Læknablaðið - 01.06.1970, Blaðsíða 20

74
LÆKNABLAÐIÐ
skal farið út i þá sálma hér. Hugsanlegt er, að rekja megi saman
einhvern veg gatanir á höfuðskel (trepanatio), sem vitað er um
hjá fornum þjóðum (Gurdjian og Webster)1, og utanbastsblæð-
ingar.
Innanbastsblæðing er miklu síðar tilkomin, sem sjúkdóms-
mynd. Raunar er eitt tilfelli á skrá frá 16. öld (Krayenbúhl og
Noto)2. Hinrik II. Frakkalcóngur fékk lxögg hægra megin á enni
í burtreiðum og dó 11 dögum síðar. Við krufningu fannst innan-
bastsblæðing vinstra megin á hnakka. Lýsing þessi er frá Am-
broise Paré, bartskeranum franska, sem hæst reis í læknaheimi
Evrópu um þær mundir og hefur rutt sér rúm á fremsta bekk
merkra læluia fyrr og síðar.
A 19. öld fundust þessar blæðingar við krufningar, en voru
þá nefndar bólgur (pachymeningitis hæmorrhagica). Stöku manni
datt í hug, að hér væri fyrst og fremst um blæðingu að ræða, en
þeir komust ekki upp með moðreyk fyrir Vireho\v, sem þá réði
einn öllu í meinafræði.
Cushing verður svo til þess, og hans menn, að sýna fram á, að
hér er um blæðingu að ræða, orsakaða af áverka — oft litlum —
og venjulega úr æðum, sem liggja frá berki í þykktarstokk (sinus
sagittalis) (Cushing og Putnam 1925, cit. Krayenbúhl og Noto)2.
Eftir það fóru menn að átta sig á, að þama var um að ræða
slvs, sem hægt var að gera að, ef það var greint. Fór þá að smá-
fjölga þeim tilfellum, sem fundust, og nú er svo komið, að jielta
er mun algengara slys en nokkum óraði fyrir.
Þessi blæðing er algengust hjá rosknu fólki. Það er algeng saga,
oð sjúklingur fær höfuðhögg, missir stundum meðvitund, en oft
ekki. Hann fær liöfuðverk, annaðhvort strax eftir slvsið eða
nokkru seinna, og linnir ekki verkum. Þegar fram líður, smá-
slióvgast liann, verður svai'aseinn, sefur, fær hægt vaxandi helftar-
lömun, krampa, uppköst, Babinski. Augnvöðvalömun getur kom-
ið, sjáaldur víkkar þeim megin, sem blæðingin er, og ljóssvörun í
því getur horfið. öndun getur orðið afhrigðileg (Cheyne Stoke’s),
og á sjúklingur þá að jafnaði skammt ólifað. Mjög er misjafnt,
hve langan tírna þetta tekur, allt frá nokkrum klukkustundum
upp í marga mánuði, og fer það eftir ]>ví, live mikið blæðir. Oftast
blæðir úr smáum æðum, þær lokast fljótlega með sega, og hættir
þá blæðingin.
Einkenni sjúklings stafa af auknum þrýstingi í heilabúi. Þegar
nú l>læðing er hætt, skyldu menn halda, að sjúklingur væri úr
hættu, en því er ekki þann veg farið. Blæðing innanbasts „re-