Sveitarstjórnarmál - 01.10.1959, Blaðsíða 33

S VEIT ARSTJ ÓRNARMÁL
31
um kring þar nyrðra, yrði útsvarsskyldur á
Akureyri, enda þótt kona hans og fjölskylda
byggju eítir sem áður í eignaríbúð þeirra
hér í Reykjavík.
Ég lief tekið þessi tvö dæmi vegna þess,
að um báða þessa gjaldendur var vitað, að
fjölskyldur þeirra bjuggu annars staðar en
þar, sem þeir voru taldir útsvarsskyldir
vegna samfelldrar dvalar vegna atvinnunn-
ar. í slíkum tilfellum gæti komið til mála,
að gjaldandinn verði útsvarsskyldur á fleiri
stöðum en einum — og annar þessara manna
greiddi vafalaust útsvar vegna búskapar í
heimilissveitinni.
Hitt er enn tíðara, að menn eru taldir
útsvarsskyldir þar í sveit, sem þeir búa og
hafa samfelída atvinnu, enda þótt þeir telji
,,lögheimili“ annars staðar, þegar um ein-
hleypa menn er að ræða, sem benda ekki
til annars sambands við „lögheimilis“-sveit-
ina en að þar hafi þeir áður búið, þar búi
venzlafólk þeirra (jafnvel foreldrar) o. s. frv.
Svo virðist, að dómstólar hallist að því
að telja menn útsvarsskylda vegna heimilis-
festu, þar sem þeir búa í raun og veru, að
svo miklu leyti sem þeir „búa“ þá nokkurs
staðar, hafa t. d. herbergi á leigu vegna
langvarandi atvinnudvalar o. s. frv., enda
þótt þeir telji „lögheimili" annars staðar,
sem sýnt þyki, að „lögheimilið“ sé meira
en nafnið tómt.
Einmitt í þessu sambandi kemur mjög
til athugunar, lwenœr gjaldandi flutti á
milli sveita.
Er helzt að sjá, að gjaldandi verði út-
svarsskyldur í nýju raunverulegu heimilis-
sveitinni þegar á sama almanaksári og hann
flytur, ef hann flutti áður en niðurjöfnun
útsvara fór fram, a. m. k. ef niðurjöfnun
fer frarn á lögboðnum tíma árs, febrúar—
maí. En þá koma að sjálfsögðu til grein
reglur um skiptingu útsvara, vegna flutn-
inga: krafa sveitarinnar, sem flutt var frá,
um skiptingu á útsvari gjaldandans, er
flutti.
Hér hefur mjög lauslega verið reynt að
gera dálitla grein fyrir gildandi reglum um
útsvarsskyldu vegna heimilisfesti.
Reglurnar eru hvergi nærri skýrar, enda
lilbrigðin mörg.
Með frumvarpi til laga um lögheimili,
sem ráðuneytisstjórinn ræddi um, er stefnt
að því, að skýra nánar en nú er gert, hvað
sé heimilisfang og hvað sé lögheimili.
í frumvarpinu er að vísu ekki kveðið á
um lögfylgjur lögheimilis. En það er vitað,
að fyrir mönnum vakir, að lögheimili skeri
úr um ýms málefni, er hvern mann varða:
Kosningarétt og kjörgengi, varnarþing,
framfærslurétt o. s. frv. — og síðast en ekki
sízt gjaldskyldu. Er það sennilega mikilvæg-
asta lögfylgjan, þó ekki sé nema vegna þess,
að gjaldskyldan segir árlega til sín — en
aðrar lögfylgjur að jafnaði sjaldnar, þó
merkilegar séu. Og þegar minnst er á ár-
lega galdskyldu í sambandi við lögheimili,
þá verður að hafa í huga tvenns konar gjald-
skyldu: Annars vegar útsvarsskyldu gjald-
andans til sveitarinnar, og svo hins vegar
lögboðin gjöld sveitarinnar vegna skráðs
heimilisfangs gjaldandans, sem nema tölu-
verðri fjárhæð, einkum bein framiög til al-
mannatrygginganna, vegasjóða og reyndar
ýmislegs fleira. Þykir einsýnt og sjálfsagt
að málum megi og eigi að koma svo fvrir,
að sveit verði því aðeins krafin um þessi
gjöld eða framlög, að viðkomandi gjald-
andi sé útsvarsskyldur til sveitarinnar og
að gjaldskrár megi leiðrétta samkvæmt því.