Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.08.1986, Síða 37

Læknablaðið - 15.08.1986, Síða 37
LÆKNABLAÐIÐ 175 óljóst. Enn óljósara er um svörun sjúklinga með arfblendingsformið (2). Ofstarfsemi skjaldkirtils. Oftast nægir hefðbundin meðferð við ofstarfsemi í skjaldkirtli, jafnvel í svokallaðri kreppu (thyroid crisis). Dugi hún ekki, má gripa til blóðvatnsskipta, sem beinlínis fjarlæja Þýroxín (i þessu ástandi er fjórðungur heild- armagns Þýroxíns í blóðvatninu) (18). Sykursyki. Blóðvatnsskiptum hefur verið beitt með nokkrum árangri til að fjarlægja mótefni gegn insúlínnemum, sem valda insúlínhömlun (19), mótefni gegn Langer- hanseyjum hjá börnum með insúlínháða syk- ursýki (20) og í meðhöndlun sjónhimnu- skemmda af völdum sykursýki (21). Þessi meðferð er enn á tilraunastigi. Liðagigt. Þar sem blóðvatnsskipti eru tiltölulega dýr og flókin meðferð og hafa aðeins haft óveruleg áhrif á liðagigt, þykir ekki rétt að beita þeim við þessum sjúkdómi (14). Bólgubreytingar í æðum samfara liðagigt svara blóðvatnsskiptum þó betur (22). Alnæmi (A.I.D.S.). Sýnt hefur verið fram á að flestir alnæmissjúklingar hafa blóð- vatnsmótefni gegn eitilfrumum. Með blóð- vatnsskiptum tókst að auka að marki T4eitilfrumur, sem síðan smáfækkaði niður í fyrra gildi á tveim vikum (23). Klínískt notagildi þessa er enn óljóst. Geðklofi (schizophrenia). Sumir telja að sjúkdómurinn stafi af blóðvatnsþætti; sé jafnvel sjálfnæmissjúkdómur. Blóðvatns- skipti voru því reynd, en án árangurs (24). LOKAORÐ Blóðvatnsskipti eru tiltölulega dýr og flókin meðferð og ekki hættulaus, þannig að vanda verður val sjúklinganna. Sé rétt að málum staðið er árangurinn hins vegar oft mjög góður og kemur fljótt fram. Ýmsar aðferðir eru tiltækar. Val tækjabúnaðar og skipti- lausnar ræðst af aðstæðum á viðkomandi sjúkrahúsi (blóðbanki, gerfinýra) og þeim kvillum sem menn hyggjast meðhöndla. Skipta má þeim sjúkdómum sem meðhönd- laðir hafa verið með blóðvatnsskiptum í fjóra flokka eftir árangri meðferðar: í fyrsta lagi eru sjúkdómar þar sem blóðvatnsskipti hafa reynst vel sem fyrsta meðferð, t.d. Waldenströmsveiki. í öðru lagi eru tilvik þar sem blóðvatnsskipti geta reynst vel, þegar hefðbundnari meðferðarform bregðast, svo sem vöðva- slensfár og útbreiddir rauðir úlfar. í þriðja lagi eru tilvik þar sem ábendingin er vafasöm eða óljós, svo sem liðagigt og heila- og mænusigg. Að lokum eru svo sjúkdómar þar sem blóðvatnsskipti eru tilgangslaus, svo sem geðklofi. SUMMARY Plasma exchange, carried out with cell separators or membrane-filtration techniques, has been utilized in the treatment of various disorders. It is a relatively expen- sive and complicated procedure, not without adverse reactions, requiring careful selection of patients. Among the diseases most successfully treated by plasma exchange are thrombotic thrombocytopenic purpura and Waldenström’s macroglobulinemia, where plasma exchange is useful in the primary management and myasthenia gravis, polymyositis, disseminated lu- pus erythematosus and Goodpasture’s syndrome, where plasma exchange often is of value when conventional therapy fails. In many other disorders which have been extensively treated by plasma exchange, such as the Guillain-Barré syndrome, multiple sclerosis and rheu- matoid arthritis, the rationale for plasma exchange is highly controversial. At the University Clinic in Bergen, Norway, the au- thor has participated in the plasma exchange treatment of myasthenia gravis, idiopathic inflammatory polyra- diculoneuropathy and multiple sclerosis. An excellent effect was observed in 12 out of 17 myasthenic patients, a moderate effect in 3 and no effect in 2. Of 7 patients suffering from idiopathic inflammatory polyradiculo- neuropathy, 5 showed a marked clinical improvement. No effect of plasma exchange was observed in multiple sclerosis. HEIMILDIR 1. Thorlacius S, Jacobsen H, Aarli JA, Nyland H, Halvorsen K. Plasma-utskifting ved nevrologiske sykdommer. Tidsskr Nor Lægeforen 1984; 104: 881-4. 2. Kennedy MS, Domen RE. Therapeutic Apheresis. Applications and Future Directions. Vox Sang 1983; 45: 261-77. 3. Rodnitzky RL, Goeken JA. Complications of Pla- sma Exchange in Neurological Patients. Arch Neurol 1982; 39: 350-4. 4. Thorlacius S, Aarli JA, Jacobsen H, Halvorsen K. Plasma exchange in myasthenia gravis: clinical ef- fect. Acta Neurol Scand 1985; 72: 464-8. 5. Newsom-Davis J, Murray NMF. Plasma exchange and immuno- suppressive drug treatment in the Lambert-Eaton myasthenic syndrome. Neurology (Cleveland) 1984; 34: 480-5. 6. Dau PC. Plasmapheresis. Therapeutic or Experi- mental Procedure? Arch Neurol 1984; 41: 647-53.

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.