Læknablaðið - 15.04.1992, Blaðsíða 4

118
LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 118-24
Ólöf Kristín Ólafsdóttir, María Soffía Gottfreðsdóttir, Ingimundur Gíslason, Friöbert
Jónasson, Einar Stefánsson
ELLIHRÖRNUN í AUGNBOTNUM
INNGANGUR
Samkvæmt rannsókn Guðmundar Bjömssonar
á blindu á Islandi er ellihrömun í augnbotnum
(age related macular degeneration) algengasta
orsök lögblindu (sjón 6/60 eða minni á betra
auga) eða hjá 39.6% (1).
Þessi sjúkdómur leggst fyrst og fremst á
gamalt fólk, sést oftast fyrst í kringum sextugt
og verður algengari og alvarlegri með vaxandi
aldri.
Ellihrömun í augnbotnum er flokkuð
eftir útlitsbreytingum í augnbotnum í tvo
aðalflokka, þ.e. þurra (atrophic) og vota
(exudative) ellihrömun. Orsakir ellihrömunar
em ekki þekktar. Við þurra ellihrömun
sjást aðallega þrenns konar breytingar í
augnbotnum. I fyrsta lagi harðar útfellingar
(hard drusen, HD), í öðru lagi mjúkar
útfellingar (soft dmsen, SD) og í þriðja
lagi óregla í litþekju, litarefnistilfærsla,
(pigmentary changes, PC). Utfellingarnar
eru í grunnhimnu (Bruchs membrane).
Við vota ellihrömun sjást aðallega fimm
gerðir augnbotnabreytinga. I fyrsta lagi
vökvasöfnun undir skynfrumulagi (sensory
retinal detachment, SRD), í öðru lagi
vökvasöfnun undir litþekjulagi (pigment
epithelial detachment, PED), í þriðja lagi
nýæðamyndun undir sjónhimnu (subretinal
neovascular membrane, NV), í fjórða
lagi blæðing undir sjónhimnu (subretinal
haemorrhage, SRH) og í fimmta lagi ör í
sjónhimnu (disciform scarring, DS)
(mynd 1).
Sjóntap af völdum ellihrömunar er venjulega
bundið við miðhluta sjónsviðsins. Þannig
tapast skarpasta sjónin, lestrarsjónin, en
hliðarsjón er óskemmd og þar með ratsjón.
Einkenni sjúkdómsins eru annarsvegar
hægvaxandi sjóndepra og á það aðallega við
Frá augndeild Landakotsspltala, Háskóla íslands.
Fyrirspurnir, bréfaskipti: Einar Stefánsson
um þurra ellihrömun. Hins vegar er snöggt
sjóntap eða bjögun á sjón (metamorphopsia),
en það á fremur við um vota ellihrömun.
Meðferð við ellihrömun í augnbotnum
er sjaldnast tiltæk í þurri ellihrömun en í
votri ellihrömun er í sumum tilfellum hægt
að brenna nýjar æðar sem myndast undir
sjónhimnu, með leysigeislum. Þessi meðferð
miðar að því að koma í veg fyrir frekara
sjóntap en dugar yfirleitt lítið til að bæta sjón.
EFNIVIÐUR
Göngudeild augndeildar Landakotsspítala
hefur frá 1980 sinnt sjúklingum með
ellihrömun í augnbotnum. Þessir sjúklingar
eru sendir af augnlæknum til frekari
rannsókna og hugsanlegrar meðferðar.
Á árunum 1985 til 1989 komu 250 nýir
sjúklingar til skoðunar. Við gerðum
afturskyggna rannsókn til að fá upplýsingar
um aldur, kyn, búsetu, sjónskerpu, gerð
ellihrömunar og árangur meðferðar þessa
sjúklingahóps.
Neðri aldursmörk vom miðuð við 45 ár.
Yngsti einstaklingurinn var 47 ára og
sá elsti 94 ára. Meðalaldur var 72.6 ár.
Flestir sjúklinganna voru 70-74 ára, en eftir
aldursstöðlun voru flestir úr aldursflokknum
75-79 ára (myndir 2 og 3). Konur voru
í meirihluta eða 66.0% en karlmenn
34.0%. Karlar og konur voru álíka mörg í
aldurshópum upp að 65 ára aldri, en eftir það
fór hlutfall kvenna vaxandi.
Flestir reyndust búa í Reykjavík og á
Reykjanesi eða 84.0% (mynd 4). Samkvæmt
upplýsingum frá Hagstofu Islands búa 64.3%
íslendinga 45 ára og eldri á þessu svæði.
Æðamyndataka (fluorescein angiografia) var
gerð hjá 81.2% sjúklinganna og litmyndir
af augnbotnum voru teknar hjá öllum
sjúklingunum.