Árbók Reykjavíkurbæjar - Dec 1941, Page 199

185
starfa, en bæta úr öllura göllum, er kynnu að
koma í ljós, á sinn kostnað. Á meðan verkið
stæði yfir skyldi bærinn greiða verktaka hálfs-
mánaðarlega áfallinn kostnað við bygginguna
og efniskaup. Gasstöðin var byggð við vestur-
jaðar Rauðarártúns, að norðan verðu við
Hverfisgötu. Henni var lokið í júlí 1910, og
kveikt á götuljósum 1. sept. s. á. — 1 tilboði C.
Franke segir á þessa leið um rekstur stöðvar-
innar: „Firma Carl Franke tekur að sér rekstur
gasstöðvarinnar á sinn eiginn kostnað og
ábyrgð, og ábyrgist kaupstaðnum ávöxtun og
afborgun stofnkostnaðar-upphæðarinnar. —
Ábyrgð þessi stendur yfir þangað til fjárhæð
sú, er upprunalega var lögð fram, er að fullu
endurgreidd.“ Skyldi C. Franke leggja fram
10 þús. kr. tryggingu fyrir því, að þetta ákvæði
yrði uppfyllt. C. Franke var skylt að láta bæn-
um árlega í té nákvæma reikninga um rekst-
urinn. Nægðu hinar árlegu tekjur (með því
verði á gasi, leigu eftir roæla o. s. frv., sem
ákveðið var í tilboðinu) ekki fyrir vöxtum og
afborgunum af stofnfénu, skyldi C. Fr. bera
hallann. Yrði hins vegar tekjuafgangur, skyldi
bærinn fá af honum í sinn hluta á 3. reksturs-
ári 50%, en eftir það 75%, þó ekki fyrr en tekju-
halli sá, er verða kynni fyrstu árin, væri að
fullu greiddur. Kostnaður við viðbætur á stöð
og leiðslum skyldi teljast með stofnkostnaði
(bæjarins), en viðhaldskostnaður allur með
reksturskostnaði (C. Fr.). Við lok fimmta
rekstursárs var bænum heimilt að taka, hvenær
sem væri, við rekstri stöðvarinnar á sinn
kostnað, þó ekki fyrr en hann hefði greitt að
fullu tekjuhaha, sem kynni að hafa orðið á
tímabilinu. -— Með bréfi, dagsettu 3. apríl 1916,
bauð C. Fr. bænum að taka við rekstri gas-
stöðvarinnar, og yrði honum þá greitt andvirði
fyrirliggjandi birgða og áfallinn reksturshalli,
samkv. samningi. Nefnd fékk tilboðið til at-
hugunar. Skilaði hún skriflegu áliti 14. júní
1916. Lagði nefndin til, að bærinn tæki við
rekstri gasstöðvarinnar 1. ágúst s. á., að hann
keypti allar birgðir af kolum, koksi, gasi, tjöru
o. s. frv., ásamt útistandandi skuldum, að gengið
yrði að tilboði C. Fr. um að greiða andvirði
þessa, sem og reksturshalla stöðvarinnar í
mörkum, með gengi 100 kr. = 112,50 mörk, og
að bæjarstjóm tæki reksturslán, að upphæð
100 þúsund krónur, gegn tryggingu í eignum
og tekjum bæjarsjóðs, er notað væri sem
rekstursfé fyrir gasstöðina, og til lúkningar á
skuldbindingum við C. Fr. Nokkur ágreiningur
var um tekjuhailann. C. Fr. taldi hann rúmlega
19,6 þús. kr., en nefndinni reiknaðist hann að-
eins um 6 þús. kr. Mátti því búast við ágrein-
ingi um 13,6 þús. kr. er átti að útkljá með
gerðardómi, ef samkomulag næðist ekki. Vegna
ófriðarins var nauðsynlegt fyrir bæinn að fá
rekstur stöðvarinnar í sínar hendur, þar eð
annar ófriðaraðilinn hafði íhlutun um aðflutn-
inga til landsins. Hins vegar torveldaði stríðið
mjög sambandið á milli bæjarstjórnar og C.
Fr. Varð bæjarstjóm því nokkuð að fara sínar
eigin leiðir í málinu, sem fullt samkomulag
varð um að lokum.
Athugasemdir við sjóði Reykjavíkurbæjar (bls. 78-79)
I. Sjóðir, myndaðir með framlagi
bæjarsjóðs.
1. Bjargráðasjóður Beykjavíkur.
Með lögum nr. 45. frá 10. nóv. 1913, vár stofn-
aður svonefndur Bjargráðasjóður Islands. Skyldi
hann vera „til hjálpar í hallæri eða til að af-
stýra því“. (1. gr.). Hverju sveitar- og bæjar-
félagi á landinu var gert að greiða til sjóðsins úr
sveitar- og bæjarsjóði, 25 aura fyrir hvern heim-
ilisfastan mann við manntal ár hvert, en lands-
sjóður legði jafn háa upphæð á móti. Hluti
(framlag ásamt vöxtum) sveitar- og bæjarfé-
laga í Bjargráðasjóði er séreign þeirra, en
framlag landsjóðs sameign allra landsmanna,
og kostnaður við sjóðinn greiðist af þeim
hluta. Sýslunefndir og bæjarstjórnir skulu gera
samþykktir um hagnýtingu síns hluta Bjarg-
ráðasjóðs, svonefndar bjargráðasamþykktir. Beri
hallæri að höndum, á hvert hérað tilkall til sér-
eignar sinnar í bjargráðasjóðnum til útbýting-
ar, samkv. bjargráðasamþykkt sinni. Hrökkvi
séreign einhvers héraðs ekki til í hallæri, má
stjórnarráðið, með ráði bjargráðastjórnar, veita
því héraði vaxtalaust bráðabirgðalán af sam-
eignarfé sjóðsins, gegn veði í bjargráðagjaldi
héraðsins.
2. Slysatrygginga/Eftirlaunasjóður
Reykjavíkurborgar.
Árið 1919 var í ráði (eftir ítrekuðum tilmæl-
um slökkviliðsins) að koma á (kaupa) slysa-
tryggingu fyrir slökkvilið (og verkamenn) bæj-
arins. Voru veittar kr. 2000,00 í þvi skyni á
fjárhagsáætl. 1919. Tryggingin komst ekki á. 1
fjárhagsáætlun 1920 voru veittar kr. 4000,00,
sem leggja átti, ásamt fjárveitingunni 1919, í
sérstakan sjóð, ef slysatryggingunni yrði ekki
komið fyrir á viðunandi hátt. Næstu fimm ár
(árið 1925 meðtalið) voru árlega veittar kr.
4000,00 til sjóðsins, en um leið og slysatrygg-
ing ríkisins tók til starfa, 1. jan. 1926, féllu
greiðslur til hans niður. Féð stóð svo óhreyft á
vöxtum, þangað til Eftirlaunasjóður Reykjavík-