Morgunblaðið - 18.11.2011, Blaðsíða 14

BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
„Skylt er þingmanni að vera við-
staddur og taka þátt í atkvæða-
greiðslu nema hann hafi lögmæt
forföll eða fararleyfi.“ Þannig
hljómar 2. málsgrein 71. greinar
laga um þingsköp Alþingis. Fjar-
veru stjórnarandstöðuþingmanna
við atkvæðagreiðslu á miðvikudag
og í gærmorgun má að einhverjum
hluta skýra með lögmætum forföll-
um. Hins vegar er ljóst að all-
margir þingmenn brutu þingskapa-
lög.
Athygli vakti að síðdegis á mið-
vikudag gengu þingmenn stjórnar-
andstöðunnar úr þingsal þegar
greiða átti atkvæði um hvort halda
ætti kvöldfund. Í framhaldinu boð-
uðu þingflokksformenn flokkanna
þriggja, Sjálfstæðisflokks, Fram-
sóknarflokks og Hreyfingarinnar,
að þingmenn þeirra hygðust ekki
mæta til atkvæðagreiðslu sem hald-
in var í gærmorgun. Var þetta gert
í mótmælaskyni við vinnubrögð í
kringum afgreiðslu frumvarps til
fjáraukalaga, og óþarfi er að rekja
frekar.
Engin samþykkt nema yfir
helmingur þingmanna mæti
Atkvæðagreiðslan síðdegis á mið-
vikudag var ógild þar sem færri en
32 þingmenn tóku þátt í henni. Er
það í samræmi við 53. grein stjórn-
arskrár Íslands en í henni segir:
„Eigi getur Alþingi gert samþykkt
um mál nema meira en helmingur
þingmanna sé á fundi og taki þátt í
atkvæðagreiðslu.“ Í gærmorgun
tóku hins vegar 34 þingmenn þátt í
atkvæðagreiðslunni og taldist hún
því lögmæt.
En hvaða örlög hljóta þeir þing-
menn sem brjóta þingskapalög?
„Það eru engin viðurlög, ekki í
þingskapalögum,“ segir Helgi
Bernódusson, skrifstofustjóri Al-
þingis. „Þingmenn standa ábyrgir
gagnvart kjósendum. En svo getur
náttúrlega verið um
lögmæt forföll að
ræða og mönnum er í
sjálfsvaldi að til-
kynna þau. En það er
regla sem reynt er að
ganga eftir að ef um
lögmæt forföll er að
ræða þá tilkynni
menn fjarvist. Það
skiptir máli fyrir alla
framkvæmd þing-
starfanna, að það sé
ljóst ef einhverjir eru
fjarverandi, eru með
lögmæt forföll. Þá er
heldur ekki verið að kalla eftir
þeirra svörum og viðbrögðum í
þingsalnum.“
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir,
forseti Alþingis, útilokar ekki að
um lögmæt forföll hafi verið að
ræða, einhverjir hafi til dæmis til-
kynnt sig veika. „En þetta verða
þingmenn að eiga við sjálfa sig og
kjósendur sína.“ Hún segist halda
að nóg úrræði séu fyrir alla í þing-
skapalögum til að láta skoðun sína
koma fram. „Það er nú einu sinni
þannig að ef maður er í minnihluta
verður að nýta þær leiðir sem eru í
lögunum til þess að láta sína and-
stöðu eða athugasemdir koma fram
í gegnum þátttöku í þingstörfunum.
En auðvitað er það hvers og eins að
meta þetta.“
Dæmi um að heilu þingflokk-
arnir hafi horfið úr þingsal
Spurð hvort eftirmál verði af
fjarveru þingmannanna segir hún
svo ekki vera. „Það er ekki nema
kjósendum þeirra mislíki þetta. En
ekki gagnvart mér.“ Hún áréttar þó
að þetta sé náttúrlega brot á lög-
um.
Fordæmi eru þó fyrir því að
þingmenn mótmæli með fjarveru
við atkvæðagreiðslu. „Það eru
dæmi um þetta í fortíðinni, en þau
eru ekki fögur og engum til sóma,“
segir Helgi. „Þetta hefur gerst áður
og ýmsir komið að því. Dæmi eru
um að heilu þingflokkarnir hafi
horfið úr þingsalnum. En þetta er
ekki algengt og þetta er ráð sem ég
held að menn ættu að hugsa aðeins
betur.“
Fjarvera þingmanna skýrt brot
 Fordæmi fyrir því að þingmenn stjórnarandstöðunnar mótmæli með fjarveru við atkvæðagreiðslu
 Engin viðurlög þótt um sé að ræða brot á þingskapalögum né eftirmál gagnvart forseta Alþingis
Morgunblaðið/Kristinn
Fámennt Fjölmörg sæti voru auð í þingsal Alþingis í gærmorgun þegar greidd voru atkvæði um fjáraukalög.
14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 2011
Þingfundur hófst á Alþingi í gærmorgun kl. 10 á atkvæðagreiðslu um
frumvarp til fjáraukalaga. Þriðja umræða um frumvarpið fór fram
síðdegis á miðvikudag og var stutt, enda yfirgáfu stjórnarand-
stöðuþingmenn þingsal áður en hún hófst.
Í gærmorgun var mesta spennan að sjá hversu margir þingmenn
myndu mæta úr liði stjórnarandstöðunnar. Í ljós kom að tveir mættu,
báðir úr þingflokki framsóknarmanna, þ.e. Siv Friðleifsdóttir og
Höskuldur Þórhallsson. Guðmundur Steingrímsson var einnig mætt-
ur en hann er utan þingflokka. Þá var kallaður til varamaður fyrir Ög-
mund Jónasson innanríkisráðherra, sem staddur er í útlöndum.
