Morgunblaðið - 12.06.2012, Page 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. JÚNÍ 2012
Það var eins og við manninnmælt þá minnzt var fyrirviku á ævarandi aðdrátt-arafl Beethovens í hljóm-
leikasölum. Hvert Eldborgarsæti var
skipað á fimmtudagskvöld þegar
„Hring“ Hannus Lintu og SÍ lauk
með 8. og 9. sinfóníu, og skal engan
undra. Því þótt litla 8. hljómkviðan í F
frá 1812 teljist meðal hinna sjald-
heyrðari frá penna Beethovens, þá
gegnir öðru máli með Níuna, er safn-
ar enn hvarvetna fullum húsum af það
þekktum og skiljanlegum ástæðum að
ástæðulaust er að tíunda frekar.
Það er ávallt jafnánægjuleg reynsla
að heyra aftur 8. sinfóníuna, er geislar
af Haydneskri gamansemi og þáþráu
afturhvarfi til settlegri tíma – nánast
eins og meðvituð stikluvik á milli risa-
stökkva nr. 7 og 9 inn í rómantíska
framtíð, líkt og Beethoven átti reynd-
ar til fyrr á ferlinum; e.t.v. í því skyni
að gera upp við sig hvaðan komið var
og hvert skyldi halda. Skynbragð
hans á muninn á „Kenner“ og
„Liebhaber“ meðal hlustenda lýsir
sér einnig í því hvað hann hélt sjálfur
mikið upp á þessa á ytra borði lát-
lausu tónsmíð, einkum miðað við
feikna undirtektirnar sem Sjöan fékk
1808, og kann sumpart að stafa af því
hvað Áttan – þrátt fyrir allt glensið –
„felur“ listina að hætti Mozarts.
Eftir laufléttan I. þátt, sem þó hefði
mátt vera jafnvægari í styrk, kom tif-
andi scherzandó II., er menn til
skamms tíma hafa tengt samtíma-
manninum Mälzel er fann upp takt-
mælinn og Beethoven kvað hafa sent
4 radda keðjusöng um aðalstefið, þó
nú sé talinn svindluppátæki eftir rit-
ara hans Anton Schindler, eins og
tónleikaskrárritari benti þakk-
samlega á. Allt um það var oftast
samtaka leikið, og þótt Menúettinn
(III) væri heldur hraðstígur, var
nautn að hornaborna Tríóinu.
Fínallinn var líflegur við hæfi og auð-
heyranlegt að sveitin var þá komin í
fullt form.
Níunda sinfónían í d (1824) hljóm-
aði nú í Eldborg í annað sinn ári eftir
vígslutónleikana 4. júní 2011 undir
stjórn Vladimirs Ashkenazy, er voru
enn í nógu fersku minni til að gera
samanburð. Sé því treystandi var
hljómsveitin ef eitthvað fírugri en þá,
þó að einsöngvarakvartettinn núna
stæði varla nema jafnfætis; alltjent
voru báðir sama merki brenndir, sem
oftast vill verða um þvíumlík „ad hoc“
samskot, að vera ekki alveg nógu vel
samsungnir.
Hins vegar var kórinn nánast óað-
finnanlegur. Hvorki gætti þreytuvott-
ar né tónsigs í háttlægum sópran, og
þó að bassar væru fullgrunnir fyrir
minn smekk, þá svaraði 120 manna
sönghópurinn kalli stjórnandans eftir
sveigjanlegri dýnamík það vel að ann-
að eins hefur varla áður heyrzt á okk-
ar fjörum. Með fyrirvara um sígilt
hrifningarafl þessa meistaraverks,
hver sem í hlut á, þá freistast maður
því sterklega til að veita Mótettukór
Harðar Áskelssonar Íslandsmet í list-
rænni frammistöðu allt frá Íslands-
frumflutningi dr. Róberts Abraham
1966, hverjum kvöldið var tileinkað.
