Bændablaðið - 24.04.2013, Blaðsíða 10

Bændablaðið | Miðvikudagur 24. apríl 201310
Fréttir
Deilt um kostnaðarþátttöku í girðingu vegna skógræktar í Dýrafirði:
Vaxandi núningur milli skógræktar
og hefðbundins búskapar
– kærumáli vísað frá héraðsdómi og Hæstiréttur vísaði því aftur heim í hérað
Skógrækt er ný atvinnugrein á
Íslandi og trjárækt áhugamanna
og samtaka fer ört vaxandi. Farið
er að taka stórar landspildur og
jafnvel eyðijarðir undir skógrækt
og víða er farið að bera á árekstrum
við eigendur aðliggjandi jarða sem
ekki kæra sig um slíka notkun á
landinu. Oft er þar um að ræða
þéttbýlisbúa sem kaupa bújarðir
sem komnar eru í eyði og endur-
vekja þær með skógrækt. Dæmi
eru um að þá séu gerðar kröfur á
aðliggjandi jarðir um kostnaðar-
þátttöku í girðingum til að verja
skógræktina. Hefur slíkt orðið til-
efni deilna og málaferla.
Fyrir Héraðsdóm Vestfjarða
Eitt slíkt mál hefur t.d. ratað fyrir
Héraðsdóm Vestfjarða og varðar deil-
ur eigenda eyðijarðanna Klukku lands
og Hólakots í Dýrafirði við eigendur
jarðarinnar Núps, sem á landamerki
að þessum jörðum. Núpur, þar
sem um árabil hefur verið stunduð
sauðfjárrækt, er í eigu Margrétar
Rakelar Hauksdóttur og Áslaugar S.
Jensdóttur. Klukkuland og Hólakot
eru aftur á móti í eigu fyrirtækis sem
heitir Tré ehf. og er samkvæmt árs-
reikningum áranna frá 2007 með
heimilisfesti að Brekkusmára 3 í
Kópavogi. Eigendur Trjáa ehf. eru
Lúðvík Emil Kaaber lögfræðingur,
sem jafnframt er framkvæmda stjóri,
Brynjólfur Jónsson, framkvæmda-
stjóri Skógræktar félags Íslands,
Sæmundur Kristján Þorvaldsson,
framkvæmda stjóri og stofnandi
Skjólskóga á Vestfjörðum, og John
Francis Zalewski.
Kröfðust þátttöku í
girðingarkostnaði
Málið snýst um að eigendur Trjáa ehf.
hófu skógrækt á sínum jörðum í sam-
starfi við Skjólskóga á Vestfjörðum og
hafa krafið eigendur Núpsjarðarinnar
um 50% þátttöku í girðingarkostnaði
á mörkum jarðanna til að verja skóg-
rækt sína og vísa þar til girðingalaga.
Í maí 2008 gerði Tré ehf. samstarfs-
samning við Skjólskóga til 40 ára
um 97% greiðsluþátttöku Skjól skóga
í skógrækt á áður nefndum jörðum.
Er þetta gert samkvæmt fyrir-
framsamþykktum framkvæmdum
við skógræktaráætlun á lögbýlinu
Klukkulandi. Hafa eigendur Trjáa
ehf. skipulagt skógrækt á öllu lág-
lendi Klukkulands og Hólakots að
frátöldum heima túnum bæjanna, alls
192 hekturum að stærð. Samkvæmt
korti virðist skógrækt skipulögð
alveg fram á árbakka.
Þessu hafa eigendur Núps-
jarðar ekki viljað una og benda á
að tvær ár, Núpsá og Geldingaá,
aðskilji Núpsjörðina frá Klukku-
landi og Hólakoti. Krafan sé um
greiðsluþátttöku í girðingu á árbakka
Klukkulands og Hólakots. Benda
Núpseigendur á að samkvæmt
lögum og Hvítbók umhverfisráðu-
neytsisins sé óheimilt að setja
niður girðingar á vatns-, ár- eða
sjávarbakka þannig að hindri umferð
gangandi manna. Girðingin standi
auk þess inni á landareign Trjáa
ehf. en ekki á landamerkjum. Ekki
megi heldur vera með skógrækt nær
árbakka en 50 metra og 25 metra
frá landamerkjum samkvæmt aðal-
skipulagi Ísafjarðarbæjar og þá
aðeins að höfðu samráði við eig-
endur aðliggjandi jarða.
Málinu vísað frá héraðsdómi
og Hæstiréttur vísaði því
aftur heim í hérað
Ekki náðist samkomulag í þessari
deilu og stefndu eigendur Trjáa ehf.
eigendum Núps fyrir Héraðsdóm
Vestfjarða í maí 2012 til greiðslu
á hlutdeild í girðingakostnaði. Þar
var málinu vísað frá vegna form-
galla. Stefnandi kærði málið þá til
Hæstaréttar Íslands, sem vísaði mál-
inu aftur til Héraðsdóms Vestfjarða
þann 3. mars sl., og þar er málið nú.
