Morgunblaðið - 14.05.2012, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. MAÍ 2012
Heildarlausnir í hreinlætisvörum
Sjáum um að birgðarstaða
hreinlætis- og ræstingarvara sé
rétt í þínu fyrirtæki. Hagræðing og
þægindi fyrir stór og lítil fyrirtæki.
Við sjáum um þig!
Stangarhyl 4, 110 Reykjavík, Sími: 520 7700
Hafðu samband og fáðu tilboð
sími 520 7700 eða sendu línu á
raestivorur@raestivorur.is
raestivorur.is
Upphaf varnarsam-
starfs við Bandaríkin
var í júlí 1941 þegar
hingað kom 6. herfylki
landgönguliðs ameríska
flotans og kunngerður
var samningur um varn-
ir Íslands sem hafði ver-
ið í undirbúningi.
Bandaríkjamenn taka
þar með við vörnum Ís-
lands hálfu ári áður en
þeir urðu stríðsaðili. Bandaríkin eru
með öðrum orðum sem hlutlaust land
að vernda hagsmuni sína með hern-
aðarlegri aðgerð vegna mikilvægis
legu Íslands.
Árið 1949 verður Ísland aðili að
Atlantshafsbandalaginu og nýtur
samkvæmt V. grein stofnsamnings-
ins verndar aðila þess. Þá tóku
Bandaríkin á sig tvíhliða skuldbind-
ingu um að bregðast Íslandi til varn-
ar með varnarsamningnum frá 1951
og er það eini slíki samningur þeirra
við erlent ríki. Bandarískur her-
styrkur var samfleytt á Íslandi frá
1951 til 2006. Herstöðin í Keflavík
hefur áfram afgerandi „geostrateg-
íska“ þýðingu í kalda stríðinu. Hörð
andstaða gegn varnarsamvinnunni
var fyrst og fremst hugsjónamál
öfgaafla til vinstri, með Þjóðviljann
að málgagni.
Eftir fall Berlínarmúrsins 1989,
sameiningu Þýskalands og aðild Pól-
lands, Ungverjalands og Tékklands
að NATO, hverfa þau mál sem
þrætuepli úr stjórnmálaumræðu á
Íslandi. Sjálfstæðisflokkurinn hafði
fullan sigur í harðri baráttu fyrir að-
ild Íslands að NATO og veru Banda-
ríkjahers í landinu.
Á árinu 2006 verða afdrifarík
kaflaskipti í varnarmálasögu Íslend-
inga. Bandaríkjaher hverfur þá að
fullu frá Íslandi en um árabil hafði
verið dregið úr herstyrknum. Rík-
isstjórnir leiddar af Sjálfstæð-
isflokknum höfðu af fremsta megni
reynt að fá því framgengt að haldið
yrði áfram lágmarksstyrk til loft-
varna. Þetta var líka talið þeim mun
líklegra að Bandaríkjamenn höfðu þá
lokið mjög kostnaðarsömum end-
urbótum og viðhaldi á herstöðinni.
En því miður var varnarmálaráð-
herrann Donald Rumsfeld misvitur
um fleira en stríðsreksturinn í Írak
og fyrirskipaði brottför alls liðsins í
Keflavík í október 2006.
Eftir brottförina kom ríkisstjórn
Geirs H. Haarde á fót Varn-
armálastofnun. Stofnunin sá um
rekstur loftvarnakerfis með fjórum
öflugum ratsjám, gagnaflutnings-
kerfi, sérstakri stjórnstöð í Keflavík
og alla öflun og greiningu hern-
aðarsamskipta við NATO og aðild-
arríkin. Sömuleiðis veitti hún nauð-
synlegan stuðning við loftrýmisgæslu
sem aðildarríki NATO hafa fallist á
halda uppi á Íslandi. Þá skyldu
haldna árlegar Northern Viking-
heræfingar á Íslandi en þær hafa
sum árin fallið niður.
