Árbók Reykjavíkurbæjar - des. 1941, Síða 107

93
Tala kennslustunda í barnaskólunum, skipt eftir námsgreinum.
Kennslustundir á viku: íslenzka Reikningur 1 o H i_ ca T3 c C8 C3 co U1 o Íh u. 2: o tt u ’u! o « So C3 Danska Enska Teikning Handavinna | Matreiðsla Söngur Leikfimi og sund Sam- tals
Beinar tölur 1905—1'06 147 76 21 12 8 50 20 4 12 28 17 15 410
1910—’ll 268 145 53 42 36 76 — 48 12 36 96 24 36 40' 912
1915—''16 309 154 62 59 48 77 — 51 16 40 131 40 32 55' 1074
1920—’21 .... 329 171 47 53 44 87 — 24 8 35 117 60 20 55! 1050
1925—’26 406 204 66 68 58 124 — 44 16 50 136 60 30 60 1322
1930—’31 729 328 76 103 103 109 76 71 26 99 160 92 75 130 2177
1934—’35 988 379 124 140 163 134 25 88 19 164 304 126 79 218 2951
1936—’37 1210 491 125 136 142 83 32 42 3 142 326 130 91 334 3287
1940—’41 1239 549 132 138 163 91 10 41 167 349 120 83 271 3353
Hlutfallstölur % 1905—’06 35,9 18,5 5,1 2,9 2,0 12,2 4,9 1,0 2,9 6,8 4,1 3,7 100,0
1910—’ll 29,4 15,9 5,8 4,6 4,0 8,3 — 5,3 1,3 4,0 10,5 2,6 3,9 4,4 100,0
1915—’16 28,8 14,3 5,8 5,5 4,5 7,2 — 4,7 1,5 3,7 12,2 3,7 3,0 5,1 | 100,0
1920—’21 . 31,3 16,3 4,5 5,1 4,2 8,3 — 2,3 0,8 3,3 11,1 5,7 1,9 5,2 100,0
1925—’26 30,7 15,5 5,0 5,1 4,4 9,4 — 3,3 1,2 3,8 10,3 4,5 2,3 4,5 100,0
1930—’31 33,5 15,1 3,5 4,7 4,7 5,0 3,5 3,3 1,2 4,5 7,4 4,2 3,4 6,0 ; 100,0
1934—''35 33,5 12,9 4,2 4,7 5,5 4,5 0,8 3,0 0,6 5,6 10,3 4,3 2,7 7,4 100,0
1936—’37 36,8 14,9 3,8 4,2 4,3 2,5 1,0 1,3 0,1 4,3 9,9 4,0 2,8 10,1 : 100,0
1940—''41 36,9 16,4 3,9 4,1 4,9 2,7 0,3 1,2 — 5,0 10,4 3,6 2,5 8,1 ; 100,0
* Reykjavík. Frumvarpið náði ekki fram að ganga. Strandaði málið aðallega á því, að bæinn
vantaði tekjur til að geta staðið straum af skólahaldinu. Stóð lengi í þófi um, hvaða tekjuöfl-
unarleiðir skyldu valdar, en það mál þurfti nauðsynlega að leysa, áður en barnaskólamálið yrði
útkljáð. Stjórnin lagði svo loks frumvörp um bæði þessi mál fyrir Alþingi 1859. Frumvörpin
náðu bæði samþykki þingsins. Var samþykkt að leggja skatt á tómthús og óbyggðar lóðir í Rvík,
°g' var gefið út um það opið bréf 26. sept. 1860. Tilskipun um stofnun barnaskóla var gefin út
!2. des. 1860. Var skólinn settur haustið 1862. — Árið 1860 höfðu þeir kaupm. P. C. Knudtzon
°g C. F. Siemsen gefið hús, ásamt lóð, fyrir barnaskóla. Voru þetta hin svonefndu Flensborgar-
hús við Hafnarstræti. Skólinn var starfræktur þar í 20 ár, eða þangað til nýtt barnaskólahús var
hyggt á horni Hafnarstrætis og Pósthússtrætis, er var tekið í notkun 1. okt. 1883 (nú lögreglu-
stöð). Leikfimishús var byggt handa skólanum 1885. Skólahús þetta varð brátt of lítið. Nýtt
barnaskólahús var byggt austan við tjörnina og tekið í notkun 1898. Þar var barnaskóli bæjar-
ms starfræktur, þangað til honum var skipt, er bamaskóli Austurbæjar tók til starfa í hinu nýja
skólahúsi við Vitastíg (og Bergþórug.) haustið 1930. Haustið 1935 tók barnaskóli til starfa fyrir
Laugarneshverfi í nýju skólahúsi við Reykjaveg. Haustið 1936 var einnig stofnaður sérstakur
barnaskóli fyrir Skildinganeshverfi, sem starfræktur hefir verið í leiguhúsnæði (aðallega í húsinu
nr- 7 við Baugsveg). — Með lögum um fræðslu barna frá 22. nóv. 1907, er gengu í gildi 1. júní
!908, var almenn skólaskylda innleidd, og skólahald fyrir börn á skólaskyldualdri fyrirskipað.
