Búskapur hins opinbera 1992-1993 - 01.04.1994, Blaðsíða 27

landsframleiðslu á árinu 1993 en voru hins vegar aðeins rúmlega 161/2% fimm árum
áður.
8. Hið opinbera í þjóðhagsreikningum.
Markmið þjóðhagsreikninga er að setja fram tölulega og á kerfisbundinn hátt yfirlit
yfir efnahagsstarfsemi þjóðarbúsins og mæla árangur þess, þ.e. afkomu og efnahag. í
þeirri viðleitni er unnið samkvæmt þjóðhagsreikningakerfi Sameinuðu þjóðanna12, en í
því kerfi er aðilum hagkerfisins skipt í fimm efnahagseiningar eða geira, þ.e. fyrirtæki
önnur en peningastofnanir, peningastofnanir, hið opinbera, heimilin og velferðar-
stofnanir. Sérhver aðili efnahagsstarfseminnar lendir í einhverjum þessara geira.
Takmarkið er að skrá öll viðskipti milli einstakra geira en ekki innbyrðis við-skipti
milli aðiia innan sama geira. Viðskiptin milli geira eru síðan skráð efitir eðli þeirra á
rekstrar-, fjárfestingar- eða fjárstreymisreikninga. Þannig verða tekjur eins geirans
jafnframt útgjöld annars og svo framvegis.
Mynd 8.1 Þjóðhagsreikningakerfi
Þegar geiranir eru síðan dregnir saman í eitt fyrir þjóðarbúskapinn í heild þá falla
viðskiptin milli geiranna út. Eftir stendur þá tekjumegin það sem framleiðsluþættimir,
vinna og ljármagn, hafa hvor um sig borið úr býtum, en gjaldamegin verður efitir
einkaneysla, samneysla og mismunur sem er sparnaður. En áður en geirunum fimm er
steypt saman með framangreindum hætti má ýmislegt af þeim ráða svo sem um umsvif
geiranna í Qárhæðum og mikilvægi einstakra tekju- og gjaldaliða, um skiptingu skatt-
tekna, afkomustærðir og fleira.
Við skipulega skýrslugerð af þessu tagi þarf fyrst að afmarka eða skilgreina vel
umfang hvers geira, þ.e. hvaða starfsemi teljist til fyrirtækja og hver til hins opinbera
svo dæmi séu tekin. Einnig þarf að gæta að því að viðskipti milli einstakra geira séu
vel skilgreind og skráð á samræmdan hátt í reikninga þeirra. Hvað hið opinbera varðar
þá er sú starfsemi sem að mestu er fjármögnuð með skatttekjum, en ekki með sölu á
þjónustu á almennum markaði, flokkuð sem opinber starfsemi samkvæmt
ll 2 Þjóðhagreikningakerfí Sameinuðu þjóðanna eða SNA (A system of National Accounts), frá
árinu 1968 og með endurskoðun 1993.
25