Þegar ríkisstjórn Jóhönnu Sigurð-
ardóttur tók við 2009 var Varn-
armálastofnun því miður lögð niður
og verkefnum hennar dreift á ýmsar
stofnanir. Varnarmálastofnun var
skref í þá átt að Ísland sem fullvalda
ríki leitaðist við að hafa sjálfstæð tök
á öryggis- og varnarmálum. Það
skref var stigið til baka, væntanlega
vegna andúðar annars stjórn-
arflokksins á varnarmálum. Um þau
er engin almenn umræða á Íslandi
svo sem tíðkast í öðrum löndum okk-
ur tengdum.
Stefna varðandi Norðurskauts-
ráðið var mörkuð í þingsályktun-
artillögu frá 2011. Svo sem þar segir
m.a. að hagsmunir Íslands skulu
tryggðir með að efla og styrkja ráðið
sem mikilvægasta samráðsvettvang-
inn um málefni norðurslóða. Ekki
ber að einblína á þrönga land-
fræðilega skilgreiningu heldur líta á
norðurslóðir sem víðtækt svæði í
vistfræðilegum, efnahagslegum, póli-
tískum og öryggistengdum skilningi.
Og þá myndar Hafréttarsamning-
urinn hinn lagalega ramma.
Áhugi Evrópusambandsins fyrir
málefnum norðurslóða
fer vaxandi í kjölfar
aukins mikilvægis auð-
linda svæðisins og opn-
un þess fyrir sigl-
ingum. Þannig yrði
aðild að Evrópusam-
bandinu líklega til þess
fallin að stuðla að evr-
ópskum fjárfestingum
á Íslandi á sviði norð-
urslóðarannsókna, í
orkumálum, flutn-
ingum í tengslum við
auðlindanýtingu á
Norður-Íshafi og opnun nýrra sigl-
ingaleiða til norðurs. Ekkert bólar að
sjálfsögðu á því á meðan aðildarmál
okkar eru óútkljáð. Hins vegar virð-
ist allt slíkt nú í boði Kínverja vegna
strategískrar stöðu landsins.
Kína hefur 2,3 milljónir manna
undir vopnum og er Þjóðarfrelsisher-
inn þar með sá stærsti í heimi. Hann
styðst við öflugan flugher og strateg-
ískan kjarnavopnabúnað. Vígbúnaði
þeirra fleygir fram, sérstaklega að
því er varðar sterkan sjóher, lang-
drægari með flugvélamóðurskipum.
Þessi nýja stefna að verða meirihátt-
ar sjóveldi var tilkomin vegna ósættis
við grannríki um lögsögu á hafinu.
Kína á í deilum við Japan um lögsögu
í Austur-Kínahafi og suður eftir öllu
hinu víðfeðma Suður-Kínahafi við Ví-
etnam, Malasíu, Filippseyjar og Bru-
nei. Kínverjar segja að hafsvæði
þessi varði þjóðarhagsmuni sem sigl-
ingaleið og öryggissvæði. Grannþjóð-
irnar hafa áhyggjur af að Kínverjar
reynist ekki viljugir að leysa deilu-
mál friðsamlega. Velji Kínverjar þá
leið að sýna styrk sinn með flotaæf-
ingum í Suður-Kínahafi er eins víst
að þar byrji vígbúnaðarkapphlaup.
Þar hafa Bandaríkjamenn aukið sína
viðveru vegna samningsbundinna
varnarskuldbindinga við þjóðir á
svæðinu og óttast er að ekki beri að
útiloka árekstra.
Nýtt áhersluatriði Kínverja snert-
ir norðurskautið vegna opnunar
nýrra siglingaleiða og jarðgass- og
olíuauðæfa á hafsbotni á svæðinu. Í
nýafstaðinni heimsókn forsætisráð-
herra Kína, Wen Jiabo, kom hann
fyrst til Íslands á leið sinni til Evr-
ópulanda. Kínverjar virðast líta svo á
að aðild að Norðurskautsráðinu skipi
smáríkinu Íslandi í flokk með hinum
stærri. Þeir reyna sem ákafast fyrir
tilstilli Huangs Nubo að fá yfirráð yf-
ir landrými á Grímsstöðum á Fjöll-
um.
