Læknablaðið - 01.04.1952, Page 20

124
LÆKNABLAÐIÐ
gómboga annars vegar og tons-
illa sjálf skagar meira inn að
miðlínu þeim megin en hins
vegar. Mun erfiðari er grein-
ingin, ef ástandið er eins beggja
vegna. Gott ráð er þá að þrýsta
með fingri eða spaða á góm-
bogana til hliðar við háls-
kirtlana. Sé þar þétt mótstaða
og eymsli, er oftast um
phlegmonu að ræða, annars
er vefurinn þar mjúkur og
eymslalaus að kalla. Hafi
graftarmyndun átt sér stað —
abscessus peritonsillaris —
sem sjaldnast er fyrr en á 4.
degi, og gröfturinn er nærri
yfirborði, má stundum finna
þar l'luctuation. Oft er það ein-
kennandi fyrir tonsillitis phleg-
monosa, að hún byrjar nokkr-
um dögum eftir að sjúklingi er
bötnuð venjuleg hálsbólga. Hiti
og verkir blossa upp á ný, og
verkinn leggur upp í eyra.
Sjúklingnum verður erfitt urn
mál, og eitlar bólgna utan á
hálsi, oftast mun meira en í
venjulegri bálsbólgu.
Aðgreining frá íonsilliti.'S nl-
cerosa eða angina Plaut-Vinc-
enti er auðveld, þar eð stærri
eða minni sár eru þá á annarri
eða báðum tonsillum. Getur
tonsilla þá stundum verið étin
burt að rniklu levti og sárið
stórt og gapandi og svipað
krabbameinssári. Orsök sjúk-
dómsins er talin vera sýklateg-
undir tvær, er þar vinna sam-
an, bac, fusiformis og spiroc-
hæta Vincenti, og má venjulega
finna þær í sárinu. Mjög sjald-
an er hitahækkun við háls-
bólgu þessa, en töluverður sárs-
auki. Hún er algeng.
Um gang sjúkdómsins við
t.ac. simplex er óþarft að fjöl-
yrða. Ég ætla aðeins að benda
á að nokkur munur er á sjúk-
dómnum í fullorðnum og í
börnum. í fullorðnum er biti
og sárindi í hálsi venjulega i
4—6 daga, en í börnum oftast
aðeins 2—3 daga og er áber-
andi og einkennilegt, hve sjald-
an þau kvarta um sársauka við
kyngingu, jafnvel við svæsna
hálsbólgu.
Algengasti fylgikvilli liáls-
bólgu er eitlabólga utan á hálsi,
sem stundum getur orðið svo
slæm, að það grefur i eitlinum,
livaða lyf sem notuð eru.
Enda þótt t. ac. sé að jafnaði
mjög meinlaus kvilli, getur hún
orðið uppbaf alvarlegra veik-
inda. Oft byrja sjúkdómar eins
og t. d. sepsis, nephritis, endo-
carditis, mvocarditis og polv-
artliritis með hálsbólgu.
Meðferð á t. ac. hefir til
skamms tíma verið sympto-
matisk. Ég nota venjulega tabl.
codipheni til að draga úr sárs-
auka og sol. hydrogeni perox-
di 3% (matskeið í glas af vatni)
til hálsskolunar, því oft er
bragð- og daunill útferð úr
tonsillum.
Lengi hafa verið og eru enn
notaðar „sogtöflur“, sem inni-