Byggingarlistin - 01.01.1956, Síða 21

þar til samræmi er náð, og hluturinn,
í hvaða verðflokki sem hann er, er
mannsæmandi og öllum boðlegur.
Síðan taka verkstæðin við og fram-
leiðslan getur hafizt.
Einföldustu eldhúsáhöld verða ekki
útundan. Einnig þau njóta hugvits og
smekkvísi hinna færustu manna. Þó
að ekki sé nema eldhúsáhald, þarf það
að hlíta margbrotnum kröfum um
form og efni, ef vel á að vera. Þetta
dettur okkur sjaldan í hug, þegar fyr-
ir augun ber smjörskál eða brauðsög,
en samt er það svo.
Það er syndsamlegt, hvað lítið hef-
ur varðveitzt hjá okkur af áhöldum
feðra okkar. Þau voru heimagerð, af
umhugsun og alúð, og gegndu vel
hlutverki sínu á mælikvarða síns tíma.
Eldgömul hvítskúruð trésleif er þess
vegna göfugri og virðulegri hlutur en
víravirkisskeiðarnar, sem eru nú að
skjóta upp kollinum. Vel á minnzt.
Frá sjónarmiði hollustuhátta skiptir
það ekki máli, hvort arnrbandið mitt
er með víravirki eða gert úr heilli
plötu. Allt öðru máli gegnir um skeið-
ina. Hún er mataráhald, og það verð-
ur að vera auðvelt að hreinsa hana
rækilega, jafnvel oft á dag. Skeiðar-
skaft má því ekki vera úr víravirki
alla leið niður að blaði. Það er óþrifa-
legt, og þetta gerir skeiðina að ólán-
legu og vansköpuðu áhaldi, sem ekki
svarar sínu hlutverki — þó að víra-
virkið kynni að vera gott. En slík eru
lögmál handverksins. Nú er það vita-
skuld algengt, að mataráhöld eru not-
uð aðeins einu sinni, þau eru tekin upp
úr sótthreinsuðum umbúðum og þeim
er fleygt eftir notkun. En víravirki er
of dýrt til þess. Nei, hugmyndin er al-
röng.
Það er gaman að eiga sér silfur-
húna svipu, rúmfjöl eða asknóa, svona
rétt til að minna sjálfan sig á uppruna
sinn. Ég finn skyldleika minn við
þessa hluti og mér líður vel í návist
þeirra. Þó að þeir séu frá tímum alls-
leysisins í landi okkar, eru þeir lausir
við þá sáru, andlegu fátækt, sem skín
út úr mislukkaða fíniríinu.
Flestir vilja búa sem bezt um sig og
sína á heimilum sínum. En þegar til
kemur, ræður þó oft í þessum efnum
eftirhermur og kapphlaup við náung-
ann, frumstæð stásshneigð í stað heil-
brigðrar skynsemi. Þetta hefnir sín
æfinlega. Það hefnir sín í því, að það,
sem átti að verða fallegt og fínt, verð-
ur ljótt og ófrjótt eins og auðnin sjálf.
Fegurðin lætur ekki að sér hæða og
afneitar öllu samneyti við hégóma og
ónáttúru.
Með aukinni kunnáttu og leikni
lækkar verð hlutanna, en úr því hægt
er að búa til góðan og ódýran hlut,
má dýr hlutur ekki vera ljótur og ó-
vandaður.
Það þarf að blása lífsanda í þetta
allt saman og væri því ekki aðeins til
gamans, heldur mikið nauðsynjamál,
að okkur íslendingum væri gert fært
að kynnast því starfi, sem mjög ber á
í öðrum löndum, að búa til verulega
góða vélunna húsmuni og búshluti
við skaplegu verði. Það væri og hinn
mesti styrkur smiðum okkar í þeirra
starfi. Hér er óunnið verkefni, sem
hefur mikla fjárhagslega og menning-
arlega þýðingu fyrir allan landslýð.
Það er stórt skref úr gömlu baðstof-
unni okkar inn í nýtízku híbýli bæja
og sveita, en fólki hefur verið ætlað
að stíga það skref alveg hjálparlaust.
Mér finnst næstum, að það eigi heimt-
ing á aðstoð og fræðslu hins opin-
bera.
I búðum hér sést mjög h'tið af veru-
lega vönduðum og skemmtilegum
húsmunum og búsáhöldum, og er þó
ekki örgrannt um, að aðeins sé að rofa
til á síðasta ári. Samt er ávallt slík
gnægð hentugra og ágætra muna á
boðstólum í viðskiptalöndum okkar,
að það ætti að vera þeim, sem inn-
flutningi ráða, freisting og áhugamál
að flytja þá inn í landið, og hætta að
bjóða okkur það gleðisnauða og til-
breytingarlausa dót, sem er algengast
hér. Við getum að vísu ekki vænzt
mikillar fjölbreytni í vörutegundum
í fámenninu hjá okkur. En margt má
laga, ef innflytjendur eru vel á verði
og leitað er aðstoðar kunnáttumanna.
Ég vil skora á alla, sem einhverju ráða
um þessi mál, að vanda til innflutn-
ings á áhöldum og húsbúnaði, og ég
vil skora á félagsmálastjórn okkar og
samtök manna, svo sem Húsameist-
arafélag íslands, að reyna í einhverju
formi að leiðbeina almenningi í þess-
um málum og koma á fót stöðugri
fræðslustarfsemi sérfróðra manna.
Það horfir áreiðanlega til framfara
og yrði eflaust mjög vinsælt.
Troðnar slóðir
Hvenær á að hugsa fvrir nauðsyn-
legri rýmkun gömlu gatnanna í bæn-
um, þar sem nú horfir til mestu vand-
ræða um alla umferð og hvergi er
svigrúm að stöðva farartæki, eins og
t. d. á Laugaveginum. Er ekki tími til
kominn að reyna að ráða fram úr
þeim vanda? Hvernig er háttað sam-
vinnu skipulagsnefndar og bygginga-
nefndar um endurbyggingu gamla
bæjarins?
Enn eru langar raðir af gömlum
timburhúsum við Laugaveginn og þar
eru alldjúpar lóðir, að minnsta kosti
þegar rýmt hefur verið burtu hakhús-
unum.
Samt er haldið áfram að reisa ný
hús í gömlu húsalínunni. — Þeir sem
teikna húsin. hafa vitanlega enga að-
stöðu til þess að semja um að færa
húsin frá götunni — þótt það mundi
oftast vera eigendunum í hag. Þetta
verða forráðamenn bæjarins að gera.
Og það er furðulegt, að enn skuli ekki
bóla á neinum tilraunum í þá átt.
Sé litið á hús þessarar götu sem
mannabústaði, verður sama hörm-
ungin uppi á teningnum, ef haldið er
áfram á sömu braut. Húsin verða
sennilega fimm hæðir, svo að götu-
breiddin — sem nú er — mundi verða
mun minni en húshæðin. Og allt einn
samfelldur veggur alla leið, nema þar
sem fáeinar þvergötur skilja sundur.
— Þessi óhugnanlega tröð yrði sann-
kölluð martröð í hjarta bæjarins.
(Síðan þetta er ritað virðist ein-
hver skriður kominn á það mál).
Sig. Guðmundsson.
19
BYGGINGARLISTIN