Obama og ráðherrar hans hafa
tekið undir það sjónarmið að Kyrra-
hafssvæðið og Asía sé orðin þunga-
miðjan (e. pivot point) í strategískum
hernaðaráætlunum. Sé eitthvað til í
þessu gætu vesturveldin verið að
nálgast tímamót varðandi mat á eigin
stöðu. Ísland og Bandaríkin hafa átt
samleið síðastliðin 80 ár vegna gang-
kvæmra hagsmuna og svo verður
vonandi eftirleiðis. Enn sem komið er
hafa Bandaríkjamenn verið tregir í
taumi varðandi sameiginlega hags-
munagæslu á norðurslóðum. Nú er
tími til kominn að líta til nýrra verk-
efna. Þar mætti nefna samstarf um
mengunareftirlit og björgunarstarf-
semi í Keflavík milli landhelg-
isgæslna landanna. Það yrði að
minnsta kosti til þess að Bandaríkin
hefðu einhvern sýnileika á Íslandi
annan en hlutdeild í loftrýmisgæsl-
unni. Hinn kosturinn gæti verið að
hægt og bítandi kæmu Kínverjar sér
fyrir hér og Ísland yrði þeirra út-
vörður gegn Bandaríkjunum. Hlut-
verki Íslands yrði snúið við frá því
sem var í kalda stríðinu. Er það ekki
99 ára draumur stuðningsaðila Hu-
angs Nubo?
Varnarsamstarf
Eftir Einar
Benediktsson
Einar Benediktsson
» Velji Kínverjar þá
leið að sýna styrk
sinn með flotaæfingum í
Suður-Kínahafi er eins
víst að þar byrji vígbún-
aðarkapphlaup.
Höfundur er fyrrverandi sendiherra.
Það var grein eða
tilkynning í blaðinu í
vetur sem bar nafnið
„Er þörf á atvinnu?“
Þvílík spurning! Við
gætum eins spurt
okkur hvort þörf sé á
hjarta og æðakerfi í
líkama okkar. Líklega
hefur þetta verið orð-
að svona til að koma
af stað umræðu um
þessi mál og ætla ég undirritaður
hér með að leyfa mér að taka svo-
lítinn þátt í þeirri umræðu.
Allir þeir sem af alvöru skoða
þessi mál hljóta að gera sér grein
fyrir því hve gífurlegt alvörumál
það er hverju þjóðfélagi sem þarf
að reka sig með viðunandi heil-
brigðisþjónustu, löggæslu, sam-
göngum og annarri samfélagsþjón-
ustu að atvinnulífið sé í góðu lagi.
Í fyrsta lagi þá þurfa allir þegn-
ar þjóðfélagsins að hafa þá af-
komu að geta séð sér og sínum
farborða og það án þess að lifa í
stöðugum ótta um það hvort laun-
in dugi fyrir eðlilegum útgjöldum
fjölskyldunnar.
Allt of mikið hefur verið um að
fólk hafi verið að missa heimili sín
hvort sem um leigu eða eigin hús-
næði er að ræða og er það nokkuð
sem við getum alls ekki liðið í
okkar litla þjóðfélagi.
Gjarnan skella menn skuldinni á
verðtrygginguna, hún er jú ekki
það heilbrigðasta sem völ er á fyr-
ir afkomu fólksins í landinu, enda
hvergi notuð í heiminum í því-
líkum mæli sem hér hjá okkur.
Er það leitt að heyra hvernig
sumir af framámönnum þjóð-
arinnar tala í umræðum um þessi
mál og hvernig bæta megi fjöl-
skyldum það tjón sem stjórn fjár-
mála okkar hefur bakað fólkinu í
landinu.
