Bændablaðið - 23.05.2013, Blaðsíða 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. maí 2013
Lesendabás
Að skoða strimla
Fulltrúar Samtaka verslunar og
þjónustu hafa haldið sínu striki
síðustu daga. Nú mælast þeir
til þess að félagarnir tveir sem í
stjórnarmyndunarviðræðum eru
gefi sér tíma til að skoða strimla
úr verslunum. Góð hugmynd, að
hvetja til að menn temji sér að
fylgjast vel með verðlagi þeirra
vara sem þeir kaupa.
Annars er það af SVÞ að frétta að
þrátt fyrir hugsjónaeldinn sem inni í
þeim brennur og einlægan vilja til að
geta lagt sitt að mörkum til að bæta hag
landsmanna er komið á daginn að þeir
eru ekki færari um að reka verslanir
sínar en svo að úr þeim hverfur með
dularfullum og óútskýrðum hætti mun
meira vörumagn en annars staðar
gerist. Einnig hefur það verið upplýst
að það þarf tvöfalt meira rými til að
reka matvöruverslanir á Íslandi en
það sem almennt er talið nauðsynlegt
og verður því seint trúað að það sé
vegna þess að íslenskir neytendur
séu tvöfalt plássfrekari en neytendur
annarra landa.
Miðað við verslunarrýmið sem
íslenskir matvörukaupmenn telja
nauðsynlegt hefur fjöldi íbúa
landsins verið alvarlega vantalinn
og er væntanlega ekki um að ræða
færri íbúa í landinu en u.þ.b. þrjár
milljónir en ekki þrjúhundruð
þúsund svo sem fram til þessa hefur
verið talið. Nokkuð margt bendir til
að þetta geti verið rétt, enda eflaust
ekki vandalaust að telja alla íbúa í
svo stóru landi sem Íslandi. Land
sem byggt er alls kyns íbúum og ekki
öllum sýnilegum venjulegu fólki.
Íslenskir kaupmenn eiga hrós skilið
fyrir að hafa hugsað fyrir því, að
þeir geti allir haft greiðan aðgang
að matvöruverslun. Hins vegar er
ekki svo að sjá að þeim sé eins vel
til allra þeirra sem í landinu dvelja.
Hugsanlega stafar það af því að
hulduverurnar sem ,,aukafermetrana“
í verslununum nýta sér séu tvífættar
eins og við hin.
SVÞ gengur hart fram í því að fá
að flytja til landsins kjöt af svínum
og hænsnfuglum og telja sig þannig
geta bætt hag þjóðarinnar. Þeim
sést hins vegar yfir að ef opnað yrði
fyrir hömlulausan og eftirlitslítinn
innflutning af því tagi sem þá
dreymir um gætu fylgt með ýmsar
lífverur sem svo smágerðar eru að
ekki verða greindar með berum
augum. Afleiðingarnar gætu orðið
þær að íslenskir bústofnar yrðu
fyrir verulegu áfalli. Það hafa áður
verið gerðar tilraunir með slíkan
innflutning og enn þann dag í dag er
verið að berjast við afleiðingarnar af
þeim skaða sem það olli. Það verður
því að telja það afar varasamt að
hlíta ráðum kaupmannanna, enda
er ekki allt sem sýnist í málflutningi
þeirra og því er ekki að treysta að
þegar til kastanna kæmi yrði varan
sem þeir vilja fá að flytja hömlulaust
inn eins örugg og æskilegt væri.
Komist íslensk stjórnvöld hins
vegar að þeirri niðurstöðu að best
sé að fela matvörukaupmönnum,
í fákeppni sinni, að annast
fæðuframboð í þeim mæli sem þeir
sækjast eftir þarf að finna flestum
þeim sem landbúnað og úrvinnslu
landbúnaðarvara stunda önnur
úrræði til framfærslu, því vitanlega
yrði ekki staðar numið við ,,hvíta“
kjötið eins og látið er í veðri vaka.
Velta má því upp hvort
æskilegt sé að aflétta þeim kröfum
sem gerðar eru til íslenskrar
landbúnaðarframleiðslu. Þær leiða
vissulega til aukins kostnaðar, en
leiða á hinn bóginn til sparnaðar í
heilbrigðiskerfinu. Þetta þarf að vega
og meta á yfirvegaðan hátt og hafa
má í huga að Andrés Magnússon,
talsmaður SVÞ, kvartaði undan því
í útvarpsviðtali að landbúnaðarvörur
hefðu verið undanskildar í nýgerðum
fríverslunarsamningi við Kína. Ef til
vill felst framtíðin í því að ekki einungis
íslenskur iðnaður og verkafólk keppi
við þann vinnumarkað, heldur skuli
landbúnaðurinn einnig taka þátt í því.
Neytendum til listauka má benda á að
ýmis hugguleg myndskeið má nálgast
á alnetinu, þar sem sýnt er hvernig
staðið er að aflífun dýra í þarlendum
sláturhúsum.
Ef það verður hins úr að til landsins
verði flutt í ómældu magni matvara
annarra þjóða, er rétt að menn geri
sér grein fyrir því að afleiðingarnar
geta orðið hrikalega ef illa tekst til.
Ingimundur Bergmann.
Ingimundur Bergmann
Í sjónvarpsfréttum RÚV og nú
síðast í Bændablaðinu birtist
af og til Andrés Magnússon frá
Samtökum verslunarinnar og
rekur hve ofursnöggt íslenskar
matvörubúðir muni breytast í ódýr
góðgerðarsamtök með breytingum
á tollvernd og landbúnaðar kerfi.
