Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Side 25

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Side 25
að 30 ár þar til næsta uppskera getur farið fram á sama svæði. Bændur, sem að staðaldri heyja hreindýraflétturnar, verða því að hafa stór heiða- lönd og uppskera aðeins lítinn hluta þeirra á hverju ári. Eins og áður er drepið á, er næringargildi þessa fóðurs fyrst og fremst fólgið í kolvetnunum, sem þó eru fremur tormelt, þótt klauf- dýr virðist nýta þau betur en flest önnur dýr. Þegar fóðurskortur er, hefur hins vegar reynzt vel að auka fjölbreytni fóðursins með fléttu- heyi. Fornleifafundir í Sviss benda til að notkun fléttufóðurs hafi tíðk- ast í Evrópu þegar í fornöld. Ulfaeilur. Fáeinar fléttur innihalda eiturefni og eru þeirra kunn- astar Evernia vulpina og Celraria pinastri. Þær eru báðar gular að lit, og stafar liturinn af eitruðum fléttusýrum, vúlpinsýru og pinastrin- sýru, sem eru efnafræðilega náskyldar. Þessar fléttur voru notaðar í Skandinavíu fyrr á öldum til að eitra fyrir úlfa. Voru þær ásamt gler- mylsnu hnoðaðar í tálbeitu. Hvorug þessara tegunda finnast á ís- landi. Rannsóknir á eiturverkunum þessara fléttusýra hafa leitt í ljós, að brot úr grammi nægir til að bana hundum og kötturn. Valda þær í byrjun öndunarerfiðleikum, hækkuðum blóðþrýstingi og uppsölum. Lömun öndunarkerfisins verður síðan dýrunum að bana. Fléttur til litunar. Fjölmargar fléttur innihalda efni, sem auðvelt er að vinna úr litarefni. Litir unnir úr fléttum voru áður fyrr mikið notaðir, bæði í verksmiðjum og heimilisiðnaði til að lita ull og ullar- vörur, einnig til að lita silki, baðmull, vax, pappír, marmara og margt fleira. Talið var að mölflugur legðust ekki á ullarvörur, sem litaðar voru með litarefnum úr fléttum. Eitt þekktasta litarefni unnið úr fléttum var Orcein. Fléttur sem innihalda erythrin, lekanórsýru, gyrófórsýru eða evernsýru má nota til Orceinframleiðslu, og má þekkja þessar fléttur á því, að ef á þær er látin drjúpa klórkalkupplausn verða þær rauðar undan. Orcein var unnið á þann hátt, að þvagi var hellt yfir flétturnar og kalkoxýð sett saman við. Var þetta síðan látið liggja nokkrar vikur. Við það gerjaðist þvagið og myndaðist ammoníumkarbónat. Fyrir tilverkn- að ammóníaksins og andrúmsloftsins myndaðist úr áðurnefndum fléttu- sýrum Orcein, sem er rautt eða fjólublátt á litinn. Eftir að efnafræðiþekking manna jókst, var hætt að nota gerjun þvagsins við þessa framleiðslu, heldur voru fléttusýrurnar felldar út með saltsýru og síðan leystar upp í ammóníaki og hellt á flatar pönnur til að auðvelda andrúmslofti aðgang að. Ur sömu fléttum og Orcein er unnið úr má einnig framleiða lak- TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAERÆÐI - FlÚra 23
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði
https://timarit.is/publication/1052

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.