reikna
dæmið, en settist sjálfur hugfanginn að tafli. Úr vöru-
skemmum furstans bárust hinsvegar ískyggilegar
fréttir: Allar hrísgrjónabirgðir ríkisins dugðu ekki til
að uppfylla óskina – hrukku reyndar afar skammt.
Margir hafa síðan dundað við að leysa indversku
stærðfræðiþrautina, og einn reiknimeistari komst
að þeirri niðurstöðu að hrísgrjónin hefðu dugað til
að þekja jörðina alla með þykku lagi. Í öllu falli var
morgunljóst að furstinn hafði lofað upp í ermina á sér:
Samanlögð uppskera heimsins í mörg ár hefði ekki
dugað til að uppfylla ósk hins slóttuga uppfinninga-
manns.
Viðbrögð furstans? Jú, samkvæmt
þjóðsögunni lét hann hálshöggva
uppfinningamanninn og hélt svo
áfram taflinu.
Bragi skákaði stórmeisturunum í
Landsbankanum
Friðrik Ólafsson, fyrsti stórmeist-
ari Íslendinga, fór á kostum í keppni
roskinna meistara við ungar og efni-
legar skákkonur. Í liði með Friðriki
voru kempurnar Hort, Romanishin
og Uhlmann, allt kunnugleg nöfn úr
skáksögunni, og þeir sigruðu með
eins vinnings mun. Það var einmitt
okkar maður sem tryggði gömlu
kempunum sigur með vinningi í
síðustu umferð. Friðrik tefldi afar vel
og skemmtilega á mótinu, sem fram fór í Tékklandi.
Meðan Friðrik og félagar glímdu við skákkonurn-
ar fór fram Friðriksmótið í Landsbankanum, sem
jafnframt var hraðskákmót Íslands. Landsbankinn
hefur í næstum áratug staðið að mótinu ásamt
Skáksambandi Íslands, og er Friðriksmótið einn af
hápunktum íslenska skákársins.
Keppendur voru um 80 og í þeim hópi voru átta
stórmeistarar. Enginn þeirra komst þó á verðlauna-
pall, sem er saga til næsta bæjar. Þrír urðu efstir og
jafnir, alþjóðlegu meistararnir Bragi Þorfinnsson,
Hjörvar Steinn Grétarsson og Jón Viktor Gunnars-
son. Bragi varð efstur á stigum, enda rúllaði hann
m.a. upp fjórum stórmeisturum á mótinu og er verð-
skuldaður Íslandsmeistari í hraðskák 2012.
Marlon, Marlene og Madonna...
Hvað eiga Bono og Bill Gates sameiginlegt? Jú,
báðir eru áhugamenn um skák, einsog svo margir
snillingar og frægðarmenni. Liðsmenn skákgyðj-
unnar koma svo sannarlega úr öllum áttum – af
öðrum kunnum skákáhugamönnum gegnum tíðina
má nefna Beethoven, Churchill, Einstein, Verdi,
Marlon Brando, Marlene Dietrich og Madonnu. Sú
síðastnefnda hefur meira að segja sérstakan skák-
þjálfara!
skákþrautin
Hvítur hefur byggt
upp sóknarstöðu
og nú kemur
lokahnykkurinn.
Di Paolo hafði
hvítt gegn Olivier.
1. Hexf6! Hxf6
2.Hxf6 1-0 (2....
gxf6 3.Dxh6+ Kg8
4.Bc4+)
Góða (skák)helgi!
Stórmeisturum skákað. Hjörvar steinn, Bragi og Jón Viktor efstir á Friðriks-
mótinu í Landsbankanum.
Madonna hefur sérstakan
skákþjálfara.
skák 53 Helgin 28.-30. desember 2012
Gleðilegt ár
þökkum viðskiptin á árinu sem er að líða
Dalvegur 22 · sími 515 2700
www.teitur.is · info@teitur.is
 Skákakademían
Blóði drifin fæð garsaga
U ppruni skákarinnar er mistri hulinn, en við vitum þó nokkurn veginn fyrir víst, að þetta vinsæl-
asta borðspil allra tíma var fundið upp á
Indlandi. Í öndverðu var liðskipan tafl-
mannanna byggð á indverska hernum –
hrókurinn var stríðsvagn, biskupinn fíll
og „drottingin“ var sérlegur ráðgjafi kon-
ungsins. Riddarinn var vitaskuld tákn
riddaraliðsins og peðin gegndu hlutverki
fótgönguliða.
Ekkert er vitað um „höfund“ skákar-
innar enda líklegt að hún hafi orðið til
og þró st á löngum tíma. Til eru nokkr-
ar goðsagnir u uppruna skákarinnar,
og samkvæmt þeirri vinsælustu fæddist
skákin í blóði skapara síns. Það gerðist
svona:
Maðurinn sem fann upp manntaflið gekk á fund
fursta nokkurs á Indlandi og færði honum fyrsta
taflsettið að gjöf. Furstinn varð himinlifandi yfir
gjöfinni og tilkynnti í gleðivímu að uppfinningamað-
urinn fengi að launum hvaðeina sem hann óskaði sér.
