Læknablaðið - 15.02.1980, Blaðsíða 45

LÆKNABLADIÐ
25
hinum almennu skurðlækningum og hið sama er að
segja um Svíþjóð. Danir reikna með sömu þróun,
skv. síðustu reglugerð þeirra. Hins vegar eru sér-
fræðingsstöður við orthoþaedisk viðfangsefni og
sjúkrarúm til þeirra viðfangsefna hérlendis, a.m.k.
50— 60 % færri en samsvarandi læknisstöður og
sjúkrarými í almennum skurðlækningum.
Líklegt má telja, að fslendingar reyni að feta í
sþor fyrrgreindra þjóða í þessum efnum og er þetta
ein af ástæðum þess, að stöðum í alm. handlækning-
um fjölgar væntanlega ekki á Reykjavíkursvæðinu
a.m.k.
Búast má við, að sú fjölgun, sem kann að verða á
sjúkrarúmum á handlæknisdeildum höfuðborgar-
svæðisins, verði eingöngu á vegum bæklunarlækn-
inga, þ.e.a.s. verði ráðstafað til orthoþaediskra
viðfangsefna. hvort heldur rúmin eru bókuð á
alm. handlæknisdeild eða aðrar deildir.
Ætla má, að þörf fyrir bæklunarskurðlækna á
Reykjavíkursvæðinu verði a. m.k. jafnmikil og fyrir
alm. skurðlækna, kannski öllu meiri, en hins vegar
verður varla þörf á bæklunarskurðlæknum úti á
landi, nema þá helzt á Akureyri. Skv. þessu má búast
við, að orthoþaediskum stöðum fjölgi hér á næsta
áratug úr ca. 10 í ca. 16. Meðal-nýliðun í þeirri stétt
gæti komizt í einn mann á ári. en yrði svo ekki á
næstunni, þar eð meðalaldur stéttarinnar yrði mjög
lágur, ef þessar nýju stöður kæmu til. Þær yrðu allar
mannaðar ungum mönnum, sem ekki nytu frumþjálf-
unar hérlendis.
Hugsa mætti sér einnig, að grunnþjálfun í
handlækningum. sem krafizt er fyrir aðrar og
skyldar sérgreinar, svo sem H.N.E., kvensjúkdóma-
fræði, augnlækningar o.fl. færi fram hérlendis. Frem-
ur er þó ólíklegt, að af því yrði og ríflega ætlað, að
einn maður bætist úr þeim fögum árlega í skurð-
lækninganám hérlendis.
Niðurstaða er því sú, að alls geti komið til greina,
að nýtast mættu 7 námsstöður í handlækningum,
hver til tveggja, ára, þ.e.a.s. 3'/2 læknir kæmust að
jafnaði að í slíku námi árlega. Þetta eru þó mjög
rúmar áætlanir um þörfina.
Enda þótt grennslazt hafi verið eftir því hjá
nágrannaþjóðunum hvað þær telji nauðsynlegt að
»framleiða« af skurðlæknum á íbúaeiningu, hefur
ekki tekizt að afla um það neinna glöggra upplýs-
inga. í því efni hafa beztar uþplýsingar fengizt frá
Dönum.
Upplýst er, að árið 1976 voru þar 1 landi 400
stöður fyrir fullmenntaða alm. skurðlækna. Lækna-
samtökin dönsku stefndu að því, að þessum stöðum
yrði fjölgað á 550 yfirlæknisstöður, sem skv. starfs-
sviðinu samsvöruðu nánast sérfræðingsstöðum hér.
Stefna þeir skv. því að einn alm. skurðlæknir verði á
hverja 9 þús.íbúa. í Bretlandi. sem hefur að miklu
leyti lokað menntunarkerfi á þessu sviði, ákvarðar
heilbrigðismálaráðuneytið eða embætti á þess veg-
um, hve marga almenna skurðlækna skuli stefnt að
að hafa 1 landinu og ákvarðar þá jafnframt hversu
mörgum skuli gefinn kostur á þjálfun þar til.
Ekki hefur tekizt að fá upplýst hvað Bretar
leggja til grundvallar mats á þörfinni, en ef taldar
eru saman þjálfunarstöður, sem þar standa til boða 1
alm. handlækningum, virðast Bretar engan veginn
setja markið jafn hátt og Danir í því efni og
menntunarkerfi þeirra varla geta framleitt fleiri
fullmenntaða skurðlækna (consultants) en svo, að
einn alm. skurðlæknir yrði á ca. 25 þús.íbúa, mjög
gróft reiknað þó. Hér er um að ræða stranglega
afmarkaða alm. kirurgiu, án hliðargreina.
Ekki hefur tekizt að fá upplýst hvernig Svíar
leggja mat á þörfina, en hins vegar er Ijóst, að þeir
hafa fækkað nokkuð siðustu 1 —2 árin, þjálfunarstöð-
um (Block) í handlækningum.
Ad. III
Augljóst er, að fyrirmyndir að þjálfun í handlækning-
um á íslandi, ber að sækja til nágrannalandanna,
enda er staðall greinarinnar ekki hærri í öðrum
löndum.
Reynt var að kanna kröfur þær, er gerðar eru í
þessum löndum til þjálfunarinnar og aðferðir, sem
beitt er við hana. Örðugt eða ómögulegt reyndist að
fá skýrar upplýsingar um öll atriði. Grundvöllur
upplýsinganna felst í lögum og reglugerðum hlutað-
eigandi lands. Rétt þykir að taka hér saman til
glöggvunar helztu atriði úr þessum ákvæðum ná-
grannalandanna og tíunda jafnframt aðrar upplýsing-
ar, sem fengizt hafa og máli skipta, til viðmiðunar.
Pjálfunaraðferðir og þjálfunarkröfur í
nágrannalöndunum
Svíþjóð
Eftir læknapróf er krafizt 2 ára tiltölulega alhliða
náms (AT), er lýkur með prófi. Að því búnu má hefja
nám í sérgrein. I almennum handlækningum er
krafizt 4 ára starfs á handlæknisdeild eða deildum.
þar af 1 ár á deild, þar sem brotameðferð fer fram
og '/2 ár á deild með þvagfæraskurðlækningar, ef
þessi starfsemi fer ekki fram á hinni almennu
handlæknisdeild. Auk þess er krafizt 'h árs starfs á
svæfingadeild.
Undanfarin ár hefur verið stefnt að því koma
framhaldsmenntuninni í lokaðar, svokallaðar blokc-
stöður og er sú þróun langt komin. Þeim, sem
komast inn í slíkar stöður, er tryggð samfelld þjálfun
þar til tilskyldum tíma lýkur. Að forminu til eru
rnenn þá hæfir til þess að genga yfirlæknisstöðum,
en í raun er ekki almennt litið svo á, heldur er
viðbótarþjálfun talin nauðsynleg. Til umræðu hefur
verið að bæta við 6 ára þjálfun fyrir, þá, sem eiga að
taka að sér spítaladeildir. Er það nefnt »Lasarett-
lákar-utbildning«. Fari sú þjálfun fram á háskólaspít-
ala og felist einkum i henni eftirfarandi: Vinna á
sérdeildum fyrir hin ýmsu sérsvið greinarinnar,
þjálfun 1 rannsóknarstörfum, þjálfun 1 stjórnun og 1
kennslutækni.
Spítalarnir eru flokkaðir í A og B spítala og eru
A-spítalarnir háskólaspítalar og allmargir aðrir stór-