Læknablaðið - 15.05.1985, Side 5

LÆKNABLAÐIÐ 1985; 71: 117-22
117
Leifur Þorsteinsson, Ólafur Jensson, Birgir V. Sigurðsson, Alfreð Árnason
ÓNÆMISTHUGANIR Á BLÆÐURUM MEÐ
DREYRASÝKIA
INNGANGUR
Lömun frumubundna hluta ónæmiskerfisins
hefur lengi verið þekkt hjá sjúklingum með
sumar tegundir krabbameins eins og Hodg-
kinssjúkdóm (1), Kaposisarkmein (2, 3) og
vissar veirusýkingar (4). Árið 1981 greindust í
Bandaríkjunum nokkur slik tilfelli af lömun
ónæmiskerfisins í ungum hommum og fannst
engin skýring á henni (5, 6). Veiki þessi hefur
á ensku verið kölluð »acquired immune
deficiency syndrome« (AIDS) (5), en á ís-
lensku áunnin ónæmisbæklum (ÁÓB). Auk
homma, eru það einkum eiturlyfjaneytendur
sem nota sprautulyf, og fólk, sem flust hefur
frá Haiti til Bandaríkjanna, sem sýkst hefur af
ÁÓB og er slíku fólki skipað í áhættuhóp.
ÁÓB berst frá manni til manns, líklega við
nána líkamlega snertingu og einnig er talið, að
sjúkdómsvaldurinn geti borist milli manna
með blóðgjöf. Það sem þykir styrkja þá tilgátu
eru ónæmisfræðilegar rannsóknir á blæður-
um með dreyrasýki A (hemophilia A), sem
gefið hefur verið þykkni af storkuþætti VIII
(7). Nokkrir þeirra hafa svipaða röskun á
hlutföllum og starfshæfni eitilfrumanna og
sést hjá ÁÓB sjúklingum. Aðeins örfáir
dreyrasýkissjúklingar hafa þó fengið klíníska
ÁÓB (8, 9). Þetta virðist aðeins gilda um þá
blæðara, sem fengið hafa mikið hreinsaðan
og frostþurrkaðan (Iyophilised) storkuþátt
VIII sem unninn er úr stóru plasmasafni
(hundruðum litra) frá mörgum blóðgjöfum.
Þeir blæðarar sem fengið hafa lítið hreinsað,
frostþurrkað kuldabotnfall af þætti VIII sem
unnið er úr plasmasafni frá 10-20 blóðgjöfum
hafa ekki verið með afbrigðileg frumuhlutföll
(9, 10). Sú aðferð er höfð við framleiðslu á
þeim storkuþætti VIII frá Finnlandi, sem
notaður hefur verið hér.
Við réðumst í að ákvarða magn immúnó-
glóbúlína (Ig) og komplements sem og fjölda
Blóðbankinn, Reykjavík. Barst ritstjórn 05/11/1984. Samþykkt
til birtingar 12/02/1985 og sent í prentsmiðju.
og hlutföll eitilfruma og átfruma (monocytes)
í íslenskum blæðurum sem fengið höfðu
mikið af storkuþætti VIII til að kanna áhrif
storkuefnameðferðarinnar á þá.
EFNI OG AÐFERÐIR
Rannsakaðir voru fimm blæðarar
með dreyrasýki A, karlmenn 16-61 ára, sem
fengið höfðu frostþurrkað þykkni af storku-
þætti VIII, 94.300 (2.000-217.000) alþjóða
einingar (IU) á ári að meðaltali a.m.k. síðustu
fimm árin. Tvær athuganir voru gerðar á
hverjum blæðara með 18 mánaða millibili frá
júlí 1983 til nóvember 1984. Blóðgjafar voru
rannsakaðir til samanburðar. Lifrarbólgu-
veira B (HBsAg) var greind með kekkprófi
(Wellcome) í fyrra skiptið en mótefni með
hlaupflæðiprófi (Ouchterlony). Við seinni
rannsóknina var aftur á móti beitt ELISA
(enzyme linked immunosorbent assay, Beh-
ring Institute).
Mótefnin IgG, M og A voru í fyrri
rannsókninni mæld með rafdrætti í karba-
mylseruðum sermasýnum í agarosuhlaupi
með mótefni (eldflaug Laurells) í 19-20 klst.
með 1.5 v/cm straumi. Magn komplement
þáttanna C3 og C4 sem og IgG, M og A i seinni
rannsókninni var mælt með hlaupflæðiprófi
(Mancini aðferð). Hæfni sermis til að eyða
rauðum kindablóðkornum, sem bundið
höfðu kanínu mótefni og steypt voru í agar-
osuhlaup, var notað til að ákvarða virkni
komplements (CH50). Aðferðum til grein-
ingar á vefjaflokkum og öðrum erfðamörk-
um hefur áður verið lýst (11, 12).
Einkjarna hvítar frumur voru einangraðar
á Isopaque/Ficoll (Nyco, Oslo, Norway) úr
blóði með heparini (15 IU/ml). T-eitilfrumur
voru greindar með bindingu við rauð kinda-
blóðkorn (rósettumyndun) sem áður höfðu
fengið meðhöndlun með 2-aminoethylisothi-
orunium bromid (13). B-eitilfrumur voru
greindar með því að bera kennsl á hýðis-