Fréttatíminn - 08.04.2011, Blaðsíða 42

Takmörkuð tilfinningagreind
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
B
Konur gefa stundum vísbendingar um hvað
þær vilja án þess að segja það berum orðum.
Það getur valdið karlkyninu vanda, þ.e. ef
það kyn fattar yfirhöfuð að konur eru með
þessum hætti að óska einhvers. Hið ein-
falda kyn reiknar yfirleitt með beinni ósk,
engu flúri. Einföld samskipti eru stundum
gerð flókin. Vinnufélagi minn af karlkyni
er orðinn það þroskaður að hann skilur að
konan hans er að biðja hann að standa upp
frá matarborði og sækja fyrir sig vatnsglas
ef hún segir: „Ansi var þessi matur sterkur,
elskan.“
Þessi viðbrögð sýna að vísu magnaða til-
finningagreind hjá karlmanni og um leið
að hann er vel taminn, eins og menn verða
gjarna af langri sambúð. Sjálfur held ég
að ég sé bærilega taminn og er t.d. fús að
sækja vatnsglas handa minni konu, biðji
hún um slíkt. En hún verður þá að segja
það berum orðum. Það þýðir ekkert að tala
undir rós, nefna að saltfiskurinn hafi ekki
verið nægilega útvatnaður eða piparbragðið
yfirþyrmandi.
Verra er ef konur gefa mjög ákveðnar
vísbendingar alla aðventuna um æskilegar
jólagjafir – segjum ákveðinn skartgrip eða
fagurt, og eftir atvikum þokkalega dýrt,
klæði sem fólk kaupir sér ekki hvunndags
– en viðkomandi eiginmaður nemur ekki
boðin og kaupir standlampa. Hætt er við
að sérríið í trifflí-botninum dugi ekki til að
gleðja konuna það aðfangadagskvöldið.
Konur sem búa við áberandi tilfinninga-
greindarskort manna sinna verða að taka
til sinna ráða vegna slíkrar þroskahöml-
unar. Besta ráðið hjá þeim er auðvitað að
kaupa sjálfar þær gjafir sem þær vilja og
afhenda eiginmanninum með þeim orðum
að hann megi leggja sitt af mörkum með því
að pakka góssinu inn. Þetta er hins vegar
ekki gerlegt nema fjárhagur hjónanna sé
sameiginlegur, sem er víst algengara en
hitt. Lágmark er að karlinn borgi eitthvað í
gjöfinni – og taka verður viljann fyrir verk-
ið þegar kemur að innpökkuninni. Það er
ekki víst að borðar, slaufur eða annað dúll-
erí fylgi.
Ég viðurkenni að ég hef stundum fengið
í hendurnar varning sem uppfyllir óskir
konunnar með innpökkunarfyrirmælum
og leyni því ekki að það hefur leyst ákveð-
inn vanda í þau skipti. Það er ekki frumlegt
en samt betra en að hún taki upp hrærivél
með ástarkveðju frá sínum heittelskaða.
Slaufur og borðar utan um jólapappírinn
redda engu í þeim tilfellum.
Þótt mín ágæta kona hafi stundum bjarg-
að jólunum með þessum hætti nennir hún
síður að hafa fyrir því þegar kemur að af-
mælisdegi hennar. Hún lætur karl sinn
frekar um valið þá og tekur örlögum sín-
um. Í seinni tíð, eftir að dætur okkar full-
orðnuðust, fæ ég gjarna ábendingar frá
þeim. „Oh, pabbi, þú ert svo mikill vitleys-
ingur,“ heyrist gjarna frá þeim um leið og
þær benda mér á að móðir þeirra hafi verið
að máta þetta eða hitt eða skoða ákveðna
gripi án þess að ég hafi áttað mig á sam-
hengi hlutanna. Þær aðstoða mig síðan við
valið sem þýðir að ég þyki koma sterkur inn
sakir frumleika og hugmyndaauðgi. „Þetta
er akkúrat það sem mig langaði í,“ segir
konan og lætur eins og ég hafi valið gjöfina
einn og óstuddur. Hún veit auðvitað betur
en hvorki hún né stelpurnar segja orð.
