Búskapur hins opinbera 1995-1996 - 01.11.1997, Blaðsíða 20

Til atvinnumála ráðstafar hið opinbera á árinu 1996 rúmlega sjötta hluta útgjalda
sinna eða ríflega 31 /2 milljarði króna. En hlutdeild þeirra hefur þó farið lækkandi
síðustu árin, einkum vegna minni framlaga til landbúnaðarmála. Af útgjöldum til
atvinnumála vega samgöngumálin langþyngst, en til þeirra runnu 16,7 milljarðar
króna árið 1996. Þá vega landbúnaðarmálin einnig þungt, en 7,9 milljarðar króna fóru
í þann málaflokk það ár. Að síðustu eru það önnur mál, sem eru rúmlega 13%
heildarútgjalda. Vaxtaútgjöldin skipta þar mestu máli, en þau námu um 18 milljörðum
króna árið 1996.
Hér á eftir verður gerð nánari grein fyrir þremur stærstu viðfangsefnum hins
opinbera, þ.e. fræðslumálum, heilbrigðismálum og að síðustu almannatryggingum og
velferðarmálum.
5.1 Frœðslumál
í eftirfarandi töflu er að finna yfirlit um útgjöld hins opinbera til fræðslumála á
árabilinu 1993-1996. Rúmlega helmingur þessara útgjalda fer til grunnskólastigsins,
27,4% til framhaldsskóla og ríflega 12% til háskólastigs. Afgangurinn, sem er tæp-
lega 10%, fer til annarra fræðslumála, svo sem til námslána og stjómunarkostnaðar.
Þá má lesa úr töflunni að útgjöld til grunn- og framhaldsskólastigsins hafa vaxið all
nokkuð milli áranna 1996 og 1995 eða um tæpt %% af landsframleiðslu. í
töfluviðauka, töflu 6.1, kemur fram að útgjöld til fræðslumála voru rúmlega 96
þúsund krónur (verðlag 1996) á mann árið 1996. Þar af var kostnaður vegna
grunnskóla um 49 þúsund krónur á mann, vegna framhaldsskóla ríflega 26 þúsund
krónur og vegna háskólastigs um 12 þúsund krónur.
Taíla 5.3 Útgjöld hins opinbera til fræðslumála 1993-1996.
I milljónum króna Hlutfall af VLF
1993 1994 1995 19% 1993 1994 1995 19%
1. Grunnskólastig 10.585 10.579 10.979 13.159 2,57 2,43 2,43 2,72
2. Framhaldsskólastig 4.975 5.561 5.891 7.081 1,21 1,28 1,30 1,46
3. Háskólastig 2.755 2.861 2.974 3.148 0,67 0,66 0,66 0,65
4. Önnur fræðslumál 2.440 2.233 2.216 2.500 0,59 0,51 0,49 0,52
- þar af námslán 1.699 1.497 1.444 1.452 0,41 0,34 0,32 0,30
Opinber fræöslumál 20.755 21.235 22.060 25.887 5,04 4,88 4,88 5,34
Langstærsti hluti útgjalda hins opinbera til fræðslumála eru samneysluútgjöld, eða
um 82% útgjaldanna. Fjárfestingarútgjöld vega einnig þungt í útgjöldunum, en þau
voru á árinu 1996 um 3,2 milljarðar króna eða rúmlega 12% útgjaldanna. Tilfærslur,
sem eru að mestu til Lánasjóðs íslenskra námsmanna, mældust um 5% útgjaldanna.
Þær hafa þó dregist saman síðustu árin, eins og sést í töflu 5.3. Útgjöld hins opinbera
til fræðslumála mældust ríflega 5,3% af landsframleiðslu árið 1996 eða 25,9
milljarðar króna.
í töflu 5.4 hefur útgjöldum heimila til fræðslumála verið bætt við útgjöld hins opin-
bera. Að þeim meðtöldum eru heildarútgjöldin rúmlega 6,1% af landsframleiðslu hér
á landi árið 1996, en það svarar til um 29,6 milljarða króna. Árið 1990 var samsvar-
andi hlutfall um 5,6% af landsframleiðslu. Ríflega 12,7% útgjaldanna eru fjármögnuð
af heimilunum og hefúr sá þáttur vaxið lítillega undanfarin ár. Þá má lesa að á föstu
18