Læknablaðið - 15.09.1995, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ 1995; 81
649
Þegar haft er í huga, hve hægt væri að koma í
veg fyrir mikið heilsuleysi og vanlíðan ef fólk
hætti að reykja vaknar sú spurning, hvort hægt
sé að draga almennan lærdóm af þessu máli
tóbaksframleiðenda í Bandaríkjunum. Lækna-
félagið þar hefur brugðist hart við þeim upplýs-
ingum, sem fram hafa komið á Brown og Willi-
amson gögnunum, og skorið upp herör gegn
tóbaksframleiðendum. Það er gert vegna þess
að ljóst þykir að tóbaksframleiðendur hafi var-
ið hagsmuni sína á óprúttinn hátt. Dæmi tó-
baksframleiðenda er augljóst nú þegar ofan-
greindar upplýsingar liggja fyrir. Aður höfðu
menn lengi grunað tóbaksiðnaðinn um græsku
en nú þegar flett hefur verið ofan af honum er
von að menn hugsi til aðstæðna sem eru hlið-
stæðar að nokkru eða öllu leyti.
í stað þess að forvarnarlækningar láti við
það sitja að sýna fram á að ákveðnar hættur séu
samfara atriðum í lífsstíl, neysluvenjum eða
umhverfismengun þarf einnig að hafa í huga
hvort læknar, almenningur og stjórnmálamenn
fái óhindrað að tileinka sér og njóta góðs af
slíkri nýrri þekkingu eða hvort einhver spillir
fyrir því vegna þess að hann telur hagsmunum
sínum ógnað. Slík hagsmunagæsla getur stefnt
lífi fólks og heilsu í voða. Hafa þarf í huga
hvort hagsmunaárekstrar fléttist inn í almenn
heilbrigðs- og forvarnarmál. Það er eðlilegt að
spyrja hvort alvarlegir hagsmunaárekstrar
kynnu að vera til staðar þegar deilt er um holl-
ustu ýmissa fæðutegunda eða skaðsemi meng-
unar í nánasta umhverfi mannsins, svo sem á
heimilum eða vinnustöðum.
Vilhjálmur Rafnsson
HEIMILD
JAMA 1995; 274: 219-58.