Vikublaðið Gestur - 13.11.1955, Blaðsíða 3

G E S T U R
3
HRYÐJUVERK Á VESTFJÖRÐUM
ÞAÐ ER ofsaveður úti fyrir vesturströnd íslands. Spænsku
hvalfangararnir, sem haustið áður höfðu komið 16 talsins sunn-
an úr heimkynnum sínum, frá San Sebastian og öðrum spænsk-
um bæjum norðarlega á Spáni, höfðu átt nepjuveður á Islands-
miðum. Rekísinn hafði þegar lagzt að ströndum landsins, þegar
þeir komu, og þeim var ógerlegt að leita nokkurs staðar til
hafnar. Engu að síður hófu þeir hvalveiðarnar horskir í hug,
og henti þá ekkert óhapp um veturinn.
En nú var liðið að vori, og ótíðin og kuldinn hélzt hinn sami.
Þessum spænsku sæförum var ekki fisjað saman. Sex og sjö
voru þeir saman á báti við þessa erfiðu sjósókn.
Kuldalegar viðtökur.
Ártalið er 1616. I tveim bátkæn-
um hrekjast 13 Spánverjar undan
óveðrinu á leið til lands.
Skip þeirra er löngu horfið út í
sortann og veðurofsann, og þeir
mega hafa sig alla við að sneiða hjá
rekísjökunum, sem hrannast allt í
kringum þá. Skyndilega grillir í
svartan klettavegg. Fögnuðurinn
fyllir brjóst þessara sæhröktu
manna, er þeir eygja von um að
mega halda lífi, jafn vonlaus og bar-
átta þeirra við höfuðskepnurnar hef-
ur virzt. Landtakan gengur eftir
óskum. Þeir hafa fast land undir fót-
um. En lítið órar þá fyrir því, að
þeir hafa gengið á vit herskárrar
þjóðar, sem berst fyrir lífi sínu gegn
hungurdauðanum, og telur sér allt
rekagóss af himni sent til bjargar.
Við það bætist, að um hina suð-
rænu aðkomumenn hafa breiðzt hin-
ar svakalegustu sögur, sögur um
stuldi, rán og ofbeldi, sem fylgdi
þeim hvarvetna. Þá væri sannarlega
ekki óhætt að eiga jrfir höfði sér.
Sæfararnir verða því brátt varir
mannaferða. 30 manna hópur nálg-
ast þá úr landi, og lætur ófriðlega.
Sjálfsagt hefur landmönnum þótt
víst, að ekki yrði mikið úr vörnum
hjá svo fáum útlendingum, sjóhrökt-
um að auki, en hér fór á annan veg.
Er Spánverjar gerðu sér ljósan til-
gang aðkomumanna, snerust þeir til
varnar af slíku offorsi, að bænda-
Spœnsku hvalfangararnir stunduðu
veiðar sinar við óblið skilyrði á sjón-
um. En erfiðleikarnir hófust fyrir al-
vöru, þegar þeir leituðu lands.
skarinn leystist upp í trylltri skelf-
ingu og tók til fótanna allt hvað af
tók. Voru nokkrir særðir úr þeirra
hópi.
Kunningsskapur við
landsmenn.
Við þessar ófarir sínar misstu
landsmenn alla löngun til þess að
eiga í frekari illdeilum við sæfar-
ana — að sinni. Bjuggu Spánverjar
nú um sig á ströndinni hvað bezt
þeir gátu. Þeir voru sannfærðir um,
að félagar þeirra myndu koma og
sækja þá.
Áður en á löngu leið, höfð'u þeir
jafnvel stofnað til kunningsskapar
við landsmenn. Voru nokkrir tal-
andi á latneska tungu, og á bæ í
giænndinni bjó lærður maður, Jón
Guðmundsson, sem margt hafði
skrifað, og talaði það mál. Hann
hafði megnustu andstyggð á fram-
ferði landa sinna við gestina, og
sýndi þeim vináttu sína í mörgu.
Reyndist hann þeim stoð og stytta
í erfiðleikum þeirra á þessari
hrjóstrugu strönd.
Veturinn leið að sumri. ísinn rak
burt frá ströndinni, snjóinn bræddi,
og fagran vordag sást til ferða
þriggja skipa í fjarðarmynninu. Þar
voru spænskir hvalfangarar á ferð,
félagar skipbrotsmannanna. Skip-
stjórarnir þrír voru kunnir fyrir
hreysti sína, og áhafnir skipanna
voru samtals 85 menn, að strandbú-
um meðtöldum. Tveim skipanna
stjórnuðu þeir Pedro de Aggvidre
og Stephan de Tellaria. Þriðja og
stærsta skipinu stýrði myndarlega
hreystimennið de Villa France, og
var áhöfn hans skipuð 33 mönnum.
Konungsbréfið.
Skipin þrjú höfðu nú aðalbæki-
stöðvar sínar þarna í firðinum og
4