Sú ósk virti t mjög smá í sniðum, enda glottu men
við hirði a yfir hógværð uppfinningamannsins, se
aðeins fór fram á eitt hrísgrjón á fyrsta reit skákborðs-
ins, 2 á þann næsta, þá 4, 8, 16, 32 og svo framvegis,
þannig að tala hrísgrjónanna tvöfaldaðist uns komið
væri að 64. og síðasta reitnum.
F rstinn lét birgðavörðum sínum eftir ð r ikna
dæmið, en settist sjálfur hugfanginn að tafli. Úr vöru-
skemmum furstans bárust hinsvegar ískyggilegar
fréttir: Allar hrísgrjónabirgðir ríkisins dugðu ekki til
að uppfylla óskina – hrukku reyndar afar skammt.
Margir hafa síðan dundað við að leysa indversku
stærðfræðiþrautina, og einn reiknimeistari komst
að þeirri niðurstöðu að hrísgrjónin hefðu dugað til
að þekja jörðina alla með þykku lagi. Í öllu falli var
morgunljóst að furstinn hafði lofað upp í ermina á sér:
Samanlögð uppskera heimsins í mörg ár hefði ekki
dugað til að uppfylla ósk hins slóttuga uppfinninga-
manns.
Viðbrögð furstans? Jú, samkvæmt
þjóðsögunni lét hann hálshöggva
uppfinningamanninn og hélt svo
áfram taflinu.
Bragi skákaði stórmeisturunu í
Landsbankanum
Friðrik Ólafsson, fyrsti stórmeist-
ari Íslendinga, fór á kostum í keppni
roski na meistara við ungar og efni-
legar skákkonur. Í liði með Friðriki
voru kempurnar Hort, Romanishin
og Uhlmann, allt kunnugleg nöfn úr
skáksögunni, og þeir sigruðu með
eins vinnings mun. Það var einmitt
okkar maður sem try gði gömlu
kempunum sigur með vinningi í
síðustu umferð. Friðrik tefldi afar vel
og skemmtilega á mótinu, sem fram fór í Tékklandi.
Meðan Friðrik og félag r glímdu við skákkonurn-
ar fór fram Friðriksmótið í Landsbankanum, sem
jafnframt var hraðskákmót Íslands. Landsbankinn
hefur í næstum áratug staðið að mótinu ásamt
Skáksambandi Íslands, og er Friðriksmótið einn af
hápunktum íslenska skákársins.
Keppendur voru um 80 og í þeim hópi voru átta
stórmeistarar. Enginn þeirra komst þó á verðlauna-
pall, sem er saga til næsta bæjar. Þrír urðu efstir og
jafnir, alþjóðlegu meistararnir Bragi Þorfinnsson,
Hjörvar Stein Grétarsson og Jón Viktor Gunnars-
son. Bragi varð efstur á stigum, enda rúllaði hann
m.a. upp fjórum stórmeisturum á mótinu og er verð-
skuldaður Íslandsmeistari í hraðskák 2012.
Marlon, Marlene og Madonna...
Hvað eiga Bono og Bill Gates sameiginlegt? Jú,
báðir eru áhugamenn um skák, einsog svo margir
snillingar og frægðarmenni. Liðsmenn skákgyðj-
unnar koma svo sannarlega úr öllum áttum – af
öðrum kunnum skákáhugamönnum gegnum tíðina
má nefna Beethoven, Churchill, Einstein, Verdi,
Marlon Brando, Marlene Dietrich og Madonnu. Sú
síðastnefnda hefur meira að segja sérstakan skák-
þjálfara!
skákþrautin
Hvítur hefur byggt
upp sóknarstöðu
og nú kemur
lokahnykkurinn.
Di Paolo hafði
hvítt g gn Olivier.
1. Hexf6! Hxf6
2.Hxf6 1-0 (2....
gxf6 3.Dxh6+ Kg8
4.Bc4+)
Góða (skák)helgi!
Stórmeisturum skákað. Hjörvar steinn, Bragi og Jón Viktor efstir á Friðriks-
mótinu í Landsbankanum.
Madonna hefur sérstakan
skákþjálfara.
skák 53 Helgin 28.-30. desember 2012
Gleðilegt ár
þökkum viðskiptin á árinu sem er að líða
Dalvegur 22 · sími 51 700
www.teitur.is · info teitur.is
GLEÐILEGT
ÁR
ÞÖKKUM
VIÐSKIPTIN
Á ÁRINU
SEM ER
AÐ LÍÐA
36 viðhorf Helgin 27.-29. desember 2013