Læknablaðið - 15.04.1992, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 141-3
141
Kristján Oddsson, Davíð O. Arnar
ATVINNUHORFUR LÆKNA í EVRÓPU
Atvinnuhorfur eru ofarlega á baugi hjá
mörgum læknum og samtökum þeirra.
Samtök ungra sjúkrahúslækna í Evrópu, PWG
(Permanent Working Group of European
Junior Hospital Doctors), gerðu nýlega könnun
á atvinnuhorfum og atvinnuleysi lækna í V-
Evrópu. Þetta er í fyrsta sinn sem samræmd
könnun á þessu sviði er gerð í löndum V-
Evrópu. Vöru niðurstöður hennar kynntar á
»European Manpower Symposium« í Flórens
á Ítalíu 31. október 1991 (1). Könnunin
fór fram á tímabilinu 1. janúar 1990 til 25.
október 1991 og náði til allra V-Evrópuríkja
nema Luxemborgar, Belgíu og Grikklands.
Tilgangur könnunarinnar var þríþœttur:
1. Afla upplýsinga um fjölda lækna, aldur, kyn
og hversu margir væru atvinnulausir.
2. Spá um atvinnuhorfur næsta áratugar og
kanna sérstaklega hvert framboð og eftirspum
yrði árið 2000.
3. Bera saman atvinnuástand milli landa.
Könnunin var framkvæmd á þann hátt að
ungir læknar öfluðu upplýsinga og útfylltu
stöðluð spurningaeyðublöð. Meðal annars var
safnað upplýsingum um fjölda lifandi lækna,
aldur og kyndreifingu þeirra, dánartíðni,
eftirlaunaaldur og tímabundin starfsleyfi.
Einnig var aflað upplýsinga um fjölda, kyn
og aldur nýútskrifaðra lækna, námslengd,
búferlaflutninga milli landa, laus störf,
atvinnuleysi og hversu margir læknar fengjust
við störf sem ekki samræmdust menntun
þeirra (underemployment).
A þessum upplýsingum var byggð spá um
atvinnuhorfur lækna í allri V-Evrópu og
hverju landi fyrir sig varðandi tímabilið 1990-
2010.
ATVINNULEYSI MEÐAL LÆKNA
Þegar könnunin var gerð voru í V-Evrópu um
1.05 milljónir lækna. Atvinnulausir læknar
voru 64.500 eða 6.1% (landsmeðaltöl 0-
17.3%). Af atvinnulausum læknum voru
60% ítalir, 23% Þjóðverjar, 9% Spánverjar,
2.9% Austurríkismenn og 2.6% Hollendingar.
Atvinnuleysið var því aðallega að finna í
þessum fimm löndum en í þeim voru 57%
allra lækna V-Evrópu.
FJÖLGUN LÆKNA í V-EVRÓPU
Frá lokum seinni heimsstyrjaldar hefur
læknum fjölgað jafnt og þétt í V-Evrópu og er
búist við að sú þróun haldi áfram til aldamóta.
Læknum mun fjölga að meðaltali um 1.85%
á ári á núverandi áratug en það er rúmlega
helmingi minna en fjölgunin á áratugnum
1980-1990. Aftur á móti er búist við að
læknum fjölgi nánast ekkert í V-Evrópu á
áratugnum 2000-2010. Þessi þróun á ekki við
um Island þar sem fjöldi lækna verður líklega
mestur um árið 2010, eins og vikið verður að
síðar.
FRAMBOÐ OG EFTIRSPURN
I V-Evrópu þarf eftirspurn eftir læknum að
vera um 2.3% á ári að meðaltali, umfram
eðlilega endumýjun, áratuginn 1990-2000 ef
uppræta á allt atvinnuleysi fyrir aldamót og
3-3.5% í þeim löndum þar sem atvinnuleysi er
mest. A árunum 2000-2010 þarf eftirspumin
umfram eðlilega endumýjun hins vegar aðeins
að vera um 0.4% á ári að meðaltali til þess að
framboð og eftirspum haldist í hendur. Talið
er að í kringum 2005 verði komið á jafnvægi
milli framboðs og eftirspumar og í fyrsta
sinn í sögunni verði ekki fjölgun í evrópskri
læknastétt. Atvinnuástand lækna í V-Evrópu
virðist því vera nokkuð bærilegt þegar til
lengri tíma er litið, gagnstætt því sem almennt
hefur verið álitið. Meginástæður þessa eru
tvær. Asókn jókst verulega í læknanám
á sjöunda áratugnum og þar af leiðandi
fjöldi útskrifaðra lækna. Upp úr aldamótum
mun þessi fjölmenna kynslóð lækna nálgast
eftirlaunaaldur. Meðalaldur þeirra mun því