Kona mín veit nefnilega af gamalli
reynslu að frumleikinn varðandi afmælis-
gjafirnar er takmarkaður, svo ekki sé meira
sagt. Hún á afmæli að vori, einmitt þegar
hortensíur svokallaðar standa í fullum
blóma. Fyrir þá kynbræður mína sem ekki
vita hvað hortensía er skal það upplýst að
um er að ræða pottablóm með nokkrum
bumbulaga blómabrúskum á stærð við
þokkalega bolta. Eitt vorið, á afmælisdegi
frúarinnar, var ég að vandræðast í blóma-
búð og rak augun í svona jurt. Blómasölu-
konan sagði hortensíu mesta þing sem
stæði lengi en vökva þyrfti vel. Ég fór heim
með eina bleika. Auðvitað var þetta ansi
ræfilsleg gjöf. Pottablóm eru eitthvað sem
fólk kaupir sér sjálft. Afskorin blóm eru við-
urkenndar tækifærisgjafir með öðru bita-
stæðara. Sennilega hefði ég allt eins getað
gefið konunni viskustykki eða mánaðará-
skrift að tímaritinu Húsfreyjunni. Hún lét
þó ekki á neinu bera og þakkaði mér fyrir
þessi bleiku bollublóm sem hún vökvaði um
hríð.
Það voru auðvitað mistök hjá
henni að taka þessari tíkarlegu
afmælisgjöf með jafnaðargeði því
hún fékk hortensíu líka á næsta
afmælisdegi. Eini munurinn var
að nú splæsti ég í hvíta. Hún fékk
þó ekki orða bundist þegar ég
mætti þriðja afmælisdaginn í röð
með hortensíu, bláa til tilbreyt-
ingar.
„Þú mátt skila þessu, elskan,“
sagði hún, „mig langar eiginlega
ekki í hortensíu, jafnvel ekki þótt
hún sé blá núna.“
Líklega var eins gott að hún tók
af skarið. Þótt ég hafi ekki kynnt
mér hortensíur eftir þetta má vera
að þær séu til í öllum regnbogans
litum. Það væri kannski komið að
appelsínugulri í ár.Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
CINTAMANI
WWW.CINTAMANI.IS
Láttu hug þinn aldrei eldast eða hjartað.
Vinur aftansólar sértu,
sonur morgunroðans vertu.
Stephan G. Stephansson
M ér finnst þessi vísa Steph-ans G. lýsa einkar vel þeim lyndiseinkunnum
sem víðsýnn hugur manna mótast
af og veldur því að þeir vilja leita
sannleikans allt fram á grafarbakk-
ann. Svo lengi lærir sem lifir, segir
málshátturinn og vísar til reynslu-
vitsins í gamla bændasamfélaginu.
Vísa Stephans G. fangar
þessa hugsun svo hlý-
lega og viturlega í senn.
Fullorðinsfræðsla er
hins vegar spánnýtt orð
í málinu, elzta dæmi
Orðabókar Háskólans
er frá 1975 og ætli það
standist ekki nokkuð á
að um það leyti er þjóð-
félagið í vaxandi mæli
að ranka tæknilega við
sér; í framhaldinu hafa
heimilin tölvuvæðst, at-
vinnulífið sérhæfist æ
meira með hverju árinu
sem líður og meira að
segja kýrnar eru nú mjólkaðar af
tölvustýrðum róbótum! Framhalds-
skólum fjölgaði hratt á þessu skeiði,
dagvistun jókst og grunnskólinn
lengdist. Langflestir foreldrar vinna
utan heimilis og ungdómnum var þá
stýrt inn í skólana til þess að „búa
sig undir lífið“. Eftir sátu „hinir
ófaglærðu“ eins og það heitir oft,
kannski tvær elstu kynslóðirnar
sem þá lifðu. Elsta kynslóðin hafði
oft ekki nema nokkurra mánaða far-
skólakennslu í fá ár, en sú næstelsta
hafði yfirleitt gengið í skóla, lang-
flestir lokið barnaprófi og margir
unglingaprófi. Atvinnulífið hafði
einkum kallað á vinnufúsar hend-
ur til að vinna fremur einföld störf,
en nú vaknaði þörf fyrir sérhæfða
þekkingu og fagvitund.
Fullorðinsfræðsla er í eðli sínu
tvenns konar. Annars vegar koma
fullorðnir í skóla eða annars konar
fræðslustofnun til þess að ljúka ein-
hverju skilgreindu námi ákveðinna
réttinda eða til að endurmennta sig.
Í báðum tilvikum er um tvær leiðir
að velja, annars vegar í opinbera
skólakerfinu, hins vegar hjá öðrum
aðilum og oft er sú menntun óform-
leg sem kallað er, menn fá ekki
einkunn eða skírteini en hafa ei að
síður þroskast og menntast.
Nýlega voru sett lög um full-
orðinsfræðslu sem þar er reyndar
kölluð framhaldsfræðsla. Þar er
smíðaður rammi utan um þetta
námsframboð og hvern-
ig það skuli skipulagt.
Fræðsluaðilar þurfa
að fá viðurkenningu
til þess að bjóða upp á
nám, en ekki fylgja fjár-
veitingar slíkri vottun.