Þetta mál er áhugavert í ljósi
fregna af vaxandi núningi milli
frístunda ræktenda í sumarbústaða-
löndum, atvinnuræktenda sem keypt
hafa gamlar bújarðir og þeirra sem
fyrir eru með búskap á viðkomandi
svæðum. Er jafnvel talið að niður-
staða í þessari girðingardeilu geti
skapað fordæmi í öðrum sambæri-
legum málum. Spurningin er hvort
fólk sem kaupir jarðir sem ekki eru
lengur í hefðbundnum búskap til að
rækta þar upp skóg, geti þvingað
eigendur nærliggjandi jarða til að
greiða helmingskostnað vegna nýrra
girðinga á milli jarðanna, m.a. með
vísan til girðingalaga. /HKr.
Ófremdarástand ríkir í Fljótum,
en nú þegar sauðburður er rétt um
það bil að hefjast er allt á kafi í snjó
svo ekki sést í dökkan díl. „Mér
líst ákaflega illa á stöðuna, hún
er hreint úr sagt skelfileg,“ segir
Jóhannes H. Ríkharðsson bóndi
á Brúnastöðum í Fljótum. „Við
hefðum átt að vera á fullu núna
í að undirbúa sauðburð, en það
er ekki hægt að gera neitt, hér er
allt á kafi í snjó, sauðburðarskýli,
girðingar og bara allt,“ segir hann.
Fundur var haldinn um stöðu
mála á föstudag í liðinni viku, en þar
voru bændur í Fljótum, fulltrúar úr
landbúnaðarnefnd Sveitarfélagsins
Skagafjarðar, sveitarstjóri og tveir
fulltrúar úr sveitarstjórn, fulltrúi frá
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
og slökkviliðsstjóri sem fulltrúi
Almannavarnanefndar í Skagafirði.
„Það var farið yfir stöðuna frá
öllum hliðum og hvort hægt væri
að bregðast við henni á einhvern
hátt og þá hvernig,“ segir Jóhannes á
Brúnastöðum, en fyrir liggur að gerð
verður úttekt á stöðunni á hverjum
bæ, m.a. kannað hver heyforði er
og hvernig umhorfs er umhverfis
útihús og aðrar byggingar með tilliti
til moksturs.
Var á þokkalegri leið en síðasta
gusa gerði útslagið
Jóhannes segir að norðanskot með
mikilli snjókomu fyrir um það bil
viku til 10 dögum hafi gert illt verra,
nægur hafi snjórinn verið fyrir skotið,
en mikið hafi bæst við. Þá sé ekki
útlit fyrir annað en að áfram verði
kalt í veðri og því muni snjó ekki
taka upp í bráð. „Þetta blæs manni nú
ekki beinlínis bjartsýni í brjóst, þetta
er mjög slæmt og menn vita varla
hvað þeir eiga til bragðs að taka,“
segir hann. „Þetta var á þokkalegri
leið, en þessi síðasta gusa gerði
útslagið og við bættist að minnast
kosti hálfur metri til viðbótar því
sem fyrir var. Óneitanlega dró það
kjarkinn úr mönnum og leiðindaspá
fram undan bætir ekki úr skák. Það
er afskaplega vont að fara inn í
sauðburð við þessar aðstæður.“
Sauðburður hefst í næstu viku og
segir Jóhannes að ekki sé hægt að
sinna undirbúningi að neinu gagni
þar sem allt sé á kafi í snjó, m.a.
sauðburðarskýli sem geymd hafi
verið við úthús, „og eru einhvers
staðar hér á kafi undir snjósköflum“.
Girðingar eru sömuleiðis enn á kafi
í snjó og mikill snjór við bæi og
útihús. Enn viti menn ekki hvert
ástand girðinga verði þegar þær
komi undan.
Byggist allt á að maí verði góður
Jóhannes segir að heyfengur hafi
verið með minnsta móti eftir síðasta
sumar enda hafi það verið óvenju
þurrt. Margir séu því nokkuð tæpir
með hey, „og við þurfum að átta
okkur á hverjar birgðirnar eru og
hversu lengi menn geta staðið þetta
af sér,“ segir hann. Við bættist að
vetur lagðist óvenju snemma að,
fyrsta hamfaraveður þess var í byrjun
september. Víða var fé komið á fulla
gjöf á þeim tíma. „Við vonuðum að
snemma myndi vora svo hægt yrði
að setja fé út en miðað við veðurspá
sýnist mér að það sé borin von,“ segir
Jóhannes.
Langt er um liðið frá því að staðan
var síðast svo slæm í Fljótum að sögn
Jóhannesar. Mikill snjór var árið
1995 en ekki eins lengi og nú í vetur.
Þá var árið 1989 einnig snjóþungt.
Þá voru aðstæðar aðrar, Fljótin voru
fjárlaus þá eftir riðuniðurskurð,
búin voru einnig minni en nú,
búskaparhættir með öðru lagi og
fleira fólk heima á hverjum bæ.
„Nú byggist allt á því að maí
verði góður en það er samt ljóst að
komandi sauðburður verður erfiður,
mikið puð og að mörgu að hyggja,“
segir Jóhannes.
/MÞÞ
Ófremdarástand í Fljótum vegna snjóa:
Skelfileg staða viku
fyrir sauðburð
Myndir / Jóhannes
Snjóruðningarnir á hlaðinu á