Morgunblaðið - 03.12.2011, Qupperneq 36

SVIÐSLJÓS
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
S
vo virðist sem áform um
að reisa nýtt fangelsi á
Hólmsheiði séu enn á ný
komin í uppnám. Í ljós
hefur komið að óvíst er
hvort stuðningur er á Alþingi við
það að leggja Fangelsismálastofnun
til um 200 milljónir á fjárlögum árs-
ins 2012 til að hægt sé að hefja
hönnun og undirbúning af fullum
krafti. Páll Winkel, forstjóri Fang-
elsismálastofnunar, hefur ítrekað
bent á að alvarlegt ástand skapist í
fangelsismálum ef framkvæmdir
tefjast. Hann segir að ef ákveðið
yrði að byggja upp annars staðar
gætu framkvæmdir tafist um 1-2 ár.
„Ef þetta fer allt saman í salt, þá er
ábyrgðin ekki mín en það er alveg
ljóst hvar sú ábyrgð liggur,“ sagði
hann við Morgunblaðið.
Lengi hefur legið fyrir að bæta
þarf húsakost fangelsanna. Hátt í
400 manns eru á boðunarlista og
fyrir löngu átti að vera búið að loka
báðum fangelsunum á höfuðborg-
arsvæðinu, kvennafangelsinu í
Kópavogi og Hegningarhúsinu við
Skólavörðustíg. Raunar hefur
Hegningarhúsið verið rekið á und-
anþágum í mörg ár.
Lengi hefur staðið til að reisa
fangelsi á Hólmsheiði en nákvæm
útfærsla og stærð byggingarinnar
hefur breyst í áranna rás. Um tíma
var miðað við 64 fangarými en
a.m.k. frá því í desember 2010 hefur
legið fyrir opinberlega að nýja fang-
elsið myndi hýsa 56 fanga.
Hafi alþingismenn haft at-
hugasemdir við nákvæmlega þessa
stærð fangelsisins hefur sú stað-
reynd farið fremur hljótt þar til á
síðustu dögum þegar í ljós hefur
komið að töluverður fjöldi þing-
manna vill að reist verði minna
fangelsi. Meðal þeirra hugmynda
sem hafa verið nefndar er að fang-
elsið á Hólmsheiði hýsi um 40 fanga.
„Mjög varhugavert“
Gerðar hafa verið fjölmargar
skýrslur um framtíð fangelsismála.
Sú nýjasta nefnist Nýtt fangelsi –
Frumathugun og er dagsett 29.
september sl. Hún var gerð af
vinnuhópi sem Páll Winkel sat í
ásamt fleirum. Í frumathuguninni
kemur m.a. fram að kannað hafi
verið hvort unnt væri að fjölga
fangarýmum á Litla-Hrauni, án
þess að endurbæta fangelsið að öðru
leyti, s.s. með því að byggja mót-
tökuhús, styrkja öryggisþætti og
fleira. „Niðurstaðan er að það sé
mjög varhugavert,“ segir í frum-
athuguninni. Ástæðan er m.a. sú að
þá væri ekki hægt að skilja að
fangahópa, stjórnstöð yrði ekki mið-
læg og aðstæður til vinnu, náms og
heimsókna yrðu ófullnægjandi.
Í frumathuguninni eru m.a.
bornir saman tveir kostir sem báðir
uppfylla áætlaða þörf fyrir fanga-
rými á næstu árum.
Annar kosturinn felst í að
byggja nýtt fangelsi með 56 fanga-
rýmum. Það yrði gæsluvarðhalds-
og móttökufangelsi með deild fyrir
kvenfanga og aðstöðu til að afplána
styttri fangelsisdóma og til að af-
plána vararefsingar.
Hinn kosturinn felst í að
byggja nýtt fangahús með 42 rým-
um í fangelsinu að Litla-Hrauni,
samtímis því að byggt yrði nýtt
móttökuhús og hluti af þjónustu-
húsi. Ennfremur yrði fangelsisgirð-
ingin endurnýjuð á tryggan hátt.
Jafnframt yrði byggt nýtt fangelsi í
Reykjavík með u.þ.b. 20 fangarým-
um og yrði það gæsluvarðhalds- og
móttökufangelsi með möguleika á
afplánun vararefsingar.
Niðurstaðan sést í töflunni hér
að ofan.
Telja hagkvæmast að
byggja yfir 56 fanga
Kostnaður við umbætur í fangelsismálum
Stofnkostnaður Milljónir Stofnkostnaður
á hvert rými (m.kr.)
Nýtt fangelsi með 56 rýmum 2.064 36,9*
Stækkun og endurbætur á Litla-Hrauni
Móttökuhús 992,2
Hús fyrir fangadeildir með 42 rýmum 1.266
Þjónustuhús, 1. áfangi 340
Samtals 2.598 61,9*
Nýtt fangelsi í Reykjavík með 20 fangarýmum 899,9 45*
Áætlaður rekstrarkostnaður Milljónir Rekstrarkostn.
á ári á hvert rými (m.kr.)
