Læknablaðið - 15.02.1980, Blaðsíða 51

LÆKNABLADIÐ
29
ingum með háum staðli, bæði m.t.t. aðgerða og
klinikur. A spítalanum eða spítalahóp, sem stendur
saman að kennsluáætlunum, á auk handlæknisdeild-
ar að vera lyflæknisdeild, röntgendeild, og meina-
fræðideild, allar mannaðar sérfræðingum (consul-
tants). Ekki mega spítalarnir hafa færri en 100 rúm.
Sá sem gegnir pjálfunarstöðunni á að annast deild
með 25-40 rúmum. undir leiðsögn »consultants«.
Hann á auk pess að fá góða pjálfun á göngudeild og
bráðamóttöku (slysadeild). Slysadeildin verður að
vera undir stjórn sérfræðings (consultant), sem
sinnir henni eingöngu. Færsla sjúkraskránna á að
vera i bezta lagi og hæfilegt bókasafn verður að
vera á spítalanum. Ákvæði er um pað, að starfslið á
öllum fyrrgreindum deildum I spítalanum. eigi að
vera áhugasamt um kennslu. Aðstoðarlæknisstaðan
er endurmetin m.t.t. kennsluhæfni ekki sjaldnar en á
5 ára fresti.
í mati á kennsluhæfni stofnana I síðari hluta
sérnáms í alm. handlækningum, (higher surgical
training) gilda í meginatriðum fyrri grundvall-
arkröfur. Lögð er rík áherzla á að kandidatinn fái
alhliða pjálfun I greininni, eins og áður er að vikið
og vaxandi ábyrgð sé honum lögð á herðar. Deild á
hann að hafa til umsjár. Sérstaklega er tekið fram,
að hann eigi að fá nægilegt tækifæri til pess að sinna
meðferð á slysum. Æskilegt er talið, að menn fari
eitt ár erlendis og pá liklega innan engilsaxneska
heimsins, til pjálfunar. Sérgreinanefnd á að líta eftir
kennslu-áætlunum árlega og framförum peirra, sem
í pjálfun eru.
Á sviði bæklunarlækninga er tekið fram, að
engin lægri mörk fyrir rúmafjölda hafi verið sett við
veitingu kennsluheimildar til spítala, en í raun hafi
rúmin verið milli 200-500 á peim spltala eða
spítölum, sem fengið hafi pjálfunarréttindi. Lág-
markstala nýrra brotatilfella, sem lögð hafa verið
inn á deildirnar, hefur verið 1-2 pús. á ári og nokkur
púsund tilfelli hafa verið afgreidd á göngudeild. í
kaldri orthopaediu hefur innlagnarfjöldinn á pjálfun-
ardeildunum verið frá 1-6 pús. á ári. Sagt er, að fáir
spítalar, sem hafi færri en 10 pús. nýja sjúkl. á
göngudeild á ári, í bæklunarlækningum, myndu
reyna að sækja um að fá pjálfunarréttindi. Rík
áherzla er lögð alhliða pjálfun í bæklunarlækningum
og að menn flytjist milli consultanta til pess að
öðlast pessa pjálfun. í bæklunarlækningum hefur
engin deild eða samstarfandi deildir, sem hafa færri
en 3 eða helzt 4 menn I pjálfun í einu, fengið
viðurkenningu til kennslu, vegna vandkvæðanna á
halda uppi fræðilegum námskeiðum fyrir 1-2 menn,
en fræðileg námskeið, ekki nánar skilgreind, eru
kvöð i pjálfun í bæklunarlækningum. Það mun ekki
ófrávíkjanleg kvöð í alm. handlækningum, en talið
engu að síður sjálfsagt par. Að öðru leyti á fræðsla
bæklunarlækna að fara fram á cliniskum fundum,
kennslustofugöngum, sérstaklega fyrir áverkatilfelli,
með sameiginlegri yfirferð á sjúkraskrám, symposi-
um og fyrirlestrum í grundvallarfræðigreinum, clini-
skum fyrirlestrum o.s.frv.