Að lokum má nefna að salurinn
virtist nú skila talsvert safaríkari end-
urómi en í fyrra skiptið, og bar sízt að
lasta. Væri til of mikils mælzt ef hlut-
aðeigandi gæfi upp ómstillingu Eld-
borgar þegar mikið liggur við? Eða er
það kannski trúnaðarmál?
Morgunblaðið/Ómar
Stjórnandinn Hring Hannu Lintu og Sinfó lauk á fimmudaginn.
Nían að ári liðnu
Eldborg í Hörpu
Sinfóníutónleikarbbbbm
Beethoven: Sinfónía nr. 8 og 9. Ein-
söngvarar: Hulda Björk Garðarsdóttir S,
Andrew Kennedy T, Nathalía Druzin
Halldórsdóttir A og Ágúst Ólafsson B.
Sinfóníuhljómsveit Íslands og Mót-
ettukór Hallgrímskirkju. Stjórnandi:
Hannu Lintu. Fimmtudaginn 7. júní kl.
19:30.
RÍKARÐUR Ö.
PÁLSSON
TÓNLIST
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Í Nýlistasafninu standa forvitnilegir
skúlptúrar úr mdf-plötum á gólfi. Þeir
eru hluti af sýningu bandarísku lista-
mannanna Melissu Dubbin og Aarons
S. Davidson en einnig hátalarar til
tónlistarflutnings. Sýning þeirra
Dubbin og Davidsons nefnist Volumes
for Sound og er hluti af myndlist-
arverkefni Listahátíðar í Reykjavík,
Sjálfstætt fólk/ (In)dependent
people.
Sýningin var opnuð 19. maí og
stendur safnið fyrir hljóðverka-
dagskrá í tengslum við hana, dagskrá
sem hófst 29. maí og lýkur 3. júlí en á
henni flytja íslenskir hljóðlistamenn
og tónskáld ný verk eftir sig og nýta til
flutningsins skúlptúrana. Auxpan,
Elvar Már Kjartansson, reið á vaðið,
viku síðar kom fram AMFJ, þ.e. Að-
alsteinn Jörundsson og næstir eru
feðgarnir Finnbogi Pétursson og Stef-
án Finnbogason. Þeir flytja verk eftir
sig í dag, 12. júní, kl. 20 í safninu. Viku
síðar, 19. júní, mæta fulltrúar S.L.Á.T-
.U.R. (Samtök listrænt ágengra tón-
smiða umverfis Reykjavík) til leiks;
26. júní Trouble (Þóranna Dögg
Björnsdóttir) og 3. júlí Stilluppsteypa,
þeir Helgi Þórsson og Sigtryggur
Berg Sigmarsson.
Ingunn Fjóla Ingþórsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Nýlistasafnsins, segir
Dubbin og Davidson vera að velta fyrir
sér eiginleikum hljóðs í verkinu og
hvernig það framkallist í rými. „Þau
beina hljóði úr hljóðfærum, mixer eða
annarri hljóðuppsprettu inn í formið
og það varpast þannig út í rýmið og
bjagast aðeins á leiðinni,“ útskýrir
Ingunn. Á formunum séu raufar og
fyrir vikið minni þau að einhverju leyti
á pípuorgel en um leið á hversdagsleg
húsgögn sem megi raða upp að vild.
Dubbin og Davidson fluttu tón-
verkið Three Planes of Silver þrisvar
sinnum yfir opnunarhelgi sýning-
arinnar, 19.-20. maí, ásamt tónlistar-
manninum Sean Onsgard. „Þegar þau
flytja þetta verk kemur hljóðið út á
mismunandi stöðum og verður eins og
hljóðskúlptúr í rýminu, áhorfandinn
gengur um og skynjar hljóðið á ólíkan
hátt eftir því hvar hann er staddur,“
segir Ingunn.
