Læknablaðið - 15.02.1980, Blaðsíða 19

LÆKNABLADID
7
UMRÆÐA
Klasasýklar þola vel þurrk og næringarskort.
Athuganir hafa sýnt, að þeir geta lifað í
andrúmslofti sjúkrastofu allt að 7 daga (12).
Hafi þeir raka eða einhverja hlíf gegn uppguf-
un, geta peir lifað lengur utan líkama.
Aðaluppspretta klasasýkla í umhverfi fólks
eru húð pess og vit. Þeir tímgast aðallega á
slímhúðum, einkum í nösum og á rökum
húðsvæðum, s.s. í holhöndum og nárum og
dreifast frá pessum stöðum á hendur viðkom-
andi einstaklings og víðar um húð hans. Miklar
líkur eru á pví, að einstaklingur, sem ber coag.
jákvæðan klasasýkil í nefi beri hann einnig
víðar (klasasýklaberi). Mismikil hætta er á, að
einstaklingar, sem bera slíka sýkla, dreifi peim
frá sér, surnir gera pað í miklu meira mæli en
aðrir (klasasýkladreifarar). Margar athuganir
hafa verið gerðar á pví hversu mikill hluti
fólks ber coag. jákvæða klasasýkla án pess að
hafa einkenni sýkingar. I flestum athugunum
kernur í Ijós, að 20-60 % fullorðins fólks og
stálpaðra barna ber pessa sýkla (19). Klasa-
sýklar lifa í efsta lagi húðarinnar, sem stöðugt
flagnar af og endurnýjast neðan frá. Þessi
húðflögnun er ein áf leiðum klasasýkla út í föt
fólks og umhverfi (9, 13). Þeir eiga auðvelt
með að smjúga gegnum föt, svo sem baðmull-
arsloppa, og blotni fötin, er ekki lengur nein
vörn í peim. (16). Frá höndum berast peir með
snertingu og frá vitum með tali, hósta og
hnerrum. Gefur auga leið, að á sjúkrahúsum,
par sem margt fólk er saman komið og sumt af
pví jafnvel með opnar leiðir frá klasasýkla-
ígerðum, er útilokað að verjast dreifingu pess-
ara sýkla út í umhverfi.
Húð og vit nýbura eru bakteríulaus við
fæðingu, sé allt með eðlilegum hætti. Fljótlega
eftir fæðingu ná klasasýklar bólfestu í nösum
peirra, á naflastreng og húð. Naflastrengur er
mjög gott sýklaæti og bleiusvæðið er rakara
en húð í kring, pannig að skilyrði til fjölgunar
eru hin ákjósanlegustu á pessum stöðum.
Margar athuganir hafa sýnt, að finna ntá coag.
jákvæða klasasýkla í nefi nær allra ungbarna
eftir nokkra daga eða vikur frá fæðingu (19).
Þessi aldursflokkur hefur pví hærri hlut-
fallstölu klasasýklabera en nokkur annar. Leið
klasasýkla á nýburana er fyrst og fremst með
höndum peirra, sem um pau hirða, enda engir
einstaklingar handfjatlaðir eins mikið og ný-
fædd börn. Húð peirra hefur ekki meinlausan
sýklagróður sér til varnar eins og húð eldri
barna og fullorðinna, og er pví óvarin og opin
til landnáms sýkla. Kannanir á nýburadeildum
hafa leitt í Ijós, að skaðlegir klasasýklastofnar,
sem ræktast frá nýburum, koma yfirleitt frá
starfsfólki deildanna en ekki mæðrum. Enn
freniur hafa klasasýklastofnar á geirvörtum og
í brjóstaígerðum sængurkvenna verið raktir til
nýburanna (4, 20).
Það hefur lengi verið vitað, að klasasýklar
valda faröldrum bæði innan veggja sjúkrahúsa
og utan. Því hefur jafnvel verið haldið fram, að
ákveðnir stofnar peirra gangi um allan heim
eftir einhverjum ópekktum lögmálum (7).
Klasasýklafaraldrar á nýburadeildum eru al-
pekkt vandamál. Skráð tilfelli á Landspítalan-
um 1976-’77gefa eindregið till kynna töluverð-
an faraldur. Þess ber einnig að geta, að
blöðrubóla kemur oft ekki í Ijós, fyrr en börnin
eru komin heim. Sú varð og raunin á hér.
Samkvæmt upplýsingum frá ungbarnadeild
Heilsuverndarstöðvarinnar, bar á pessu tíma-
bili töluvert á blöðrubólu hjá ungbörnum eftir
heimkomu af fæðingadeild. Blöðrubólustofnar
Tafla III. Dreifing klasasýklastofna
3A/3C±55 3C/55/71 3C/94 ± 96 94/96 Aðrir Alls
Deild 5A og 5E Innsend sýni 6 6
Könnun: Nef nýbura 11 2 4 26 43
Umhverfi 1 1
Vökudeild Innsend sýni 6 2 8
Könnun: Nef nýbura 9 2 4 15
Umhverfi Nef starsfmanna 1 1 5 8 12 1 26
Fingur starfsmanna 2 2
37 2 9 12 42 102