Árbók Reykjavíkurbæjar - jul. 1953, Síða 80

62
Verkamannabústaðir í Reykjavík.
Byggingarár og bygging- Tala Tala íbúða Búðir Samk. Flatarm. Rúmmál Byggingarkostn. Ibúatala
húsa 2 herb. 3 herb. Samt. salir m2 m3 1000 kr. Pr. m3 kr. 1950
UIHUKHUl • 1931-32 1. fl. 14 26 27 53 3 1547,8 11140 552 50 250
1934-35 2. - 12 25 22 47 4 1403,0 10400 510 49 203
1936-37 3. - 18 28 44 72 — 2092,6 15590 813 52 346
Samtals 44 79 93 172 7 5043,4 37130 1875 50 799
1939-40 1. fl. 10 20 20 40 1147,5 10660 695 65 173
1941-43 2. - 14 4 52 56 — 1894,8 15653 2553 163 290
1943^44 3. - 7 4 24 28 — 933,5 7708 2011 261 153
1945-48 4. - 10 — 36 36 7 1373,3 11350 4430 390 191
1949-51 5. - 10 — 40 40 — 1600,0 14240 6400* 450 —
Samtals 51 28 172 200 7 6949,1 59611 16089 — 807
AUs 95 107 265 372 14 11992,5 96741 17964 — 1606
* Áætlun.
I Árb. 1945, bls. 52—53, er gerð grein fyrir
lögum um verkamannabústaði og byggingarfram-
kvæmdum hér í bæ, samkv. þeim lögum, fram
til ársins 1945. — Hér verður stuttlega getið
hins helzta, sem gerzt hefir síðan í sambandi við
ráðstafanir af hálfu hins opinbera í byggingar-
málum.
Árið 1946 voru sett lög (1. nr. 44/1946) um
opinbera aðstoð við byggingar íbúðarhúsa i kaup-
stöðum og kauptúnum. Með þeim lögum voru
úr gildi numin 1. nr. 3/1935 um verkamannabú-
staði, svo og 1. nr. 71/1938 um byggingarsam-
vinnufélög, ásamt síðari breytingum á báðum
þeim lögum.
Lögin frá 1946 eru í þrem köflum: I. kafli
um verkamannabústaði, II. kafli um byggingar-
samvinnufélög og III. kafli um íbúðarbyggingar
sveitarfélaga.
Skipan byggingarsjóðs verkamannahélztóbreytt:
Sveitarsjóðir leggja sjóðnum árlega upphæð, er
nemi 4—6 kr. fyrir hvern ibúa sveitarfélagsins,
og ríkissjóður jafnháa upphæð á móti. — Bæði
þessi framlög skulu hækka til samræmis við vísi-
tölu kauplagsnefndar 1. okt. það ár, sem fram-
lögin ber að greiða. Auk þessa framlags leggur
ríkissjóður árlega 150 þús. kr. í sjóðinn. -— Með
lögum nr. 14/1952, 21. jan., um ráðstöfun á
greiðsluafgangi ríkissjóðs árið 1951, er ríkis-
stjórninni heimilað að lána sjóðnum 4 millj. kr.
af tekjum ríkissjóðs 1951, með 5% % ársvöxt-
um til 20 ára.
Byggingarsjóður veitir lán aðeins til eins bygg-
ingarfélags á hverjum stað, en heimilt er að stofna
deildir innan byggingarfélaganna. Lánin mega
nema allt að 90% af kostnaðarverði eignar, gegn
tryggingu með 1. veðr. í húsum og lóðarréttind-
um. Lánin má veita með eftirgreindum kjörum:
Lánshæð Lánstími
A-fl. allt að ........ 90% 75 ár
B-fl. — — ......... 85% 60 —
C-fl. — — ......... 85% 42 —
Vextir skulu vera 2% i öllum lánafl. og lánin
endurgreiðast með jöfnum ársgreiðslum í stað
4% í vaxta- og afborganagreiðslu á ári í 42
ár, samkv. lagabr. frá 1941. — Hér i Reykjavík
hefir lánsupphæðin aldrei numið meiru en 75%
síðan 1942, og lánstíminn jafnan miðast við 42 ár.
Hámark árstekna félagsmanna var nú ákveðið
7 þús. kr. (þriggja ára meðaltal), að viðbættum
1 þús. kr. fyrir hvem ómaga, og hámark eigna
10 þús. kr. — Þessar upphæðir breytast þó ár-
lega í samræmi við meðalvisitölu næsta árs á
undan.
1 lögunum frá 1946 segir um hlutverk byggingar-
samvinnufélaga: „Tilgangur byggingarsamvinnu-
félaga er að reisa íbúðarhús fyrir félagsmenn
sina til eigin afnota með sem hagfelldustum kjör-
um, að safna eignarframlögum félagsmanna og
reka lánastarfsemi." Eru þau ákvæði tekin ó-
breytt upp úr lögunum um byggingarsamvinnu-
félög frá 1938. — I þeim lögum var ákveðið, að
aðeins eitt félag i hverjum kaupstað eða kaup-
túni skyldi njóta réttinda eftir lögunum. Samkv.
lögunum frá 1946 eru hins vegar engar takmark-
anir settar fyrir stofnun félaganna. Er öllum
frjálst að bindast samtökum í því skyni, ef viss
hópur manna (í Rvík 25 menn) kemur sér sam-
an um það. —
Byggingarsamvinnufélögum skal aflað fjár til
starfsemi sinnar, sem hér segir: 1. Með frjáls-
um framlögum hvers félagsmanns í stofnsjóð,
unz fjárhæð hans í sjóðnum nemur minnst V,
hluta andvirðis væntanlegs húsnæðis hans. 2. Með
árlegu gjaldi í rekstrarsjóð félagsins til að standa
straum af rekstrarkostnaði þess. 3. Með lán-
tökum til útlánastarfsemi, og er heimilt að veita
ríkisábyrgð fyrir þeim lánum, er nemi allt að
80% af byggingarkostnaði þeirra húsa, er félag-
ið reisir. — Nær það ákvæði til allra samvinnu-
bústaða, sem lokið var byggingu á eftir 1. jan.
1943.
Er félagsmenn hafa fullnægt þessu skilyrði
um stofnsjóðstillög, veita félögin þeim lán til að
koma upp byggingum til eigin afnota, enda séu
húsin byggð úr varanlegu efni, og rúmtak hverr-
ar íbúðar eigi meira en 500 m3. — Tilskilið er
ennfremur, að húsin séu byggð eftir ákveðnum
fyrirmyndum, og á stöðum, er félagsstjómimar
ákveða, svo og að félögin annist að öllu leyti
byggingarframkvæmdirnar. — Lánin skulu tryggð
með veði í húsunum og lóðarréttindum og mega
ekki fara fram úr 75% af kostnaðarverði eign-
arinnar. — Félögin hafa forkaupsrétt að hús-
unum. Söluverð má aldrei vera hærra en nemi
stofnverði, að viðbættri verðhækkun samkv. vísi-
tölu byggingarkostnaðar og virðingarverði endur-
bóta, að frádreginni hæfilegri fymingu, og ekki
má framleigja nema nokkurn hluta íbúðar.
Um íbúðarbyggingar sveitarfélaga segir svo í
lögunum:
„1 kaupstöðum og kauptúnum, þar sem fólk
býr í heilsuspillandi ibúðum (bröggum, útihús-
um, háaloftum, kjöllumm o. s. frv.) og ekki
verður úr bætt á nægilega skömmum tíma að