Svarið er undarlegt, nefnilega
allt of oft. „Það verður svo mikill
kostnaður fyrir bankana (fjár-
magnseigendur) að fara í þetta.“
Það var nefnilega það. Hverjir
ætli hafi hagnast best
og mest á hinu stóra
falli gengisins í
hruninu?
Þeir hinir sömu
ættu að reyna að setja
sig í spor þeirra fjöl-
skyldna sem sundr-
aðar eru eftir að
missa heimili sín.
Hætt er við að erfitt
verði að verðleggja
sundraðar fjölskyldur
og horfin heimili.
Betra hefði verið að
heyra það hjá hinum háu herrum
að það sé of mikill kostnaður fyrir
fjölskyldurnar í landinu að taka
fjárhagslega áfallið á sig. Svo
maður tali nú ekki um hið andlega
áfall og vanlíðan sem þessar
hörmungar framkalla hjá börnum
þessa lands.
Forgangsverkefni nútíðar
Það verður að byggja upp líf-
vænlegt samfélag þannig að unga
fólkið okkar þurfi ekki að flýja
landið og það gerum við með því
að nota og nýta alla þá möguleika
sem við höfum.
Of margar svartsýnisraddir
heyrast um að við séum að taka
frá framtíðinni með því að nýta
gæði landsins en við getum verið
alveg viss um að með nýjum kyn-
slóðum koma nýir siðir og nýjar
aðferðir, þannig að þegar sú tækni
sem við notum í dag verður úrelt
taka við nýjar og endurbættar að-
ferðir sem notaðar verða í fram-
tíðinni, þannig hefur það verið í
gegnum aldirnar og við getum al-
veg treyst því að það breytist
ekki.
Forgangsverkefni til fram-
tíðar
Það verður að vera forgangs-
verkefni stjórnvalda að tryggja
það að blóðrás þjóðfélagsins virki
sæmilega, þ.e. að allir hafi atvinnu
og tekjur við hæfi sem nægja til
framfærslu fjölskyldnanna í land-
inu sem og greiðslu í kassann okk-
ar sameiginlega, þannig að við
getum með sæmilegri reisn rekið
þjónustustofnanir okkar, löggæslu,
sjúkrastofnanir o.fl. sem eðlilega
byggist á því á því að atvinnulífið
skili sæmilegum tekjum í kassann.
Niðurskurður til sjúkraþjónustu
og spítala er bein afleiðing at-
vinnuleysis í landinu og ein af
verri birtingarmyndum minnkandi
atvinnu og flutnings á allt of
mörgum vinnandi höndum út úr
landinu okkar, þ.e. minnkandi
tekjur ríkissjóðs.
Til að þjóðfélagið geti rekið sig
megum við ekki missa eina ein-
ustu fjölskyldu úr landi, okkur
dugir ekkert minna en að hver
einasta vinnandi hönd hafi vinnu
og laun við sitt hæfi
Lægstu laun verða einfaldlega
að vera hærri en þau eru í dag og
það há að menn geti framfleytt
sér og sínum sómasamlega og
greitt til samfélagsins það sem því
ber. Okkur leikmönnum finnst það
einfaldlega blasa við að það hljóti
að vera þjóðhagslega hagkvæmt
að lægstu laun væru verulega
hærri en þau eru í dag þannig að
vinnandi fólk sjái sér hag í því að
vera áfram í landinu og að við
missum ekki allt of mikið af dug-
miklu fólki úr landi sem við þurf-
um svo nauðsynlega á að halda.
Með von og ósk um að stjórn-
völd vor vinni virkilega af fullum
hug að því að unga fólkið okkar
finni til öryggis og gleði yfir því
að búa í landinu okkar góða sem
fóstrað hefur okkur svo vel fram
til þessa.
Blóðrás þjóðfélagsins
Eftir Hjálmar
Magnússon » Gjarnan skella menn
skuldinni á verð-
trygginguna, hún er jú
ekki það heilbrigðasta
sem völ er á fyrir af-
komu fólksins í land-
inu...
Hjálmar Magnússon
Höfundur er fyrrv.
framkvæmdastjóri.