Læknablaðið - 15.02.1980, Blaðsíða 11

LÆKNABLADID
3
Atli Dagbjartsson1, Gréta Aðalsteinsdóttir2, Kristín E. Jónsdóttir3.
BLÖÐRUBÓLA UNGBARNA
(Pemphigus neonatorum)
Könnun á útbreiöslu klasasýkla á fæðingadeild Landspítalans og nýburadeildum
Barnaspítala Hringsins veturinn 1976-1977.
INNGANGUR
Blöðrubóla ungbarna er sýking í húð nýfæddra
barna af völdum klasasýkla (staphylococcus).
Einkennandi fyrir sýkinguna er bóla með
vessafylltri blöðru í toppnum. Stundum er
aðeins urn eina eða fáar bólur að ræða, en hjá
sumum börnum breiðast bólurnar út og koma
nýjar og nýjar 1 langan tíma. Sé um útbreidda
sýkingu að ræða, geta sýklarnir komist í blóð
nýburans og er hann pá í lífshættu. Meiri
hætta er á blóðsýkingu hjá fyrirburum en full-
burða börnum. Fyrir kom, að nýburar dóu úr
slíkri sýkingu, en síðan áhrifarík sýklalyf gegn
klasasýklum komu í notkun, er hægt að koma í
veg fyrir pess háttar dauðsföll, sé viðhlítandi
meðferð beitt.
Blöðrubóla ungbarna varð ekki skránin-
garskyldur sjúkdómur hér á landi fyrr en árið
1962. Það ár voru í heilbrigðisskýrslum skráð
27 tilfelli, dreifð á 10 staði á landinu. Flest árin
á eftir var fjöldi skráðra tilfella meiri og
mestur árið 1969, en pá voru skráð 83 tilfelli.
Af peim voru langflest (73) á tveim stöðum
utan Reykjavíkur. Frá 1970 hefur fjöldi skráð-
ra tilfella farið lækkandi. í síðustu heilbrigðis-
skýrslu, sem út er komin (1974), eru aðeins
skráð 9 tilfelli. Til að leita skráðra dauðsfalla
af völdum blöðrubólu ungbarna var farið yfir
krufningaskýrslur Rannsóknastofu Háskólans
frá 1940 og fannst eitt slíkt dauðsfall árið 1944.
í heilbrigðisskýrslum 1962-1974 er getið eins
dauðsfalls af völdum pessa sjúkdóms (árið
1962). Ekkert skal hér fullyrt um, hvort pessi
dauðsfallatala — tvö frá 1940 — sé tæmandi,
en eins víst er, að svo sé ekki, par eð krufning
hefur ekki verið gerð á öllum nýburum, dánum
utan Reykjavíkur, og sjúkdómurinn varð ekki
skráningarskyldur fyrr en 1962.
Samkvæmt álitsgerð American Public
Health Association árið 1970 er líklegt, að
klasasýklafaraldur sé í aðsigi á nýburadeild, ef
1 Barnaspítala Hringsins.
2 Sýkingavarnanefnd Landspítalans
J Sýkladeild Rannsóknastofu Háskólans.
Barst 26/08/79. Sent i prentsmiðju 10/09/79
upp koma sýkingar í tveimur eða fleiri nýbur-
um á minna en 2ja vikna tímabili eða eitt
tilfelli af brjóstaígerð hjá móður (2).
Á fæðingadeild Landspítalans var blöðru-
bóla ungbarna talin viðloðandi af og til fram
undir 1960 (s.k. »Landspítalabóla«). Frá 1960-
1974 rénaði pessi kvilli allmikið á deildinni.
Árin 1972-1974 eru par árlega skráð aðeins 2-
4 tilfelli. Árið 1975 varð aukning á pessum
sjúkdómi á nýburadeildum spítalans og voru
pað ár skráð par 7 tilfelli, flest á síðari
helmingi ársins. Árið 1976 voru skráð par 27
tilfelli, flest á fyrri helmingi ársins.
Vegna ofangreinds faraldurs var ákveðið
haustið 1976 að fá aðstoð sýkladeildar Rann-
sóknastofu Háskólans og sýkingavarnanefnd-
ar Landspítalans til að kanna útbreiðslu klasa-
sýkla meðal starfsfólks og nýbura á fæðinga-
deild og nýburadeildum. Tilgangurinn með
slíkri könnun var fyrst og fremst sá, að vekja
athygli og áhuga starfsfólks pessara deilda á
eðli og útbreiðsluháttum blöðrubólu ungbarna.
Þegar tækifæri gafst vetur og vor 1977 til að
senda klassasýklastofna til Kaupmannahafnar
til phagaflokkunar, opnaðist möguleiki til að
sýna útbreiðslu og rekja smitleiðir peirra
klasasýklastofna, sem valda umræddri sýkingu.
Hér á eftir verður lýst aðstæðum á nýbura-
deildum Landspítalans og peim vinnureglum,
sem par er reynt að beita til að draga úr
útbreiðslu klasasýkla og meðhöndla nýbura
með blöðrubólu. Síðan verður skýrt frá ofan-
greindri könnun, sem fram fór veturinn 1976-
77 og rætt um helstu eiginleika, vistfræði og
flokkun klasasýkla, niðurstöður könnunarinn-
ar og mögulegar varnaraðgerðir gegn blöðru-
bólu ungbarna.
Aöstæður á nýburadeildum
Á kvennadeild Landspítalans eru alls 35 sæng-
urkvennarúm, 26 í nýlegri álmu, deild 5E
(opnuð í ágúst 1976) og 9 í eldri byggingu,
deild 5A. Á 5E eru tvær samliggjandi nýbura-
stofur, alls 84 m2 að gólffleti, ætlaðar 12-14
börnum hvor. Á 5A er nýburastofa, 44 m2 að