Byggingarlistin - 01.01.1960, Page 27

vvuiitfi oiupiua
Waitsr Gropius:
Tildrögin aS hugmynd
minni um „Bauhaus"-
skólann Gropius er íæddur í Berlín 18. maí 1883. Kann stundaði nám við Technische
Hochschule í Berlín-Charlottenburg og Miinchen, ferðaðist til Spánar 1907—
1908, var næstu tvö ár aðstoðarmaður Behrens, en setti sfðan upp eigin vinnu-
stofu. Árið 1918 stofnar hann Arbeitsrat fúr Kunst í Berlfn, var síðar útnsfndur
eftirmaður Van de Velde sem forstöðumaður listiðnaðarskólans í Weimar, en
upp af honum reis hinn frægi skóli Bauhaus sem varð brátt miðstöð evrópskrar
listmenningar. Vegna ofsókna afturhalds og nasizta neyddist hann til að
flytja skólann 1925 frá Weimar til Dessau, þar sem hann endurbyggði hann
frá grunni. Árið 1928 flytur hann til Berlínar og gefur sig þar eingöngu að þeim
verkefnum sem hugurinn girnist, sérstaklega háhúsum. Árið 1933 flýr hann
land fyrst til Englands, þar sem hann hafði geysileg áhrif á hinn unga arki-
tektúr, síðan til Ameríku 1937 og gerðist þar prófessor við Harvard-háskóla.
Markmið
Á heimsstyrjaldarárunum fyrri var ég
þegar búinn að koma fyrir mig fótum
sem husameistari eins og Fagus-
byggingin (1911) og iðnsýningin í
Köln 1914 bera með sér. Fyrir mig
hafði styrjöldin þær persónulegu af-
leiðingar, að ég fór að gera mér fulla
grein fyrir þeirri ábyrgð. er fylgdi
húsameistarastarfi mínu; kenningar
þær, sem ég setti fram síðar, voru þá
að mótast.
Hið mikla umrót, sem leiddi af styrj-
öldinni, knúði sérhvern hugsandi
mann til þess að leita nýrra leiða á
sviði menningarmála. Hver og einn
reyndi á sínu sviði að brúa það rr.ikla
bil, sem orðið var milli raunveruleika
og hugsjóna. Mér fór að verða ljós sú
köllun, sem beið mín og annarra
húsameistara af minni kynslóð. Ég
fann, að umfram allt yrði að marka
byggingarlistinni nýjan verkahring,
en það yrði mér einum ofviða; hins-
vegar væri hægt að þjálfa nýja kyn-
slcð húsameistara með hliðsjón af ný-
tízku framleiðsluháttum. Það yrði að
koma á fót skóla fyrir brautryðjendur
og tryggja það jafnframt, að slíkur
skóli nyti álits og viðurkenningar.
Mér var einnig ljóst, að til þess að
hrinda þessu máli í framkvæmd þyrfti
heilan hóp samverkamanna og að-
stoðarmanna, sem gætu unnið — ekki
eins og hljómsveit, sem aðeins hlýðir
hljómsveitarstjóranum — heldur sjálí-
stætt, en þó í náinni samvinnu. Ég leit-
aðist því við í starfi mínu að leggja
aðaláherzlu á samræmingu og sam-
stillingu, að vera ekki utangarðs held-
ur innangarðs, því ég fann, að bygg-
ingarlistin á allt sitt undir vinnu virkra
samstarfsmanna, vinnu sem er tákn-
mynd hins lífræna samstarfs manna,
er vér nefnum samfélag eða þjóðfé-
lag.
Þannig var boðuð stofnun ,,Bauhaus''-
skólans árið 1919 í því sérstaka
augnamiði að gera að veruleika nú-
tíma byggingarlist, sem yrði jafn víð-
feðm og mannlegt eðli. Það var yfir-
lýst aðalmarkmið hans að fást við að
forða mannkyninu frá ánauð vélanna
með því að bjarga fjöldaframleiðslu-
varningi og heimilum undan óskipu-
legu, taumlausu valdi vélanna og
veita þessu tvennu tilgang, markmið
og líf. I þvf skyni varð að skapa varn-
ing og byggingar, er væru sérstak-
lega hentug fyrir fjöldaframleiðslu í
iðnaði. Markmið okkar var að losna
við ókosti vélmenningarinnar án þess
að fórna að neinu leyti augljósum
kostum hennar. Við miðuðum að því
að gera sem fullkomnust gæði að
veruleika, en ekki að því að skapa
nýjungar, er yrðu aðeins stundar-
fyrirbrigði. Kjarninn í byggingarlist-
inni varð aftur tilraunir, en til þeirra
25