Hús & Búnaður - 01.05.1968, Blaðsíða 18

Ljósmyndaþáttur
Ritstjóri: JÓHANNES EIRÍKSSON
Mig langar að rabba stuttlega um þrjú
atriði, sem við fyrstu sýn virðast flókin
og verða því oft byrjendum, sem eignazt
hafa góðar myndavélar, að falli, þ.e. still-
ingar ljósops, hraða og fjarlægðar. Ef ljós-
mælir er ekki byggður inn í vélina ykkar,
þá kaupið hann. Ekki er samt allt fengið
með því. Ljósmælir býður upp á val: —
stórt eða lítið ljósop, — mikill eða lítill
hraði. Á réttu vali velta gæði myndarinn-
ar.
HRAÐI
Flestar myndavélar hafa hraða frá B,
sem táknar að ljósaugað sé opið svo lengi
sem við höldum fingri á tökuhnappnum,
og til 500 (1/500 úr sek.), með mismörg-
um millihröðum. Venjulega höfum við
hraðann ekki meiri en svo, að nægi til að
„frysta" hreyfingu þeirra hluta innan
myndflatar, sem við viljum hafa óhreyfða.
Ég ætla ekki að gefa ykkur töflu yfir hvað
þið þurfið mikinn hraða til að „frysta" á-
kveðnar hreyfingar; eyðið einni filmu til
að þreifa ykkur áfram með það. Hand-
styrkur maður getur, með stuðningi, kom-
izt af með hraða 1/25, án þess að myndin
verði hreyfð, en hér verður ekki, ef um
byrjendur er að ræða, mælt með lægri
hraða en 1/100. Ef við erum móð eða
þreytt bregzt okkur handstyrkur, og er
þá sjálfsagt að nota meiri hraða. En á-
kvörðun um hraðasetningu er ekki sjálf-
stæð, heldur háð stærð ljósops. Reglan er
sú, að því stærra sem Ijósopið er, þeim
mun meiri hraði. Festið í minni: L^TIÐ
LJÓSOP — LÍTILL HRAÐI. STÓRT
LJÓSOP — MIKILL HRAÐI.
LJÓSOP
Linsa myndavélar hefur þann cigin-
leika mannsaugans að geta takmarkað
ljósmagnið sem hún hleypir gegn um sig.
Eins og augasteinn mannsauga „minnk-
ar" og sjáaldur dregst saman, getum
við minnkað ljósopið ef birta er mikil, og
stækkað aftur, þegar birta dvín. Á linsum
flestra myndavéla er kvarði þessu líkur:
2,8 — 3,5 — 4 — 5,6 — 8 — 11 — 16
— 22. Þetta eru hlutfallsrölur og tákna
ljósop þau sem völ er á. Fyrrtöldu Ijósop-
in eru stærst og notuð þegar skilyrði eru
slæm, en þau síðasttöldu eru minnst og
notuð við beztu birtuskilyrði. Stærstu
ljósopin gefa venjulega óskarpari mynd,
sérstaklega við jaðar myndflatar. Annar
ókostur stærri ljósopa er að svið mynd-
skerpunnar verður styttra. Leggið á minn-
ið: — STÓRT LJÓSOP — STUTT
SKERPUSVIÐ. LÍTIÐ LJÓSOP —
LANGT SKERPUSVIÐ.
FJARLÆGÐARSETJARI
Fjarlægðarsetjari (fókus), er hið þriðja
þeirra atriða er við ræðum í þessum þætti.
Það er algengt að byrjendur og jafnvel
vanir menn hagnýti ekki sem skyldi
möguleika myndskerpu með tilliti til sam-
vinnu framangreindra höfuðatriða. Við
skulum nú líta á myndina hér að ofan.
Hún er af Jena linsu f/2 með 58 mm.
brennivídd. Að ofan eru tölur, sem tákna
fjarlægðina í metrum, en á móti tölur
sem samsvara þeim stærðum ljósopa, sem
vélin ræður yfir. Við sjáum að fjarlægð-
in er stillt á 4 metra, en það þýðir, að að-
eins hlutir í 4 metra fjarlægð verða skarp-
ir, ef við notum stærsta Ijósop (2). Ef við
notum ljósop 8 verða, eins og við sjáum á
myndinni, allir hlutir skarpir, sem eru í
ca. 2,75 til 7 metra fjarlægð frá mynda-
vélinni. Ef við ætlum að fá óendanlega
Það er ekki mikill vandi finnst okkur, að taka mynd sem þessa. Allur ealdurinn er að finna
indónesískan drcne, eins oe hálfs árs eins oc þessi er. scm ber í auga dauða heillar þjóðar.
blístra til hans og smella af. Myndin er eftir D. de Boer (IIol.) og hlaut verðlaun sem listrænasta
fréttamynd ársins 1967. Það fer ekki hjá því. að þessi mynd nái tilgangi sínum: — bcrum við ckki
ósjálfrátt saman í huganum fcitu og pattaralegu börnin okkar og þetta unga ellirista andlit?