Morgunblaðið - 19.01.2012, Síða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. JANÚAR 2012
BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Myglusveppum í húsum er oft kennt
um ýmislegt án þess að vitað sé með
vissu hvort þeir eigi sökina. Í rökum
húsum eru margir mögulegir áhrifa-
valdar og sveppir eru aðeins einn
þeirra. Þetta kom fram í máli Ingi-
bjargar Hilmarsdóttur, læknis á
sýklafræðideild RSLH, á Lækna-
dögum í gær. Þar hélt hún fyrirlestur
um húsasótt og sveppamengun í hús-
um. „Í rökum húsum er svo margt
annað en sveppir en það er alltaf
mest talað um sveppina. Kannski
vegna þess að þeir sjást, eru ekkert
sérlega aðlaðandi og það er vond lykt
af þeim. Við sjáum ekki alla litlu ryk-
maurana, bakteríurnar eða kemísku
efnin sem eru í andrúmsloftinu, þess
vegna held ég að sveppirnir hafi ver-
ið gerðir að blóraböggli. En það er
ekki þar með sagt að þeir eigi ekki
sök,“ segir Ingibjörg. Erfitt sé að
festa fingur á hvað veldur einkenn-
um þegar fleiri hundruð áhrifavaldar
á heilsu eru í rými þar sem er raki.
Raki hefur margar afleiðingar
„Eins og staðan er í dag höfum við
engar vísbendingar í vísindarann-
sóknum um að það séu einungis
myglusveppir. Þar sem er raki og
mygla er líka margt annað í ólagi í
andrúmsloftinu. Rakinn eykur vöxt
sveppa, rykmaura og baktería og
rakaskemmdir geta valdið niðurbroti
á allskonar byggingarefnum sem
hafa kemísk efni sem geta losnað út í
andrúmsloftið. Raki hefur svo marg-
ar afleiðingar og við vitum ekkert
hver af þeim veldur heilsufars-
einkennum.“
Vegna þess hvað myglusveppir
eru margvíslegir og haga sér á ólíkan
hátt eftir kringumstæðum er engin
ein mælingaraðferð á sveppum sem
lýsir því sem er að gerast í húsinu,
segir Ingibjörg. Til þess þarf mis-
munandi mæliaðferðir. „Loftsýni
getur greint svepp en það greinir
ekki það sem er í myglublettinum.
Sýni úr ryki á gólfinu segir ekkert til
um hvað er í andrúmsloftinu því ryk
á gólfi og loft í nefhæð er ekki það
sama. Hver og ein sýnategund hefur
sínar takmarkanir og hver rannsókn-
araðferð hefur líka takmarkanir.
Engin ein þeirra getur lýst ástandi
hússins á fullnægjandi hátt og það er
hægt að fá villandi upplýsingar með
því að nota einhverja eina aðferð. Al-
mennt er því ekki ástæða til að mæla
sveppi í rökum húsum. Oftast dugar
að leita að rakamerkjum og eru
myglublettir og myglulykt þar á
meðal.“
Órökstudd hræðsla
Þótt ýmsir sjúkdómar hafi verið
tengdir við myglusvepp í húsum seg-
ir Ingibjörg að það hafi aðeins verið
hægt að tengja hann við heilsufars-
einkenni frá öndunarvegum, það hafi
ekki verið sýnt fram á samband við
höfuðverk, svima, ógleði, ertingu í
augum eða annað slíkt.
Ingibjörg segir að í öllu þessu tali
um myglusvepp í húsum sé hræðslan
við sveppina órökstudd. „Það má
segja að þessi sveppafræði séu svo
margslungin að það er ekki hægt að
setja samasemmerki á milli sveppa
og hættuástands.“
Margslunginn myglusveppur
 Ekki samasemmerki á milli myglusvepps í húsum og hættuástands  Þar sem er raki og mygla er
líka margt annað í ólagi í andrúmsloftinu  Myglusveppur aðeins einn áhrifavalda á heilsufar
Morgunblaðið/Kristinn
Meinsemd Ingibjörg Hilmarsdóttir ræddi um húsasótt og sveppamengun í húsum sem er vandamál víða.
Læknadagar 2012 Er mygla meinsemd fyrir menn? og D-vítamín, bætir, hressir og kætir
Evrópustofa – upplýsingamiðstöð ESB á Íslandi
tekur til starfa laugardaginn 21. janúar 2012.
Opið hús milli kl. 11 og 16 á Suðurgötu 10 í Reykjavík.
Allir velkomnir!
Ljósmyndasamkeppni fyrir almenning: Ísland og Evrópa.
„Sápukassinn“: Gestir stíga á stokk og tjá sig um Evrópumál.
Sigríður Thorlacius tekur lagið við
gítarundirleik Guðmundar Óskars Guðmundssonar.