Við mat á hæfni pjálfunarstöðu er tekið mið af
fyrrgreindum atriðum, farið er yfir færslu sjúkra-
skránna, bæði fyrir inniliggjandi sjúklinga og göngu-
deildarsjúklinga. Þess er krafizt að sjúkraskrár séu í
bezta lagi og séu vélritaðar til pess að auðvelda
vinnuna og cliniskar rannsóknir. Rannsóknarað-
staða I grunvallarvísindum er taiin mjög æskileg, en
er að svo stöddu ekki ófrávíkjanleg skylda. Með
heildarhliðsjón af ofantöldum atriðum og ýmsum
fleirum, er kennsluhæfni nárhsstöðunnar metin.
Islendingar hafa lítt sótt til Bretlands til sérnáms
í handlæknisfræðum. Meginástæðurnar munu vera
tvær, p.e. í fyrsta lagi eru laun manna í námsstöðum
par bágborin, og í öðru lagi er peim ekki tryggð
samfelld pjálfun, einkum fyrstu árin, heldur verður á
mörgum stigum pjálfunarinnar að sækja um stöður i
samkeppni við aðra og er pá jafnan óvíst hvernig til
tekst.
Bandaríki Norður-Ameríku
f byrjun árs 1975 urðu nokkrar skipulagsbreytingar
á eftirlitskerfi og upplýsingamiðlun um framhalds-
námsbrautir í Bandaríkjunum. Fram að peim tíma
höfðu bandarísku læknasamtökin (AMA) metið
kennsluprógrömm og hæfni stofnana til að veita
sérpjálfun, svo og gefið út leyfi par til, en nú er pað
nefnd, sem hlut eiga að AMA, samtök bandarískra
spítala, samtök bandarískra læknaskóla og samtök
sérgreina. Nefnd pessi nefnist »The Liason Commit-
tee on Graduate Medical Education« og gefur hún
út leiðbeiningar, bæði til peirra stofnana. er óska
pess að fá rétt til að sérmennta lækna, svo og
leiðbeiningar til peirra, sem ætla að sérmenntast, um
kröfur pær, sem gerðar eru til pjálfunarinnar og
hvernig pær skulu uppfylltar. Þessar upplýsingar
gefur nefndin út í ritlingsformi og nefnist hann
»Essentials of Accredited Residencies«.
Í fyrrgreindum »Essentials« er annars vegar að
finna almennar reglur, sem gilda um allar sérgreinar
og hins vegar sértækar reglur um einstaka sér-
greinar.
I almennu reglunum er tekið fram, að ekki sé
hægt að tilgreina lágmarksstærð stofnana eða
deilda, en cliniskur efniviður verði að vera nægilega
mikill og fjölbreyttur, til pjálfunar. Áskilið er einnig,
að til séu öll venjuleg tæki og búnaður, sem notaður
er, við nútímalega, vísindalega læknisfræði. í starfs-
liði eiga að vera læknar með góða cliniska pekkingu
og áhuga og hæfni til að kenna. Starfsliðið á að vera
vel skipulagt. A spítalanum á að vera kennslunefnd,
sem sér um skipulag kennsluáætlunar, eftirlit og
stjórnun. Á spítalanum verða að vera stoðdeildir og
eru par sérstaklega tilgreindar röntgendeild og
meinafræðideild, er taki fullan pátt í sérfræðipjálfun-
inni. Sérstaklega er lögð áherzla á hlutverk meina-
fræðistofnunar og par skuli vera aukarými, er sé
pannig, að sérfræðikandidatar geti starfað par að
eigin athugunum og fái ennfremur tækifæri til að
taka pátt í krufningum.
Gert er ráð fyrir sérstakri sjúkraskrárdeild, sem