Nýtt fangelsi með 56 rýmum 454 8,1
Stækkun um 42 rými á Litla-Hrauni 394 9,4
Nýtt fangelsi í Reykjavík (gæsluvarðh. og móttaka) 212 10,6
Samtals 606 9,8*
*Útreikningar Morgunblaðsins. Á Litla-Hrauni myndi stofnkostnaður væntanlega einnig nýtast ef ákveðið yrði að
stækka fangelsið enn frekar. Heimild: Nýtt fangelsi - Frumathugun, 29. september 2011
36
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. DESEMBER 2011
Þ
að fer ekki fram hjá neinum þegar
jólin fara að nálgast. Ætli margir
upplifi þá ekki valkvíðann sem
fylgir öllum ákvörðununum sem
við stöndum frammi fyrir í desem-
ber … gjafirnar, fötin, maturinn, þetta er nóg
til að æra óstöðugan. Auglýsendur reyna eftir
fremsta megni að auðvelda okkur þetta val og
reyndar oft meira en góðu hófi gegnir. Til lítils
er að æsa sig yfir því enda megum við þakka
það þegar öllu er á botninn hvolft að búa í
samfélagi þar sem viðskipti eru helsta drif-
fjöðrin allavega enn sem komið er.
Það er nefnilega ekki sjálfgefið að svo verði
mikið lengur þar sem einbeittur vilji yfirvalda
virðist vera að koma öllu framtaki undir einn
og sama hattinn. Þar sem hugsjónin virðist felast í því að
ómælt hagræði megi finna í fækkun á ákvörðunum á öll-
um stigum þjóðfélagsins.
Því færri ákvarðanir sem fólk getur tekið því einfald-
ari verða hlutirnir. Ef áfengi er t.d. verðlagt þannig að
enginn hefur efni á því, þá virðist deginum ljósara að fólk
muni gera eitthvað uppbyggilegt í sínum frítíma í stað
þess að blóta Bakkus.
Það sama má segja um ferðamáta; það er náttúrlega
miklu einfaldara fyrir okkur öll að taka strætó en að vera
að flækjast um í eigin bílum og þvælast þannig fyrir
ráðamönnum á vel bónuðum einkabílum. Það er nátt-
úrlega með hag okkar allra fyrir brjósti sem ákveðið er
að leggjast í þaulhugsaða stefnumótun sem miðar að því
að koma lýðnum eins og hann leggur sig í
strætisvagna sama hvað það kostar. Kannski
bara einn milljarð á ári, það er t.d. hægt að fá
þann pening úr heilbrigðiskerfinu sem hefur
verið ofalið allt of lengi.
En aftur að jólunum sem nálgast óðfluga
með tilheyrandi tilboðum og bréfasendingum.
Sem stoltur eigandi póstkassa þarf ég nú að
bera út pappír á hverjum degi sem myndi lík-
lega duga í vænlega útgáfu af Stríði og friði,
ef út í það er farið. Um þetta hef ég lítið að
segja þar sem póstkassinn góði er í sameign
með öðrum íbúum. Því fara þarna nokkur kíló
af afbragðs pappír í súginn á degi hverjum án
þess að svo mikið sem einni blaðsíðu sé flett.
Hið sama má segja um ákveðið auglýsinga-
dagblað sem borið er í hús hjá hverju mannsbarni á höf-
uðborgarsvæðinu á degi hverjum, án þess að margir setji
spurningarmerki við það hvernig þessi aðdáunarverða
sjálfboðastarfsemi sé kostuð.
Ekki er heldur spurt að því hvers vegna það var svo
mikið hjartans mál fyrir eiganda þess að tryggja sér
eignarhald á blaðinu skömmu eftir að hafa komist í þrot
sem stærsti lántakandi Íslandssögunnar. Hvað þá hvern-
ig sú yfirtaka var tryggð.
Ætli stóra planið sé ekki að þetta verði blað okkar
allra, þjóðarblaðið sem við getum öll sameinast um að
lesa, enda er það bara vesen að lýðurinn skuli vera að
eyða orku sinni í að velja blöð til að lesa. Hvað þá skoð-
anir til að hallast að.
Hallur Már
Pistill
Valkvíðanum eytt - öllum til góðs
Nefnd sem falið var að leggja
fram tillögur að markvissri stefnu
varðandi framtíðarrekstur Litla-
Hrauns skilaði skýrslu í október
árið 2007. Formaður nefndarinnar
var Margrét S. Frímannsdóttir,
forstöðumaður fangelsisins Litla-
Hrauns.
Í niðurstöðum nefndarinnar
segir meðal annars að brýnt sé að
hefja nú þegar framkvæmdir við
nýtt móttökuhús og áður en fyrir-
hugaðar framkvæmdir við að-
albyggingu hefjast. Nefndin taldi
einnig mikilvægt að kvenfangar
gætu aflplánað dóma í sérstöku
fangelsi og nefndin tók sér-
staklega fram að æskilegt væri að
kvennafangelsið væri
staðsett á höf-
uðborgarsvæð-
inu eða í ná-
grenni þess.