Hins vegar veitir Al-
þingi fé í sérstakan
fræðslusjóð sem aftur
stendur straum af marg-
víslegum rekstri sem
sinnir fræðslumálum
fullorðinna. Brýnt er
að skólar hasli sér völl
á þessu sviði, því að þar
býr reynsla og fagþekk-
ing. Það er reyndar svo að í starfs-
menntaskólum eru nemendur að
jafnaði eldri en í bóknámsskólum
og það er í rauninni eðlilegt. Menn
máta sig við ýmis störf og fara síðan
í nám þegar þeir hafa fundið rétta
hillu handa sér.
Mat á raunfærni er tiltölulega
nýtt hér á landi, en þá sýna menn
fram á kunnáttu sína og hæfni og
fá mat á henni, sem þar með styttir
skólagöngu þeirra sem matinu nem-
ur. Reyndar hafa skólar verið býsna
íhaldssamir í þessum efnum og
hugsað sem svo: „Hann/hún hefur
bara gott af því að sitja þarna þótt
hann hafi unnið eitthvað við þetta.“
Skólar eiga að vera víðsýnir í þess-
um efnum og meta djarflega en þó
eftir skilgreindum rökum og ávallt
með þeim fyrirvara að viðkomandi
þurfi hugsanlega að bakka um eitt
skref í einstaka greinum.
Skóli og þjóðfélag
Hvað er fullorðins-
fræðsla?
Sölvi Sveinsson
skólastjóri Landakots­
skóla
Þ að er ekki rétt að hægt sé að reka okkur af EES-svæðinu eða beita okkur refsiaðgerð-
um á grundvelli EES-samningsins
ef við höfnum Icesave-lögunum.
Engar heimildir eru fyrir slíkum
aðgerðum. Hvorki í EES-samn-
ingnum sjálfum né í þjóðarétti
almennt.
Það hefur alltaf verið hægt að
segja upp EES-samningnum en
fullyrða má að höfnun Icesave-
laganna muni ekki valda því.
Hagsmunir samningsaðila af
áframhaldandi samstarfi vega mun
þyngra en hagsmunir þeirra af
Icesave-málinu. Lögfræðileg rök
Íslendinga fyrir að neita Icesave-
lögunum eru einnig afar sterk og
engin fordæmi finnast fyrir því að
ríki hafi verið rekin úr alþjóðlegu
viðskiptasamstarfi vegna lögfræði-
legs ágreinings – hvað þá vegna
ágreinings sem ekki hefur komið
til umfjöllunar hjá dómstólum.
Það er ekki ástæða til að óttast
að Eftirlitsstofnun EFTA (ESA)
muni beita sér gegn okkur með
löglausum kröfum. Og auðvitað
eigum við aldrei að beygja okkur
fyrir slíkum kröfum. Stofnunin
hefur hingað til nánast eingöngu
farið með einföld og borðleggjandi
samningsbrotamál fyrir EFTA-
dómstólinn. Í það minnsta ekkert
mál sem er sambærilegt Icesave
málinu. Fellum Icesave-lögin
Dómstólaáhættan af Já-
leiðinni
Litlar sveiflur á gengi gjaldmiðla
og áætluðum endurheimtum þrota-
bús Landsbankans geta valdið því
að ábyrgðin sem fellur á ríkissjóð
vegna Icesave-laganna getur orðið
mun þungbærari en reiknað er
með – og jafnvel óyfirstíganleg.
En þetta er ekki eina áhættan af
því að samþykkja lögin. Slitastjórn
Landsbankans og Héraðsdómur
Reykjavíkur hafa samþykkt að
kröfur Breta og Hollendinga eigi
að njóta forgangs í samræmi við
neyðarlögin. Ekki er ljóst hvenær
endanleg niðurstaða dómstóla
liggur fyrir en hún gæti orðið á
hinn veginn. Þá mun ríkisábyrgðin
sem fylgir Icesave-lögunum, að
fjárhæð 674 milljarðar íslenskra
króna, lenda af fullum þunga á
ríkissjóði. Þeir sem vilja forðast
áhættu af dómstólum ættu því að
fella Icesave-lögin.

Brynjar Níelsson hrl.
Björgvin Þorsteinsson hrl.
Haukur Örn Birgisson hrl.
Jón Jónsson hrl.
Reimar Pétursson hrl.
Tómas Jónsson hrl.
Sveinn Snorrason hrl.
Þorsteinn Einarsson hrl.
Icesave og EES-samningurinn
HELGARBLAÐ
Þú getur nálgast
Fréttatímann frítt á
þjónustustöðvum
N1 um land allt
42 viðhorf Helgin 8.-10. apríl 2011