Hugtakið gúrku tíð hefur breyst
í svína- og kjúklingatíð síðustu
vikur. Greinilega blásið í herlúðra
með reglulegu millibili. Spjótunum
er beint að þeim tveim búgreinum
í augnablikinu en alveg spurning
hvenær undirritaður og þær
þúsundir sem hafa lifibrauð af
sömu atvinnugrein og ég, fara af
„friðunarlistanum“.
Lega Íslands á hnettinum skýrir
margt. En það er líka alveg í hæsta
máta umdeilanlegt að íslenskar land-
búnaðarvörur séu jafn dýrar og af er
látið fyrir neytandann í núverandi
umhverfi.
Nærtækasti mælikvarðinn hlýtur
að vera; hvaða hlutfalli útgjalda
sinna eyða Íslendingar til matar-
kaupa? Samkvæmt Eurostat (vitn-
eskju og viskubanki ESB sjálfs) eru
það 13,05%. Til samanburðar er
ESB-meðaltalið 14%. Mjög svipað
á evrusvæði. Sem sagt hærra hlutfall
en hérlendis. Samt slá framámenn
í innflutningsverslun hérlendis því
stöðugt fram að tilvinnandi sé að
slátra innlendum búgreinum á altari
síns meinta frelsis , bara svo við verð-
um jafn „ódýr“ og „frjáls“ sem allt
öfundsverða fólkið erlendis. Áfram
glymur tal um hið óhagkvæma land-
búnarkerfi. En telst nálægt hundrað
milljarða gjaldþrot, tap og afskriftir
af verslunar- og skrifstofuhúsnæði
síðan um Hrun vera hagkvæmni?
Angi af sama meiði er krafa um
innflutning á hráu/fersku kjöti. Á
stuttri ráðstefnu fyrir skömmu kom
fram að slíku fylgir alltaf ákveðin
áhætta. Sumir eru komnir yfir mörkin
þegar „vit“ þeirra á þessum málum
hefur sig yfir alla sérfræðiþekkingu
og ekki síður þegar döpur reynslu
fyrri áratuga og alda með skæðum
sjúkdómum i búfé gleymist.
Oft er horft til Nýja-Sjálands og
Ástralíu þegar kemur að útflutningi
kjötvara. Þar er rekin stóriðju-
landbúnaður og útflutningur sem fer
víða um álfur. Færri vita hins vegar
að þessar þjóðir eru með einhver
ströngustu boð og bönn þegar kemur
að innflutningi kjötvara. Segja það
með öðru vera lykilinn að heilbrigði
þeirra búfjárstofna sem er margfalt
betra en í Bandaríkjunum.
Talandi um álagningu íslenskrar
verslunar hef ég nefnt dæmi því
tengt. Vinur minn lenti með bíl
sinn á verkstæði og þurfti að kaupa
varahlut. Þótti hann nokkuð dýr, eða
72.000 kr. Var á leið til Þýskalands
og ákvað að kaupa varahlutinn
frekar þar enda fór ekki mikið fyrir
honum. Þar kostaði þessi sami hlutur
rúmlega 50 evrur, sem gera ríflega
7.000 krónur! Skal tekið fram að
þarna eru engir verndartollar enda
bílaframleiðsla ekki hafin enn
hérlendis.
Það er auðvitað aldrei sanngjarnt
að setja alla undir sama hatt. Það skal
ekki gert hér. En í allt of mörgum
tilvikum er gróflega nálægt því
að verið sé að okra á íslenskum
neytendum. Bara hvernig verslanir
hver á fætur annarri hreinlega
banna verðkannanir lítur til dæmis
ekki vel út. Að ekki sé talað um
þegar verðskyn neytenda viljandi
hverfur í móðu vegna síbreytileika
og verðbreytinga stundum oft á dag
í dagvörubúðum.
Bændur hafa alveg trú á sjálfum
sér fyrst sumir spyrja. Þeir óttast
ekkert heldur neitt alvarlega. En
þeir vita hins vegar af ótal dæmum
um að auðvelt er að brengla jafn
lítinn markað og hérlendis með
undirboðum risanna.
Valdimar Guðjónsson
Formaður Félags kúabænda
á Suðurlandi.salka.is
Einstök ritröð um íslenska byggingarlist,
sögustaði og menningarminjar
EINNIG
Á ENSKU
Glæsilegar bækur, skreyttar ríkulegu myndefni
eftir Björn G. Björnsson, leikmyndahönnuð
Í matinn
Fræðslu- og menningarferð til
Shetlandseyja 8. - 18. október 2013
Flogið til Glasgow, dagsferð
um stærstu eyju í Shetlands-
eyjaklasanum, komið við á
bóndabýli, prjónaverslun
skoðuð, ráðstefnuferð til
Shetland Mart þar sem gæða-
flokkun er á hrútum og ull.
Farið á ullarvikuna á eyjunni,
fræðsla um landbúnað og
ullarvinnsla skoðuð ofl. ofl.
Verð; 273.730 fyrir utan flugið.
Áhugasamir hafi samband við
Ragnheiði í síma 869-9913 eftir
kl. 16 á daginn eða í tölvupósti
ragga@cultureandcraft.com
ESB - samtals
Rúmenía***
Litháen***
Kýpur**
Lettland***
Króatía
Eistland**
Búlgaría***
Pólland**
Portúgal**
Ungverjaland***
Spánn**
Grikkland**
Slóvakía**
Tékkland***
Slóvenía**
Ítalía**
Belgía**
Frakkland**
Malta**
Finnland**
ESB - Evrusvæðið
Evrópska efnahagssvæðið
Svíþjóð***
Noregur
Kýpur**
Ísland
Holland**
Danmörk***
Írland**
Þýskaland**
Austurríki**
Sviss
Stóra-Bretland***
Lúxemborg**
* Hlutfall af neyslu án húsnæðiskostnaðar
** Evruríkin 17
*** ESB ríki án evru