Ný móttaka
nauðsynleg
LITLA-HRAUN
Enn einu sinnihefur rík-
isstjórninni tekist
að sýna stefnu sína
um gagnsæja
stjórnsýslu í verki.
Í gær var upplýst
að í fyrravor hefðu stjórn-
arlaun hjá Fjármálaeftirlitinu
verið hækkuð um 77% og al-
menningi var að sjálfsögðu
haldið utan við ákvörðunina
eins og venja er
hjá núverandi
stjórnvöldum.
Nýtt er hins veg-
ar, og sýnir að
framkvæmd
gagnsæisins er
enn að mótast, að hækkunin
hafði farið svo leynt að jafnvel
sjálfur efnahags- og við-
skiptaráðherrann vissi ekki
um hana, að eigin sögn.
Stjórnvöld hafa
pukrast með hækk-
un stjórnarlauna
FME í hálft annað ár}
Leynihækkunin
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Áköfustubar-áttumenn
þess að Ísland
gerist aðili að Evr-
ópusambandinu
hafa ítrekað sýnt
að þeir sjást ekki fyrir í þeirri
baráttu og hika ekki við að
laga veruleikann að mál-
staðnum. Sjaldnast fer vel á
slíkri aðlögun og ekki heldur
þeirri að aðlaga Ísland að
Evrópusambandinu áður en
ákveðið hefur verið að landið
gerist þar aðili, enda enginn
stuðningur fyrir hendi við að-
ild.
Aðlögun Íslands að Evrópu-
sambandinu er einmitt eitt af
því sem áköfustu bar-
áttumennirnir hafa viljað laga
að málstaðnum og halda því
þess vegna fram að ekki
standi til að nein aðlögun eigi
sér stað hér á landi nema að
undangengnu samþykki að-
ildar.
Einn þeirra sem halda slíku
fram er utanríkisráðherra, en
hann hefur nú lagt fram
þingsályktunartillögu um að
heimila ríkisstjórninni að
gera rammasamning við fram-
kvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins um reglur um sam-
starf um fjárhagsaðstoð ESB
við Ísland innan ramma
stuðningsaðgerðasjóðs sem
fjármagnar aðstoð við um-
sóknarríki, sem eru svokall-
aðir IPA-styrkir. Þau sjón-
armið að aðlögun standi ekki
til eru vitaskuld fráleit eins og
oft hefur verið sýnt fram á
enda viðurkennir Evrópusam-
bandið fúslega að viðræður
við umsóknarríki séu aðlög-
unarviðræður; þær ganga út á
að laga umsóknarríkið að Evr-
ópusambandinu.
Þetta ætti að geta verið
ágreiningslaust og væri það ef
það hentaði ekki hagsmunum
stuðningsmanna Evrópusam-
bandsaðildar Íslands að halda
hinu gagnstæða fram. En það
er erfitt að fela augljósar
staðreyndir og
víða glittir í aðlög-
unina þó að utan-
ríkisráðherra
reyni eftir fremsta
megni að fela
hana.
Rammasamningurinn sem
um ræðir, og á meðal annars
að tryggja Evrópusamband-
inu skattleysi hér á landi í
miðri skattahækkunarherferð
vinstri stjórnarinnar, er birt-
ur sem fylgiskjal þingsálykt-
unartillögunnar og þar er
fjallað um markmið samnings-
ins. Í þeirri grein hans segir
meðal annars að markmiðið sé
að „undirbúa aðstoðarþegann
í áföngum fyrir staðla og
stefnumið Evrópusambands-
ins, þ. á m. eftir því sem við á
réttarreglur þess, með aðild í
huga“.
Utanríkisráðherra hefur
eins og áður segir haldið því
fram að aðlögunin komi öll
eftir að Ísland samþykki að-
ild, en hvernig skyldi þá
standa á því að í samningnum
sé talað um undirbúning „í
áföngum“? Ástæðan er vita-
skuld sú að gert er ráð fyrir að
aðlögunin standi yfir á þeim
tíma sem umsóknarríkið á í
þeim aðlögunarviðræðum sem
Ísland á nú í.
Staðreyndin er sú, þó að hér
á landi hafi ákafir stuðnings-
menn aðildar talað á annan
veg, að Evrópusambandið
gerir ekki ráð fyrir því að ríki
sæki um aðild nema þau ætli
sér inn í sambandið. Þess
vegna veitir Evrópusam-
bandið aðlögunarstyrki og
þess vegna er gert ráð fyrir að
aðlögunin gerist „í áföngum“
meðan á aðlögunarviðræð-
unum stendur.
Og það er í þágu þessarar
aðlögunar sem utanrík-
isráðherra hefur nú lagt fram
rammasamninginn um aðlög-
unarstyrkina. Þrátt fyrir
þetta mun hann vafalaust klifa
á því áfram að Ísland sé und-
anþegið aðlögun.
Samningurinn
staðfestir áform um
aðlögun að ESB á
viðræðutímanum}
Rammasamningur
utanríkisráðherra
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon