Læknablaðið - 15.04.1992, Blaðsíða 8

122
LÆKNABLAÐIÐ
Skilmerki fyrir ellihrömun var sjón 6/9
eða verri sem skýrðist af aldurstengdum
útlitsbreytingum í augnbotnum. Algengi á
ellihrömun í þessari rannsókn var 8.8% (karlar
6.7%, konur 10.3%) (7).
Vinding rannsakaði ellihrömun í augnbotnum
og notaði þýði úr Copenhagen City -
hjartarannsókninni á aldrinum 60-80 ára.
Algengi á ellihrömun þar sem breytingar
í augnbotnum orsökuðu sjónskerðingu
var 12.2%, en ef einungis var litið á
breytingar í augnbotnum en ekki tekið tillit
til sjónskerðingar var algengi 28.5% í þýðinu
(5).
Athugun á augnsjúkdómum á Austfjörðum
(12) leiddi í ljós að algengi á ellihrömun
í augnbotnum var 9.4% hjá 53 ára og
eldri en 14.9% hjá 63 ára og eldri. í
Borgamesrannsókn Guðmundar Bjömssonar
(13) var algengi ellihrörnunar í augnbotnum í
þýði 60-80 ára 12.4%. í báðum síðastnefndu
könnununum var um að ræða útlitsbreytingar
og sjónskerðingu.
Meðalaldur í þýði göngudeildar augndeildar
með ellihrörnun var 72.6 ár. Algengi jókst
með hækkandi aldri upp að 80 árum. í næstu
tveimur aldurshópum 80-84 og 85 ára og eldri
fór algengi lækkandi. Hugsanleg skýring er
að þessir aldurshópar skili sér síður eða að
færri í þessum aldurshópum séu sendir til
rannsókna. Samkvæmt rannsókn Vindings
jókst algengi ellihrörnunar með hækkandi
aldri, en þeir rannsökuðu fólk á aldrinum
60-80 ára. I Austfjarðarannsókninni og
Borgarnesrannsókninni jókst algengið einnig
með hækkandi aldri.
Kynjaskipting og ellihrörnun í augnbotnum:
Konur voru í meirihluta, umfram það sem
skýrist eingöngu af fjölda þeirra í þessum
aldurshópum. I rannsókn Vindings (5) kom
ekki fram kynjamunur. I Framingham-
augnrannsókninni var ellihrömun algengari
hjá konum í öllum aldurshópum (7). Sperduto
& Siegel rannsökuðu síðar sama þýði en tóku
þá ekki tillit til sjónskerpu og fundu þá ekki
marktækan mun á algengi ellihrömunar milli
kynja (8). Klein og Klein fundu ekki mun á
ellihrörnun milli kynja í rannsókn sinni (9).
Hjá Maltzmann et al í sjúklingasamanburðar-
rannsókn (10) og Knave et al í afturskyggnri
rannsókn (11) var ellihrörnun marktækt
algengari hjá konum. Þessar rannsóknir voru
leiðréttar fyrir kynjahlutfalli en ekki fyrir því
að konur leita oftar til lækna (12,14,15).
Utlit augnbotna í ellihrörnun: Eins og sést
á myndum 6, 7 og 8 fannst þurr ellihrömun
í 56.0% augna en vot í 40.6% augna. í þurri
ellihrörnun var algengast að sjá blandað form
af litarefnistilfærslu og útfellingum (39.6%).
I Framingham-augnrannsókninni var blandað
form af litarefnistilfærslum og útfellingum
einnig algengast eða í 47.8% augna með
ellihrörnun í augnbotnum. Hjá Vinding var
þetta form einnig algengast, eða í 31.4%
augna (6).
I 40.6% augnanna sáust votar breytingar. í
rannsókn Vinding sáust votar breytingar í
19.1% augna með ellihrörnun í augnbotnum
og í Austfjarðarannsókninni (12) í 21.1%
augna. I Framingham-augnrannsókninni sáust
votar breytingar hins vegar í tæplega 10.0%
augna.
Þetta háa hlutfall votra breytinga hjá okkur er
að öllum líkindum vegna þess að við erum
með valinn hóp eins og áður hefur verið
nefnt sem sendur er vegna gruns um vota
ellihrörnun.
Hœgri og vinstri augnbotn: í okkar rannsókn
voru 93.2% einstaklinga með ellihrömun í
báðum augum en 50.0% í rannsókn Vindings
(5). Framingham-augnrannsóknin (7) gaf
svipaða niðurstöðu og Vinding, en fjöldi
einstaklinga með ellihrömun í báðum
augnbotnum jókst með hækkuðum aldri. Það
kann að skýra muninn að í Framingham-
augnrannsókninni og hjá Vinding var ekki
sett greiningin ellihrömun nema sjónin væri
6/9 eða verri, þ.e. ekki var tekið tillit til
útlitsbreytinga nema sjón hefði hrakað af
völdum hennar.
Ekki var munur á algengi ellihrömunar í
hægri eða vinstri augnbotni.
Sjónskerpa og ellihrörnun í augnbotnum:
Mikill munur er á sjónskerpu í votri og
þurri ellihrömun og er vot ellihrömun mun
alvarlegri sjúkdómur. Vinding komst að sömu
niðurstöðu (4). Þá vekur athygli að sjónskerpa
á betra auga er tiltölulega góð, 1.0-0.5 hjá
72.0% sjúklinganna og einungis 21 sjúklingur
(8.4%) í þessum hópi er lögblindur.
Ef hins vegar er litið á öll augun eru 49.4%