Svo fór að fjáraukalögin voru samþykkt með 29 atkvæðum, Siv
sagði nei, fjórir sátu hjá og 29 voru fjarverandi.
Fjáraukalögin samþykkt
ÞRJÁTÍU OG FJÓRIR ÞINGMENN Í ÞINGSAL Í GÆRMORGUN
Skannaðu kóðann
til að sjá mynd-
skeið um málið.
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Fram kemur í nýrri ævisögu Gunn-
ars Gunnarssonar rithöfundar eftir
Jón Yngva Jóhannsson að Gunnar
hafi að öllum líkindum eignast son
með fyrrverandi unnustu sinni,
Anne Marie Pedersen, í Danmörku
árið 1912 en aldrei gengist við hon-
um. Þegar barnið fæddist var
Gunnar nýtrúlofaður Franziscu
Jørgensen sem varð eiginkona hans
en barnið virðist hafa komið undir
þegar Gunnar hitti Anne Marie á ný
snemma árs 1912.
„Sonurinn hét Alf [Alfred] Peder-
sen og hann og afkomendur hans
hafa alist upp við það sem stað-
reynd að hann væri sonur Gunnars.
Ég get ekki fullyrt að Alf hafi verið
sonur hans en mér finnst allar líkur
benda til þess,“ segir Jón Yngvi.
„Anne Marie feðraði hann aldrei,
hann var sjóliðsforingi og allir
pappírar um hann glötuðust þegar
herskipum Dana var sökkt í seinni
heimsstyrjöld. Það er því svolítið
erfitt að staðfesta þetta. En þessi
maður átti tvö börn, þ.á m. listakon-
una Søs Brysch sem ég hef verið í
dálitlu sambandi við. Hún var alin
upp hjá systrum Annie Marie og
þær fullyrtu alltaf við hana að
Gunnar væri faðir Alfs.“
Ekki fundust heldur nein skjöl í
búi Alfs Pedersens sem sýndu fram
á faðernið þegar hann lést 1965.
Fram kemur í viðtölum Sveins
Skorra Höskuldssonar við Gunnar
að drengurinn dvaldi hjá honum og
Franziscu í Kaupmannahöfn ein-
hvern tíma á þriðja áratugnum og
Grímur Gunnarsson blaðamaður,
sem Gunnar átti fram hjá eiginkonu
sinni 1929 og gekkst við, vissi af til-
veru Alfs. En ekki er vitað hvort
hann vissi um skyldleikann.
Margir sem skrifað hafa um
Gunnar hafa velt fyrir sé áleitinni
sektarkennd sem birtist í verkum
Gunnars og ástæðunum. Sveinn
Skorri nefndi til kvennamál Gunnars
á þriðja áratugnum. Sigurjón
Björnsson benti m.a. á samband
Gunnars við yngri bróður sem taldi
að Gunnar hefði, ómeðvitað, kennt
honum um dauða móður þeirra.
En þarna bætist ef til vill þriðja
ástæðan við: barn sem hann gekkst
ekki við. Gunnar, sem lagði áherslu á
að vera siðferðislega heilsteyptur
maður, samdi smásögu árið 1925
sem Jón Yngvi segir ljóst að byggist
á endurfundum hans og Anne Marie
1912. En í sögunni frá 1925 er ekki
minnst á son enda þótt Alf byggi hjá
móður sinni. Þögnin er ærandi.
Átti Gunnar Gunnarsson launson?
 Jón Yngvi Jóhannsson hefur ritað ævisögu skáldsins og
þar kemur margt óvænt fram í dagsljósið
Ófeðraður Alf Pedersen, ungur.
Alf
Pedersen
Anne Marie
Pedersen
Fram kemur að Gunnar hafði mikið
álit á Halldóri Laxness sem lista-
manni og var illa við að þeir væru
kallaðir keppinautar um vinsældir
og áhrif. Gunnar kom til greina
sem nóbelshafi. En virðingin sem
nasistar höfðu sýnt metsöluhöf-
undinum (hann gekk eitt sinn á
fund Hitlers) gerði út um þær von-
ir. Sjálfur áleit Gunnar aldrei að
hann hefði gert neitt rangt og ljóst
að honum sárnaði mjög að fá ekki
verðlaunin. Eftir stríð gerðist hann
geysiharður andstæðingur komm-
únisma sem hann daðraði þó við í
grein fyrir Politiken 1927 eftir
heimsókn til Moskvu. Greinin birt-
ist ekki, Politiken sagði nei!
Jón Yngvi segir að árið fyrir
andlátið hafi Gunnar, sem lést
1975, hins vegar ritað 20 síðna
grein, Gert að gleymni, þar sem
hann rakti syndir Laxness. „Gunn-
ar er ekki sáttur. Honum finnst
Halldór í Skáldatíma hafa gert
heldur lítið úr sínum hlut við að
koma honum á framfæri á sínum
tíma í Danmörku,“ segir Jón Yngvi.
„Gunnar lagði á sig óhemjumikla
vinnu við að fá danska forleggjara
til að taka Halldór upp á sína
arma.“ Og Halldór hafi ekki sagt
frá því að það var Gunnar sem
stakk upp á titlinum á Sölku Völku.
Langt bréf gegn Laxness
VAR ÓSÁTTUR SÍÐUSTU ÆVIÁRIN OG VILDI GERA UPP SAKIR
Vinir? Gunnar og Halldór hittust í móttöku þegar hinn fyrrnefndi fékk fálkaorðuna.