Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Síða 25

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Síða 25
að 30 ár þar til næsta uppskera getur farið fram á sama svæði. Bændur, sem að staðaldri heyja hreindýraflétturnar, verða því að hafa stór heiða- lönd og uppskera aðeins lítinn hluta þeirra á hverju ári. Eins og áður er drepið á, er næringargildi þessa fóðurs fyrst og fremst fólgið í kolvetnunum, sem þó eru fremur tormelt, þótt klauf- dýr virðist nýta þau betur en flest önnur dýr. Þegar fóðurskortur er, hefur hins vegar reynzt vel að auka fjölbreytni fóðursins með fléttu- heyi. Fornleifafundir í Sviss benda til að notkun fléttufóðurs hafi tíðk- ast í Evrópu þegar í fornöld. Ulfaeilur. Fáeinar fléttur innihalda eiturefni og eru þeirra kunn- astar Evernia vulpina og Celraria pinastri. Þær eru báðar gular að lit, og stafar liturinn af eitruðum fléttusýrum, vúlpinsýru og pinastrin- sýru, sem eru efnafræðilega náskyldar. Þessar fléttur voru notaðar í Skandinavíu fyrr á öldum til að eitra fyrir úlfa. Voru þær ásamt gler- mylsnu hnoðaðar í tálbeitu. Hvorug þessara tegunda finnast á ís- landi. Rannsóknir á eiturverkunum þessara fléttusýra hafa leitt í ljós, að brot úr grammi nægir til að bana hundum og kötturn. Valda þær í byrjun öndunarerfiðleikum, hækkuðum blóðþrýstingi og uppsölum. Lömun öndunarkerfisins verður síðan dýrunum að bana. Fléttur til litunar. Fjölmargar fléttur innihalda efni, sem auðvelt er að vinna úr litarefni. Litir unnir úr fléttum voru áður fyrr mikið notaðir, bæði í verksmiðjum og heimilisiðnaði til að lita ull og ullar- vörur, einnig til að lita silki, baðmull, vax, pappír, marmara og margt fleira. Talið var að mölflugur legðust ekki á ullarvörur, sem litaðar voru með litarefnum úr fléttum. Eitt þekktasta litarefni unnið úr fléttum var Orcein. Fléttur sem innihalda erythrin, lekanórsýru, gyrófórsýru eða evernsýru má nota til Orceinframleiðslu, og má þekkja þessar fléttur á því, að ef á þær er látin drjúpa klórkalkupplausn verða þær rauðar undan. Orcein var unnið á þann hátt, að þvagi var hellt yfir flétturnar og kalkoxýð sett saman við. Var þetta síðan látið liggja nokkrar vikur. Við það gerjaðist þvagið og myndaðist ammoníumkarbónat. Fyrir tilverkn- að ammóníaksins og andrúmsloftsins myndaðist úr áðurnefndum fléttu- sýrum Orcein, sem er rautt eða fjólublátt á litinn. Eftir að efnafræðiþekking manna jókst, var hætt að nota gerjun þvagsins við þessa framleiðslu, heldur voru fléttusýrurnar felldar út með saltsýru og síðan leystar upp í ammóníaki og hellt á flatar pönnur til að auðvelda andrúmslofti aðgang að. Ur sömu fléttum og Orcein er unnið úr má einnig framleiða lak- TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAERÆÐI - FlÚra 23
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði
https://timarit.is/publication/1052

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.