Listamenn sem vinna með hljóð
„Hluti af hugmyndafræði sýning-
arinnar er að eftirláta öðrum að nota
þessa skúlptúra þannig að það er búið
að setja saman dagskrá með íslensk-
um hljóðlistamönnum, sex talsins og
sumir eru sólóistar á meðan aðrir eru
að vinna í samstarfi. Það var reynt að
velja listamenn sem hafa verið að
vinna með hljóð á svolítið tilrauna-
kenndan hátt. Þetta eru bæði menn
sem koma úr tónlist og myndlist þann-
ig að það mætti segja að þetta sé á
mörkum tónlistar og myndlistar,“ seg-
ir Ingunn og nefnir sem dæmi mynd-
listarmanninn Finnboga Pétursson og
Stefán son hans sem er tónlist-
armaður. Finnbogi hefur mikið unnið
með hljóð í verkum sínum og Stefán
er liðsmaður hljómsveitarinnar Sykur.
Hljóðlistamennirnir sem fram koma í
Nýlistasafninu semja allir ný verk
með skúlptúrana í huga, mega raða
þeim eftir sínu höfði og uppröðunin
breytir hljóðinu. „Við þetta myndast
alltaf ný innsetning í rýminu sem er
síðan skrásett með ljósmyndum og
þær prentaðar út,“ segir Ingunn.
Sýningin verður sett upp í Henie
Onstad Kunstsenter í Noregi í nóv-
ember og munu þar norskir hljóð-
listamenn koma fram og nýta
skúlptúrana.
Hljóðskúlptúr AMFJ flutti tónverk í Nýlistasafninu fyrir viku, 5. júní sl.
Hljóðskúlptúr í rými
 Skúlptúrar gegna hlutverki hátalara á Volumes for
Sound  Listamenn fengnir til að nýta þá og flytja hljóðverk
volumesforsound.org
nylo.is
Íslendingar eiga sér langa og
merkilega kveðskaparhefð og til að
halda þeim forna sið lifandi þarf að
kynna kveðskaparlistina fyrir
hverri nýrri kynslóð sem ræktar
hana og geymir fyrir þá næstu.
Vopnfirðingar hafa hlúið að þess-
um forna sið feðra sinna og sýna
kveðskaparhefðinni núna þá rækt-
arsemi að koma henni til næstu
kynslóðar með stefnumóti unglinga
á norðausturhluta landsins við
kveðskaparhefðina.
Sigríður Dóra Sverrisdóttir er
hugmyndasmiður verkefnisins
Rímur og rokk en þar hefur hún
fengið til leiks við sig Steindór And-
ersen kvæðamann, Hilmar Örn
Hilmarsson tónskáld, og Baldvin
Eyjólfsson tónlistarkennara til að
leiðbeina hópi ungs fólks frá Kópa-
skeri og Vopnafirði í því hvernig
eigi að flytja, semja rímur og vinna
með þær á ýmsan hátt.
„Við viljum að unga fólkið kynn-
ist kveðskaparhefðinni og læri að
flytja kvæði og rímur. Síðan ætlum
við að leyfa þeim að poppa þær að-
eins upp og setja undirspil undir
þær og prófa okkur áfram en nokk-
ur þeirra sem koma eru í tónlist-
arnámi og það verður því gaman að
sjá hvernig það tekst til,“ segir Sig-
ríður Dóra.
Verkefnið er samstarfsverkefni
menningarmiðstöðvarinnar Kaup-
vangs á Vopnafirði og Menningar-
miðstöðvar Þingeyinga en kveð-
skapur á sér sterkar rætur á
Vopnafirði og í Þingeyjarsýslum.
Verður meðal annars notast við
safn Helga Kristjánssonar frá Leir-
höfða á Melrakkasléttu en hann
safnaði rímum sem nú eru varð-
veittar á Snartastöðum í Norð-
urþingi. Rímurnar batt hann inn
sjálfur í nærri 190 bækur og eru
þær hluti af bókasafni Helga.
Rímur og rokk verður starfrækt
dagana 12. til 16. júní og að sögn
Sigríðar verður vonandi framhald á
verkefninu ef vel tekst til og nægi-
legt fé fæst fyrir áframhaldi á því á
næsta ári. vilhjalmur@mbl.is
Rokkaðar rímur
Sannir heimilisvinir
Hátúni 6a • 105 Rvk • Sími 552 4420 • fonix.is
ryksugur
Fyrsta flokks frá FÖNIX...