h® leið var úr gildi fellt „konungsbréf 2. júlí 1790 um uppfræðing barna, og lög 9. janúar 1880
Urn uppfræðing barna í skrift og reikningi." — 1 lögunum frá 1907 var skólaskyldualdurinn
ukveðinn fjögur ár, frá 10 til 14 ára. Yfirstjórn fræðslumálanna gat veitt skólahéruðunum heim-
úd til að skipa fyrir um skólaskyldu fyrir börn yngri en 10 ára, þó ekki yngri en fullra 7 ára.
Skólatíminn við fasta skóla í skólahéruðum (kaupst. og kauptún., sem jafnfr. voru sérstök
hreppsféiög) var ákveðinn 6 mánuðir. Þó gat yfirstjórn fræðslumálanna veitt leyfi til að stytta
Þann námstíma um einn mánuð, væri það gjört til þess að nota skólann til kennslu barna 8—10
ára, að minnsta kosti tvo mánuði haust og vor. 1 þessum skólum skyldi kennslan veitt ókeypis
°g' skólakostnaðurinn greiðast úr sveitarsjóði (bæjarsjóði). Skólarnir skyldu aftur á móti njóta
styrks úr landssjóði, að tiltölu við barnafjölda og lengd námstimans, uppfylltu þeir skilyrði þau,
se® sett voru i lögunum fyrir landssjóðsstyrk. Eitt af þeim ákvæðum var, ,,að hver kennari
®hólans sé ráðinn af skólanefnd eða fræðslunefnd, — með hæfilegum uppsagnarfresti af beggja
hálfu, — með skriflegum samningi og hafi aðalkennari að minnsta kosti 18 kr. laun fyrir hverja
viku, er hann kennir, og aðstoðarkennari eigi minna en 12 kr. um vikuna, er þeir kenna 4—5
stundir á dag.“ Samkvæmt þessu ákvæði fræðslulaganna, og með samningi dags. 23. nóv. 1910,
Var aliur þorri stundakennara við barnaskóla Reykjavíkur fastráðinn frá 1. okt. 1910, með þriggja
inánaða uppsagnarfresti af hálfu beggja samningsaðila. — Árið 1919 voru sett lög um skipun
barnakennara og laun þeirra (lög nr. 75 frá 28. nóv.). Samkv. þeim lögum skyldu grunnlaun
skólastjóra og fastra kennara (kennara, er kenndu 30 st. á viku) við barnaskóla í kaupstöðum
greiðast að % úr bæjarsjóði en % af ríkissjóðsfé. Launaviðbætur eftir starfsaldri skyldu aftur á
fnóti greiðast að fullu úr ríkissjóði. Kostnaður við stunda- og forfallakennslu greiðist að öllu leyti
Ur bæjarsjóði. Áður en launalögin gengu i gildi hafði Reykjavíkurbær notið fasts styrks úr ríkis-
sJóði til barnaskólahalds (kr. 6 þús. á ári 1915—’18, sbr. rekstursgj. bæjarsj.). Virðist það ekki
hafa verið í samræmi við fræðslulögin frá 1907. — Árið 1926 voru sett ný lög um fræðslu barna