Léttar veitingar í boði. Stór „Evrópukaka“,
belgískar vöfflur, frönsk horn og íslenskar kleinur
ásamt kaffi og kakói fyrir börnin.
Suðurgata 10 – 101 Reykjavík – Sími 527 5700 – evropustofa@evropustofa.is – evropustofa.is
Ráðhúsið
T
jö
rn
in
Alþingi
Landakotskirkja
Su
ðu
rg
at
a
Túngata
Vonarstræ
ti
Tj
ar
na
rg
at
a
P
OPIÐ HÚS
Hvað viltu vita?
Hlutverk Evrópustofu er að
auka skilning og þekkingu á
Evrópusambandinu. Til
okkar er fólk velkomið,
óháð afstöðu til ESB eða
mögulegrar aðildar Íslands
að sambandinu.
Sýnileg
mygla eða
merki um að
það sé raki í
gólfefnum er
á 6-7% ís-
lenskra
heimila.
Kom það í
ljós í sam-
norrænni
rannsókn
sem María I. Gunnbjörnsdóttir,
lungna- og ofnæmislæknir og
settur yfirlæknir ofnæmislækn-
inga á Landspítala, hafði yfir-
umsjón með. Úrtakið var 3.000
reykvísk heimili. Af þeim sögð-
ust 20% hafa haft einhvern leka
á síðasta ári.
„Tengslin við öndunarfæra-
einkennin í þessari rannsókn og
öllum öðrum stórum rann-
sóknum eru þau að fólk sem
segist búa í rakaskemmdu hús-
næði er 30-50% líklegra til
þess að vera með öndunar-
einkenni, hvæsandi öndun og
hósta. Það er líka oftar með
asma en tengslin við asmann
eru klárlega veikust. Það er ekki
búið að sanna að það sé orsaka-
samband á milli þess að búa í
röku húsnæði og þess að hafa
öndunarfæraeinkenni, en það er
klárlega samband,“ segir María.
Ísland er í hærri kantinum
varðandi myglu og raka í hús-
næði miðað við önnur lönd án
þess að skera sig mikið úr að
sögn Maríu.
Leki og raki á
20% heimila
RANNSÓKN
María I.
Gunnbjörnsdóttir
Fleiri rannsóknir vantar til að geta
sagt það með óyggjandi hætti að
inntaka D-vítamíns bæti líðan okk-
ar og hegðun.
„Við virðumst liggja óskaplega
lágt í D-vítamíni hér á norðlægum
slóðum. Það eru ýmsar grunsemdir
um að líðan okkar geti tengst því en
okkur vantar meiri rannsóknir til
að geta sagt það alfarið. Rann-
sóknir sem eru til eru samt ekki al-
veg óyggjandi, það er sennilega
eitthvað í D-vítamíni sem hefur góð
áhrif á til dæmis þunglyndi, kvíða,
fjölvefjagigt og slíkt,“ segir Helga
Ágústa Sigurjónsdóttir sérfræði-
læknir. Hún hélt fyrirlestur á
Læknadögum í gær undir yfir-
skriftinni; Hegðun, líðan og D-
vítamín.
„Það er engin spurning að við
þurfum meira D-vítamín fyrir bein-
in okkar, það er klár vísindalegur
bakgrunnur fyrir því. Hvað varðar
hegðun og líðan þá eru rannsóknir
sem benda til þess að lífsgæði okk-
ar aukist ef við liggjum ekki lágt í
D-vítamíni og tökum að minnsta
kosti þessa ráðlögðu dagskammta.
Það sem stendur eftir að sanna er
að tengslin eru ekki bara við lífs-
gæði heldur mögulega við þung-
lyndi, kvíða og óhamingju. Það er
nú örugglega þannig að D-vítamín
tengist einhverjum af þessum kvill-
um en vísindalega getur maður
ekki sagt að það sé þannig, það
vantar frekari rannsóknir.“
Helga segir að verið sé að gera
rannsóknir á áhrifum D-vítam-
ínskorts úti um allan heim. Engin
slík rannsókn á sér þó stað hér á
landi. „Það er íslensk rannsókn í
gangi á mataræði, neysluvenjum og
inntöku íslendinga á D-vítamíni.
Það vantar að skoða áhrif þess á
líðan og hegðun en hér væri kjörið
tækifæri til þess því við búum í
myrkri svo stóran hluta ársins.“
Helga segir að við séum að átta
okkur á því hvað við liggjum lágt í
D-vítamíni og nauðsyn þess að taka
inn lýsi eða fá D-vítamín með öðr-
um hætti. ingveldur@mbl.is
D-vítamín, andleg
líðan og hegðun
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vítamín D-vítamín getur kannski
bætt líðan okkar og hegðun.